Tại dự thảo nghị quyết, Chính phủ đề xuất loạt chính sách đặc thù về cơ chế tự chủ, tài chính, cơ chế khoán chi, cấp kinh phí theo cơ chế quỹ, các ưu đãi về thuế, cơ chế chỉ định thầu… trong hoạt động khoa học – công nghệ (KH-CN), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
PHẢI ĐI TẮT ĐÓN ĐẦU, KHÔNG THỂ MÃI LŨI CŨI ĐI SAU
Phát biểu tại tổ Hà Nội, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị về đột phá KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia được ban hành cuối năm 2024. Tuy nhiên, để triển khai Nghị quyết 57, nếu chờ sửa luật KH-CN thì sớm nhất phải giữa năm, thậm chí cuối năm. Như vậy, cả năm 2025 sẽ không thể triển khai Nghị quyết 57 hoặc triển khai cũng không có ý nghĩa gì vì không có quy định pháp luật để thể chế hóa.
Tổng Bí thư Tô Lâm phát biểu tại thảo luận tổ sáng 15.2
Do đó, Tổng Bí thư đã đề nghị ngay tại kỳ họp bất thường thứ 9 lần này phải có nghị quyết để tháo gỡ khó khăn cho KH-CN. “Hiện nay nhìn lại, đụng vào cái gì cũng khó khăn do chính các quy định của chúng ta”, Tổng Bí thư nói và nhấn mạnh, nghị quyết này cũng là cách thức để khẩn trương tháo gỡ vướng mắc về thể chế cho KH-CN, đưa các chủ trương của Nghị quyết 57 vào cuộc sống.
Tổng Bí thư khẳng định, các đề xuất tại dự thảo nghị quyết được Chính phủ trên cơ sở ý kiến của bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp để trình ra Quốc hội, tập trung và có định hướng chứ không đi vào chi tiết; bởi nếu đi quá vào chi tiết, phức tạp lại vướng mắc không ra được nghị quyết thì lại thất bại. “Tinh thần vừa chạy vừa xếp hàng, hàng lối ngay ngắn chỉnh tề nhưng vẫn phải chạy”, Tổng Bí thư nêu rõ.
Theo Tổng Bí thư, KH-CN ai cũng thấy cần thiết nhưng không phát triển được vì có quá nhiều khó khăn, vướng mắc. Tổng Bí thư dẫn chứng, ngay các quy định tại luật Đấu thầu, chỉ quan tâm tới tiền, làm sao mua được đồ rẻ khiến chúng ta bị đẩy vào nguy cơ trở thành bãi rác công nghệ. “KH-CN mình đi sau nhưng phải đi tắt đón đầu. Thế giới phát triển rồi, mình không biết mà cứ đi theo thì mãi lũi cũi đi sau”, Tổng Bí thư nhấn mạnh.
Dẫn ra nhiều ví dụ khác, Tổng Bí thư nói, cả hệ thống quy định mà trước đến giờ đang rất làm khó chúng ta. “Nó cứ giằng nhau như vậy mà không biết bắt đầu từ đâu cả là mình chết”, Tổng Bí thư nhấn mạnh, và yêu cầu bây giờ vào thực tế, cái gì là rào cản, vướng mắc thì phải tháo gỡ.
Tổng Bí thư Tô Lâm
Theo Tổng Bí thư, Nghị quyết 57 được giới khoa học, nhân dân rất ủng hộ, nhưng để đi được vào cuộc sống thì phải còn một giai đoạn nữa, và còn nhiều khó khăn, thách thức. “Để đi được đến kết quả phải đổi mới tư duy, cách làm nhìn thẳng vào vấn đề thực tế để có cách tháo gỡ. Chúng ta cũng không ngại gì việc đó cả”, Tổng Bí thư nêu.
Cần cơ chế đặc biệt, chấp nhận rủi ro
Góp ý cho dự thảo nghị quyết, nhiều đại biểu (ĐB) đề nghị cần bổ sung đối tượng thực hiện các chính sách là các trường đại học. Theo ĐB Hoàng Văn Cường (đoàn TP.Hà Nội), hiện 90% công bố khoa học đều nằm ở các trường đại học. Trong khi đó, kinh phí nhà nước về KH-CN cấp cho các trường đại học chưa tới 10%. ĐB Cường cho rằng phải ưu tiên đầu tư nghiên cứu KH-CN ở các trường đại học thì mới có thể thúc đẩy phát triển KH-CN, đổi mới sáng tạo.
Tại tổ TP.HCM, Chủ tịch UBND TP.HCM Phan Văn Mãi tán đồng một số ý kiến đề xuất phải mở rộng phạm vi áp dụng của nghị quyết tới các viện, trường, thậm chí có thể cân nhắc mở rộng tới cả doanh nghiệp có hoạt động KH-CN, đổi mới sáng tạo.
Phát biểu tại tổ, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết phải nghiên cứu bổ sung các cơ chế đặc biệt chứ không chỉ đặc thù mới có thể đưa các chủ trương của Nghị quyết 57 vào cuộc sống, tạo đột phá KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.
Thủ tướng đề nghị phải có cơ chế đặc biệt cho phát triển kết cấu hạ tầng KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số vì hạ tầng này hiện còn rất yếu. Thủ tướng nhấn mạnh, nguồn lực cần rất lớn nên phải có cơ chế huy động từ hợp tác công – tư, từ doanh nghiệp xã hội và người dân.
