Quân nhân Ukraine vận hành pháo 2S3 Akatsiya (Ảnh: Quân đội Ukraine).
Trong một nghịch lý đáng chú ý, có tới 1.700 binh sĩ đã đào ngũ khỏi Lữ đoàn 155 của Ukraine trong suốt năm 2024. Được huấn luyện tại Pháp và trang bị vũ khí phương Tây hiện đại, đơn vị này lại kém hiệu quả hơn so với các lữ đoàn cũ sử dụng thiết bị từ thời Liên Xô.
Cuộc khủng hoảng này đã buộc Tổng thống Volodymyr Zelensky phải tạm dừng việc thành lập các lữ đoàn mới, và khiến Kiev đối mặt với một bài học: lãnh đạo, huấn luyện và sự gắn kết quan trọng hơn so với trang bị.
Năm 2024, Ukraine đã thành lập 9 lữ đoàn mới, được đánh số từ 150 đến 157, cùng với một lữ đoàn cơ giới hạng nặng, với tổng số quân lên đến gần 50.000 người.
Lữ đoàn 156 vẫn đang trong quá trình huấn luyện, trong khi kế hoạch cho các lữ đoàn 158, 159, 160 và 162 đã bị đình chỉ sau quyết định của ông Zelensky. Mặc dù nhận được các phương tiện bọc thép hiện đại, xe chiến đấu bộ binh và xe tăng, các đơn vị này vẫn hoạt động kém hơn so với các đơn vị kỳ cựu với ít trang bị hơn nhiều.
Trường hợp của Lữ đoàn 153 là minh chứng rõ ràng. Được trang bị xe chiến đấu Bradley và có quân số tương đương 6 tiểu đoàn, nhưng đơn vị này chỉ có thể bảo vệ một chiến tuyến dài 4km, ít hơn nhiều so với tiêu chuẩn quân sự.
Theo nhà báo quân sự Yuriy Butusov, gần 10 lữ đoàn mới đã thất bại trong các khu vực chiến đấu, buộc các đơn vị kỳ cựu phải can thiệp để cứu viện. Điều này củng cố quan điểm của các chuyên gia quân sự rằng thay vì liên tục tạo ra các lữ đoàn mới, quân đội cần tập trung củng cố các đơn vị hiện có.
Những thách thức mà Ukraine đang đối mặt phản ánh bài học lịch sử về hiệu quả quân sự. Từ thời Cộng hòa La Mã, các quân đoàn duy trì sức chiến đấu bằng cách hợp nhất tân binh vào các đơn vị kỳ cựu thay vì tạo mới hoàn toàn.
Dưới thời Alexander Đại đế, các đơn vị kỳ cựu cũng được giữ làm nòng cốt, đảm bảo kiến thức quân sự được truyền lại cho thế hệ sau.
Trong lịch sử cận đại, Tướng Sherman của Mỹ nhận định vào năm 1865 rằng 500 quân mới bổ sung vào một trung đoàn kỳ cựu sẽ hiệu quả hơn một trung đoàn mới hoàn toàn gồm 1.000 người.
Điều này tương đồng với tình hình Ukraine: Ban đầu, quân đội nước này mở rộng nhanh chóng nhờ có tỷ lệ cao các tình nguyện viên có động lực và kinh nghiệm chiến đấu. Nhưng đến năm 2024, vấn đề của Ukraine là phải duy trì sức chiến đấu khi lực lượng cốt lõi bị suy giảm.
Những sai lầm
Ba sai lầm quan trọng trong hệ thống của các lữ đoàn mới bao gồm: Thiếu lãnh đạo có kinh nghiệm thực chiến, đào tạo theo mô hình NATO không phù hợp với điều kiện chiến trường Ukraine, và thiếu các thiết bị quan trọng như máy bay không người lái.
Các lữ đoàn mới có đội ngũ chỉ huy chủ yếu gồm sĩ quan dự bị và những người từ các đơn vị không chiến đấu, thiếu khả năng chỉ huy thực tế. Một số đơn vị như Lữ đoàn 155 được đánh giá là không đạt yêu cầu về khả năng chiến đấu nhưng vẫn bị điều ra tiền tuyến do áp lực chính trị, dẫn đến thất bại.
