10 năm Thỏa thuận Paris: Làm gì để giữ mục tiêu 1,5°C?

Thỏa thuận Paris về khí hậu đặt ra mục tiêu giữ mức tăng nhiệt độ toàn cầu dưới 2°C, cố gắng giới hạn ở mức 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp. Đây là lần đầu tiên gần như toàn bộ các quốc gia trên thế giới cam kết hành động vì khí hậu, với các dự kiến đóng góp do quốc gia tự quyết định (INDC) được nộp trước hội nghị.

Đêm định mệnh năm 2015

10 năm trước, ngày 11-12, các nhà đàm phán khí hậu đến từ gần 200 quốc gia tụ họp trong một căn phòng không cửa sổ vào giữa đêm, tại hội trường hội nghị dựng tạm trên dải đất sân bay cách phía bắc Paris vài km. Họ tập hợp lại một lần nữa trong tình trạng kiệt sức vì những đêm không ngủ do các bế tắc đàm phán.

Sáng hôm sau, một liên minh rộng lớn các bộ trưởng từ nhiều quốc gia khác nhau cùng tiến vào phòng họp toàn thể. Họ yêu cầu một thỏa thuận đầy tham vọng, phản đối những người muốn duy trì nền kinh tế dựa trên nhiên liệu hóa thạch. Sau những trở ngại phút chót, Thỏa thuận Paris cuối cùng đạt được vào chiều 12-12-2015.

Sự đồng thuận năm 2015 đã đặt nền móng cho cuộc chiến chống biến đổi khí hậu toàn cầu, chứng minh nhân loại có thể đoàn kết giải quyết những vấn đề lớn nhất. Tuy nhiên, vấn đề vẫn chưa biến mất. 

“Với tất cả lượng carbon đã có trong khí quyển và các nhà máy nhiệt điện trên mặt đất, nhiệt độ toàn cầu sẽ tiếp tục tăng và có khả năng đạt mức +1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp trong những năm tới”, Đại sứ EU tại Việt Nam Julien Guerrier chia sẻ đầy lo lắng trong cuộc họp báo ngày 11-12 tại Hà Nội nhân 10 năm Thỏa thuận Paris.

Đại sứ Pháp tại Việt Nam Olivier Brochet và Đại sứ Brazil tại Việt Nam Marco Farani – những người cũng có mặt tại cuộc họp báo – đồng ý về tầm quan trọng của Thỏa thuận Paris cũng như Hội nghị Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 30 (COP30) tháng 11 vừa qua tại Brazil. 

Nhiều sáng kiến đã được đề ra, trong đó có việc cần có lộ trình loại bỏ nhiên liệu hóa thạch, song COP30 diễn ra trong thời điểm quốc tế đầy thách thức. Các quốc gia quan trọng vẫn còn hoài nghi về chương trình nghị sự khí hậu và chưa sẵn sàng thực hiện đầy đủ các mục tiêu phát triển bền vững (SDG).

Vai trò của đoàn kết quốc tế

Sự rút lui của Mỹ, một trong những nước phát thải khí nhà kính hàng đầu thế giới, đã từng khiến nhiều nước nghi ngờ về tương lai của Thỏa thuận Paris. 

“Chúng tôi hy vọng vào một thời điểm nào đó, một chính quyền khác của Mỹ sẽ cân nhắc và xem xét việc trở lại Thỏa thuận Paris”, Đại sứ Brazil Marco Farani bày tỏ khi trả lời Tuổi Trẻ. 

Mặc dù sự thoái lui của Mỹ là điều đáng tiếc, song cả Đại sứ Pháp và Đại sứ Brazil đều nhấn mạnh vai trò của các nước khác, của sự đoàn kết quốc tế để chống lại biến đổi khí hậu.

“Chúng tôi là thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc và biết rằng biến đổi khí hậu là mối đe dọa nghiêm trọng, trực tiếp đối với hòa bình và an ninh quốc tế, vì nó làm trầm trọng thêm sự cạnh tranh về tài nguyên và đe dọa sự tồn tại của một số vùng lãnh thổ. Đây cũng là ưu tiên hàng đầu của Pháp vì chính nước Pháp cũng là nạn nhân của những hậu quả do biến đổi khí hậu gây ra”, Đại sứ Olivier Brochet nhấn mạnh.

Cùng với các đối tác trong EU, Pháp là một trong những quốc gia kiên quyết nhất trong việc đảm bảo thực hiện đầy đủ Thỏa thuận Paris, được dẫn dắt bởi hai nguyên tắc cốt lõi: làm gương và đoàn kết. 

Ông Olivier Brochet cho biết Pháp và EU hoàn toàn nhận thức được trách nhiệm lịch sử khi phương Tây đã phát thải hơn một nửa lượng khí nhà kính hiện có trong khí quyển. Việc các nước phát triển hỗ trợ những nước không có đủ nguồn lực là “điều công bằng”, theo ông. Đại sứ EU cho rằng khối này là minh chứng cho việc giảm phát thải không đồng nghĩa với giảm tăng trưởng.

“Chúng ta phải thành công trong việc tăng khối lượng tài chính khí hậu – bất chấp sự rút lui của cường quốc hàng đầu thế giới – và đây là mục tiêu chính của Thỏa thuận Paris. Bằng cách nào?”, Đại sứ Pháp nêu vấn đề. 

Theo ông, có 4 cách cũng là 4 ưu tiên của Pháp: tăng cường tài chính công và tư nhân cho mục tiêu khí hậu; bảo tồn rừng và đại dương – những bể chứa carbon tự nhiên; thực hiện chuyển đổi năng lượng, từ bỏ nhiên liệu hóa thạch, nhất là than đá; và cuối cùng, tăng cường năng lực tích trữ năng lượng tái tạo.

10 năm Thỏa thuận Paris về khí hậu: Một thập kỷ không vô ích

TTCT – Trái đất vẫn nóng lên, lượng khí thải toàn cầu vẫn tiếp tục tăng sau một thập kỷ kể từ khi Thỏa thuận Paris 2015 được ký kết. Nhưng điều quan trọng là mọi thứ sẽ tệ hơn rất nhiều nếu hội nghị khí hậu COP21 năm đó kết thúc khác đi.