Thủ tướng cũng cho rằng cần cơ chế đặc biệt cho quản lý KH-CN. Chẳng hạn, đầu tư công quản lý tư, Nhà nước đầu tư hạ tầng KH-CN nhưng giao tư nhân quản lý. Cùng với đó là cơ chế đặc biệt cho nhà khoa học, các công trình khoa học có thể thương mại hóa được. Theo Thủ tướng, có thể phân cấp, phân quyền cho các tỉnh, thành, bộ, ngành, thậm chí các đơn vị, chủ thể liên quan; xóa bỏ cơ chế xin – cho, giảm thủ tục hành chính, tập trung quản lý hiệu quả tổng thể…
Ngoài ra, Thủ tướng đề nghị cần có cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi xảy ra rủi ro cho người thực hiện chứ không chỉ với người thiết kế chính sách thực hiện nghị quyết như tại dự thảo. Bởi lẽ, khâu thực hiện luôn là khâu khó, khâu yếu. Nếu không có cơ chế đặc biệt bảo vệ người thực hiện thì lại dẫn đến sợ trách nhiệm, đùn đẩy, không muốn làm. Thủ tướng nhấn mạnh, để tạo đột phá về KH-CN thì phải chấp nhận rủi ro, chấp nhận thất bại, thậm chí phải trả giá nhưng phải coi đó là học phí để làm tốt hơn.
Một cơ chế đặc biệt khác được Thủ tướng nhấn mạnh là cơ chế đặc biệt thu hút nguồn nhân lực. Theo Thủ tướng, cần có cơ chế để thu hút nhân lực từ khu vực tư, từ nước ngoài về VN. Các chính sách thu hút sẽ phải gồm thuế, phí, nhà cửa, visa và hợp đồng lao động… “Một nhà khoa học muốn vào VN mà phải chờ visa mãi. Phải làm sao để nhà khoa học muốn vào VN lúc nào cũng được”, Thủ tướng nhấn mạnh.
Đề xuất giao Hà Nội, TP.HCM tăng trưởng 2 con số
Chiều cùng ngày, thảo luận về đề án bổ sung mục tiêu tăng trưởng năm 2025 đạt 8% trở lên, nhiều ĐB đề nghị phải có giải pháp để thu hút, thúc đẩy đầu tư tư nhân, coi đây là một động lực để đạt mục tiêu đột phá tăng trưởng.
ĐB Trịnh Xuân An (đoàn Đồng Nai) cho rằng đầu tư tư nhân đang tăng trưởng 7 – 9% và có xu hướng giảm thời gian qua, do đó cần đặt chỉ tiêu phải tăng 2 con số trở lên. Để đầu tư tư nhân tăng, theo ĐB An, cần dựa vào nguồn tín dụng. “Nếu tăng trưởng tín dụng bình bình 15 – 16% thì khó, phải tầm 18 – 19%”, ông An nói thêm. Cùng với đó, cần phải có tinh thần phụng sự, thay đổi quy trình, thủ tục để doanh nghiệp tư nhân phát triển.
ĐB đoàn Đồng Nai cũng cho rằng việc giao chỉ tiêu tăng trưởng cho các địa phương là “hoàn toàn hợp lý”, song với Hà Nội, TP.HCM việc giao 8 – 8,5% là thấp, có thể giao cao hơn. “Hai TP này có thể tăng trưởng 2 con số được không? Nếu 2 TP tăng trưởng 2 con số thì sẽ đạt được mục tiêu chung cả nước”, ĐB Trịnh Xuân An nêu.
Giải trình cuối phiên thảo luận, Bộ trưởng KH-ĐT Nguyễn Chí Dũng cho biết Thủ tướng đã chỉ đạo ngay sau khi Quốc hội thông qua đề án thì tổ chức hội nghị với các địa phương để rà soát thúc đẩy các giải pháp làm sao để tất cả địa phương đều tăng trưởng đạt trên 8%. Ông Dũng nhấn mạnh vào việc giải ngân đầu tư công, tháo gỡ các vướng mắc thủ tục, môi trường đầu tư, kinh doanh cho doanh nghiệp.
Bộ trưởng KH-ĐT cũng cho biết Chính phủ đang tập hợp các kiến nghị, báo cáo T.Ư Đảng ban hành một nghị quyết riêng để giúp phát triển doanh nghiệp tư nhân.
Tạm thời ổn định mô hình tổ chức chính quyền địa phương
Sáng 15.2, thảo luận tại hội trường về luật Tổ chức chính quyền địa phương (sửa đổi), nhiều ĐB đề nghị mạnh dạn đổi mới tổ chức chính quyền địa phương, nhất là ở đô thị, theo hướng bỏ HĐND ở quận, phường, xã ở đô thị, để thúc đẩy sự phát triển.
Bộ trưởng Bộ Nội vụ Phạm Thị Thanh Trà cho hay, Chính phủ đề xuất giữ nguyên như hiện tại là vì nếu bỏ HĐND sẽ “hụt hẫng” trong vận hành cũng như mô hình tổ chức chính quyền địa phương.
“Trong bối cảnh chúng ta tiến hành sắp xếp tổ chức bộ máy, Bộ Nội vụ đang phối hợp với Ban Tổ chức T.Ư tiến hành đánh giá, nghiên cứu tổng thể mô hình tổ chức bộ máy, để tiếp tục điều chỉnh, sắp xếp, xin phép ĐB ủng hộ cho phương án tạm thời ổn định như hiện tại”, Bộ trưởng Phạm Thị Thanh Trà nêu.
Nguồn: https://thanhnien.vn/khong-de-thanh-bai-rac-mai-di-sau-ve-khoa-hoc-cong-nghe-185250215224600056.htm