Ngoài ra, chương trình đào tạo ở châu Âu cũng không phù hợp với thực tế chiến đấu. Theo Đại úy Serhiy Filimonov, quân nhân cần biết cách ngụy trang, xây dựng vị trí chiến đấu, sử dụng thiết bị điện tử, nhận biết và chống lại máy bay không người lái, cũng như cấp cứu trên chiến trường. Những kỹ năng này không được đào tạo đầy đủ trong các chương trình huấn luyện NATO hiện nay.
Một vấn đề khác là sự phân bổ trang bị không hợp lý. Theo các thỏa thuận hiện tại giữa Ukraine và các đối tác NATO, các lữ đoàn mới nhận được xe bọc thép và xe tăng, dù chưa đủ kỹ năng sử dụng chúng trong thực chiến. Trong khi đó, các đơn vị kỳ cựu có kinh nghiệm vận hành hiệu quả lại không có cơ hội tiếp cận những thiết bị này.
Một thiếu sót quan trọng khác là việc trang bị chưa đầy đủ cho từng binh sĩ. Ngoài các trang bị cơ bản như súng trường, áo giáp, mũ bảo hiểm và băng cứu thương, các binh sĩ cần thêm các công cụ quan trọng như radio, máy bay không người lái, thiết bị gây nhiễu điện tử và số lượng đạn dược đủ dùng.
Phần lớn những trang bị này đến từ các nhóm tình nguyện viên và gia đình binh sĩ, thay vì từ hệ thống cung ứng chính thức của quân đội.
Nỗ lực khắc phục
Để khắc phục những vấn đề này, một số đơn vị tiên phong như Lữ đoàn Tấn công số 3 của Ukraine đã phát triển chương trình huấn luyện nội bộ kéo dài 3 tuần sau khi hoàn thành huấn luyện quân sự cơ bản.
Theo chỉ huy Andriy Biletskyi, chương trình này giúp tăng tỷ lệ giữ quân và giảm tỷ lệ đào ngũ. Bên cạnh đó, các chuyên gia quân sự Ukraine cũng đề xuất thiết lập một chương trình đào tạo huấn luyện viên kéo dài bốn tháng, nơi 200 hạ sĩ quan có kinh nghiệm sẽ huấn luyện 20.000 binh sĩ mỗi năm.
Một thay đổi lớn trong cơ cấu tổ chức quân đội Ukraine là chuyển đổi từ hệ thống lữ đoàn sang hệ thống sư đoàn. Từ năm 1991, quân đội Ukraine đã thu nhỏ quy mô và loại bỏ các đơn vị cấp sư đoàn, nhưng cuộc chiến với Nga đã cho thấy hệ thống lữ đoàn không phù hợp để quản lý các hoạt động quân sự quy mô lớn.
Việc chuyển đổi sang hệ thống sư đoàn có thể mang lại các lợi ích như sự thống nhất chỉ huy, hiệu quả sử dụng nguồn lực cao hơn và sự phối hợp chiến thuật tốt hơn.
Gần đây, một số thay đổi đã được triển khai nhằm cải thiện tình hình. Tướng Mykhailo Drapatyi, người vừa được bổ nhiệm làm tư lệnh lực lượng lục quân Ukraine, đã công bố kế hoạch cải cách toàn diện, tập trung vào nâng cao chế độ huấn luyện và vai trò của hạ sĩ quan. Bộ Tổng tham mưu cũng đang thực hiện cắt giảm 60% biên chế để chuyển số quân nhân dư thừa sang các đơn vị chiến đấu.
Dù vậy, vẫn còn nhiều thách thức phía trước. Tổng tư lệnh Oleksandr Syrskyi thừa nhận rằng tất cả các lữ đoàn mới đều trải qua giai đoạn thích nghi ban đầu trước khi có thể đạt hiệu suất chiến đấu tương đương các đơn vị kỳ cựu.
Nguồn: https://dantri.com.vn/the-gioi/vi-sao-cac-lu-doan-ukraine-do-nato-huan-luyen-hut-hoi-khi-thuc-chien-20250211141332510.htm
