Đề nghị quy định rõ tiền thưởng, ăn trưa không tính đóng BHXH

Bảo hiểm xã hội Việt Nam có văn bản góp ý với Bộ Lao động Thương binh và Xã hội về dự thảo nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành đóng bảo hiểm xã hội (BHXH) bắt buộc khi Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/7.

Theo dự thảo, tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc của lao động khu vực doanh nghiệp là tiền lương tháng, bao gồm mức lương theo công việc hoặc chức danh, phụ cấp lương và các khoản bổ sung khác.

Trong đó, mức lương công việc hoặc chức danh được tính theo tháng, quy định trong thang bảng lương do người sử dụng lao động xây dựng.

Phụ cấp lương là khoản bù đắp các yếu tố về điều kiện lao động, tính chất phức tạp công việc, điều kiện sinh hoạt, mức độ thu hút lao động mà mức lương chưa tính đến, hoặc tính chưa đầy đủ, không bao gồm phụ cấp lương phụ thuộc hoặc biến động theo năng suất, quá trình làm việc và chất lượng thực hiện công việc của người lao động.

Khoản bổ sung khác là khoản xác định được mức tiền cụ thể cùng mức lương và trả thường xuyên, ổn định trong mỗi kỳ; không bao gồm các khoản phụ thuộc hoặc biến động theo năng suất, quá trình làm việc và chất lượng thực hiện công việc của người lao động.

Bảo hiểm xã hội Việt Nam căn bản đồng tình với nội dung này, song đề nghị Ban soạn thảo quy định chi tiết các loại phụ cấp, khoản bổ sung không phải tính đóng BHXH bắt buộc.

Cụ thể các khoản tính đóng bắt buộc không bao gồm chế độ và phúc lợi như khoản thưởng bằng tiền, tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà chủ doanh nghiệp thưởng cho lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh; tiền thưởng sáng kiến; tiền ăn giữa ca; các khoản hỗ trợ xăng xe, điện thoại, đi lại, tiền nhà ở, giữ trẻ, nuôi con nhỏ; hỗ trợ khi lao động có thân nhân qua đời, có người thân kết hôn, tiền sinh nhật, trợ cấp hoàn cảnh khó khăn khi bị tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và các khoản trợ cấp khác ghi thành mục riêng trong hợp đồng lao động.

Bảo hiểm xã hội Việt Nam lý giải thực tiễn trong doanh nghiệp tồn tại rất nhiều phụ cấp, khoản bổ sung trả cho người lao động với các tên khác, hoặc gọi theo vùng miền dẫn đến khó xác định chính xác khoản nào làm căn cứ đóng. Việc quy định cụ thể các khoản này nhằm tạo thuận lợi trong quá trình thu BHXH.

Luật sửa đổi quy định căn cứ tính đóng BHXH bắt buộc cơ bản kế thừa luật hiện hành, song cụ thể hơn mức lương theo công việc hoặc chức danh, các khoản trả thường xuyên, ổn định. Thực tế nhiều doanh nghiệp chia năm xẻ bảy thu nhập lao động thành nhiều khoản để giảm chi phí đóng góp vào quỹ. Lao động thu nhập mỗi tháng hàng chục triệu đồng song tiền đóng BHXH bình quân chỉ khoảng 5,7 triệu đồng, nhỉnh hơn lương tối thiểu vùng.

Tiền lương đóng BHXH bắt buộc thấp nhất bằng mức tham chiếu và cao nhất bằng 20 lần khoản này tại thời điểm đóng. Theo quy định tham chiếu không thấp hơn lương cơ sở, từ 1/7/2024 là 2,34 triệu đồng. Nếu quy định giữ nguyên cho tới khi luật có hiệu lực thì tiền đóng BHXH bắt buộc thấp nhất là 2,34 triệu đồng và cao nhất là 46,8 triệu đồng mỗi tháng.

Bảo hiểm xã hội Việt Nam cũng đề nghị Bộ Lao động Thương binh và Xã hội bổ sung quy định cụ thể về tiền lương làm căn cứ đóng BHXH bắt buộc với lao động làm việc không trọn thời gian để thực hiện thống nhất. Căn cứ đóng nên là tiền lương tính trong tháng được thỏa thuận tại hợp đồng lao động. Nếu thỏa thuận lương theo giờ/ngày thì cách tính là lấy lương theo giờ/ngày nhân với số giờ/ngày làm việc bình thường trong tháng. Nếu lương theo tuần thì lấy lương tuần nhân với 52 tuần chia cho 12 tháng. Quy định cụ thể này để có căn cứ thực hiện thống nhất.

Cuối năm 2024, kết dư Quỹ Bảo hiểm xã hội là 1,29 triệu tỷ đồng với tăng trưởng bình quân 9% mỗi năm. Dự kiến năm nay, số thu BHXH đạt hơn 391.200 tỷ đồng. Lao động tham gia BHXH đạt 20 triệu người, bao phủ gần 43% lực lượng lao động trong độ tuổi. Trong số này, khu vực bắt buộc 17,7 triệu và 2,3 triệu người tham gia tự nguyện.

Hồng Chiêu