Kinh nghiệm quốc tế trong việc bảo vệ môi trường đô thị

Trong khuôn khổ Hội thảo khoa học “Thực trạng và giải pháp xử lý các vấn đề cấp bách trong công tác bảo vệ môi trường Thủ đô Hà Nội”, hai đại diện đến từ Bắc Kinh (Trung Quốc) và Kitakyushu (Nhật Bản) đã chia sẻ những kinh nghiệm trong việc cải thiện chất lượng không khí tại Bắc Kinh và quản lý, bảo vệ môi trường đô thị tại Kitakyushu.

Bài học từ Bắc Kinh:
Chống ô nhiễm không khí cần hợp tác xuyên biên giới

Chia sẻ về thành công trong xử lý ô nhiễm không khí tại Bắc Kinh (Trung Quốc), Tiến sĩ Zbigniew Klimont, Trưởng nhóm nghiên cứu về Quản lý ô nhiễm, Chương trình Năng lượng, Khí hậu và Môi trường, Tổ chức Viện Phân tích Hệ thống ứng dụng quốc tế đề cập đến nhiệm vụ “bất khả thi” đặt ra năm 2008 từ Thế vận hội Mùa hè với yêu cầu môi trường không khí được bảo đảm.

Theo đó, Bắc Kinh đã đưa ra biện pháp mang tính chất thử nghiệm như: Đóng cửa vận hành hàng trăm nhà máy, lò đốt quanh Bắc Kinh, các phương tiện giao thông phải dừng hoạt động… Điều này cũng nhằm thử nghiệm tầm quan trọng cấp vùng trong giảm ô nhiễm môi trường không khí.

Tuy nhiên, đây chỉ là giải pháp ngắn hạn, Bắc Kinh nhận thức được rằng, “Cuộc chiến chống ô nhiễm không khí” cần nhận được sự hỗ trợ của chính quyền trung ương và địa phương, với hợp tác liên vùng.

Trước hết cần hiểu rõ nguồn ô nhiễm PM2.5 (kích thước hạt bụi); phối hợp chính sách địa phương và cùng thực hiện các biện pháp chính như: giảm tiêu thụ than; đối với hộ gia đình, chuyển từ than sang khí đốt và điện; đóng cửa các doanh nghiệp cũ, gây ô nhiễm và thực thi nghiêm ngặt các giá trị giới hạn khí thải; cảnh báo phối hợp giữa các tỉnh lân cận; Vận tải công cộng (đến năm 2022, >70% giao thông xanh trong khu vực đô thị); giám sát mô hình không gian-không khí-đất để thiết lập phân bổ nguồn và đo lường tiến độ thực hiện chính sách và tác động của nó…

Tiến sĩ Zbigniew Klimont cho hay: Nhờ thực hiện đầu tư đáng kể về thời gian, nguồn lực và ý chí chính trị, cùng với đó là hàng loạt các giải pháp, hành động phối hợp đi kèm: Luật Chất lượng không khí được cải tổ; Phát triển mạng lưới giám sát chất lượng không khí; từ 35 trạm năm 2013 lên hơn 1.000 trạm tại Bắc Kinh; nhiều trạm đo nhiều chất ô nhiễm; đổi mới và sáng kiến riêng của Thành phố Bắc Kinh; các khoản đầu tư về ô nhiễm không khí trong Kế hoạch hành động về không khí sạch Bắc Kinh 2013-2017 đã tăng từ khoảng 0,5 tỷ USD lên 2,5 tỷ USD, trong giai đoạn 2013-2017, nồng độ PM2.5 đã giảm 35% ở Bắc Kinh và 25% ở khu vực Bắc Kinh-Thiên Tân-Hà Bắc. Giai đoạn 2013-2022 đã giảm đáng kể số ngày ô nhiễm cao, giảm mạnh các đợt ô nhiễm nặng và cường độ của chúng vào mùa đông.

Tuy nhiên, theo Tiến sĩ Zbigniew Klimont, mặc dù mức PM2.5 hiện tại ở Bắc Kinh đang tuân thủ các tiêu chuẩn chất lượng không khí của Trung Quốc, nhưng chúng vẫn cao hơn nhiều so với mức “an toàn” được WHO khuyến nghị, tức là Hướng dẫn chất lượng không khí của WHO (5 ug/m3; trong hướng dẫn năm 2005 là 10 ug/m3).

Bên cạnh đó, ô nhiễm ozon không giảm; kiểm soát kém một số khí thải tiền thân (đặc biệt là NMVOC) và sự gia tăng metan toàn cầu; các đợt ô nhiễm nặng vẫn xảy ra vào các tháng mùa đông.

“Cuộc chiến” xử lý ô nhiễm không khí tại Bắc Kinh vẫn tiếp tục, và được hỗ trợ bởi kinh nghiệm từ các hành động trước đây, sự hợp tác của khu vực và khoa học kỹ thuật.