Trong suốt 5.000 năm lịch sử văn minh, vàng luôn là biểu tượng tối thượng của quyền lực và sự thịnh vượng. Nhưng chưa bao giờ “câu chuyện vàng” lại nóng bỏng như lúc này, khi cơn sốt kim loại quý lan rộng khắp các sàn giao dịch toàn cầu, kéo theo những kỷ lục giá liên tiếp được thiết lập. Bảng điện tử nhấp nháy từng con số mới không chỉ phản ánh làn sóng đầu tư đổ dồn vào tài sản trú ẩn, mà còn gợi lên một câu hỏi ngày càng cấp thiết: nguồn cung vàng của Trái Đất rốt cuộc còn bao nhiêu?
Chỉ trong một năm, giá vàng thế giới đã tăng tới 60%, vọt lên vùng đỉnh kỷ lục 4.379,13 USD/ounce. Đằng sau những đợt tăng phi mã ấy không đơn thuần là tâm lý sợ hãi hay khát vọng kiếm lời của giới đầu tư, mà là một câu chuyện lớn hơn: Sự hữu hạn của nguồn tài nguyên được con người khai thác suốt hàng thiên niên kỷ.
Thị trường tài chính toàn cầu năm 2025 chứng kiến một hiện tượng được giới chuyên gia gọi là “ngoạn mục” – cơn sốt vàng (Ảnh: First National Bullion).
Ảo ảnh về sự vô tận và khối lập phương “tí hon”
Chúng ta thường bị choáng ngợp bởi những hình ảnh hào nhoáng trong các bộ phim Hollywood, nơi những hầm ngầm ngân hàng chứa đầy các thỏi vàng chất cao như núi, hay những kho báu vô tận. Nhưng thực tế địa chất lại phũ phàng và khiêm tốn hơn rất nhiều so với trí tưởng tượng của con người.
Dựa trên những dữ liệu mới nhất được tổng hợp từ Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) và Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ (USGS), các chuyên gia đã vẽ nên một bức tranh trực quan khiến bất kỳ ai cũng phải giật mình.
Nếu chúng ta có phép màu để gom toàn bộ số vàng mà nhân loại đã khai thác được từ thời cổ đại cho đến cuối năm 2025, bao gồm từ những chiếc nhẫn cưới trên tay, linh kiện trong chiếc điện thoại thông minh, cho đến kho dự trữ chiến lược của các quốc gia, rồi nung chảy chúng thành một khối duy nhất, kết quả sẽ ra sao? Khối vàng ròng chứa đựng toàn bộ sự giàu có kim loại quý của loài người ấy sẽ chỉ là một hình lập phương với cạnh dài khoảng 22,3m.
Để dễ hình dung hơn, hãy tưởng tượng bạn đặt khối vàng này vào giữa một sân vận động bóng đá tiêu chuẩn, nó sẽ nằm lọt thỏm ở vòng tròn trung tâm, thậm chí chiều cao của nó chỉ tương đương một tòa nhà 4 tầng. Đó chính là tất cả những gì chúng ta có: Khoảng 218.000 tấn vàng đang lưu thông trên mặt đất.
Điều thú vị nằm ở chỗ, khác với dầu mỏ hay than đá bị tiêu hao sau khi sử dụng, vàng có đặc tính hóa học trơ và cực kỳ bền bỉ. Nó hầu như không bị ăn mòn hay oxy hóa theo thời gian. Điều này đồng nghĩa với việc phần lớn số vàng từng được người Ai Cập cổ đại hay Đế chế La Mã khai thác vẫn đang tồn tại đâu đó quanh chúng ta, chỉ là đã chuyển đổi hình thái từ cổ vật sang trang sức hiện đại hoặc nằm im trong các thỏi vàng 9999.
Cuộc đua dưới lòng đất và nỗi lo cạn kiệt
Nếu phần nổi của tảng băng trôi đã khiêm tốn như vậy, thì phần chìm dưới lòng đất còn lại bao nhiêu? Đây chính là câu hỏi tỷ đô đang làm đau đầu các nhà địa chất và giới tài chính. Theo báo cáo tháng 1 của USGS, trữ lượng vàng “đã được chứng minh”, tức là những mỏ có thể khai thác hiệu quả về mặt kinh tế với công nghệ hiện tại, trên toàn cầu chỉ còn khoảng 64.000 tấn. Thậm chí, Hội đồng Vàng Thế giới còn đưa ra con số thận trọng hơn, chỉ gần 55.000 tấn.
Nếu tiếp tục nung chảy nốt số trữ lượng còn lại dưới lòng đất này, chúng ta cũng chỉ đúc thêm được một khối lập phương nữa với cạnh khoảng 15m. Với tốc độ khai thác công nghiệp hiện nay vào khoảng 3.600 tấn mỗi năm, chỉ cần khoảng 18-20 năm nữa, các mỏ vàng thương mại hiện hữu sẽ cạn kiệt.
Các “mỏ vàng” theo nghĩa đen của thế giới hiện đang tập trung tại 3 quốc gia chủ chốt là Australia, Nga và Nam Phi. Tuy nhiên, thời đại của những cục vàng to bằng nắm tay đã trôi qua từ lâu. Ngày nay, các công ty khai thác phải lọc hàng tấn đất đá chỉ để tìm thấy 1-2 gram vàng.
Hàm lượng quặng ngày càng nghèo nàn, kết hợp với các rào cản pháp lý khắt khe và áp lực chi phí môi trường khổng lồ khi mỗi ounce vàng sản xuất ra thải tới nửa tấn CO2 khiến việc tiếp cận nguồn tài nguyên quý giá này ngày càng trở nên đắt đỏ và khó khăn.
Với tốc độ khai thác công nghiệp hiện nay vào khoảng 3.600 tấn mỗi năm, các mỏ vàng thương mại hiện hữu sẽ cạn kiệt trong 18-20 năm nữa (Ảnh: SCMP).
Nghịch lý năm 2025: Đỉnh cao sản lượng và cơn khát chưa từng có
Bất chấp những cảnh báo về sự cạn kiệt tài nguyên và thuyết “đỉnh vàng” cho rằng sản lượng khai thác sẽ đạt đỉnh rồi suy giảm mãi mãi, ngành công nghiệp vàng năm nay lại đang chứng kiến một sự bùng nổ bất ngờ. Các dữ liệu cho thấy năm 2025 đang trên đà thiết lập kỷ lục sản lượng mới với khoảng 3.600 tấn vàng được đưa ra thị trường, tăng 9% so với năm trước. Sự gia tăng này đến từ nỗ lực tối đa hóa công suất tại các dự án mới ở Mexico, Ghana và Canada.
Thế nhưng, nguồn cung tăng thêm ấy vẫn chỉ như muối bỏ bể so với cơn khát của thị trường. Giá vàng không hề giảm vì nguồn cung tăng, mà ngược lại, đã phá vỡ mọi rào cản tâm lý để thiết lập vùng giá trên 4.000 USD/ounce. Điều gì đang thực sự thúc đẩy cơn điên này? Câu trả lời nằm ở sự thay đổi cấu trúc của nền kinh tế toàn cầu và tâm lý lo ngại rủi ro đang bao trùm.
Động lực mạnh mẽ nhất đến từ những cá mập thực thụ của thị trường: Các ngân hàng Trung ương. Chỉ trong nửa đầu năm 2025, các tổ chức này đã âm thầm gom vào hơn 500 tấn vàng. Xu hướng phi đôla hóa đang diễn ra mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Trung Quốc và các quốc gia mới nổi đang ráo riết giảm tỷ trọng nắm giữ trái phiếu Kho bạc Mỹ và chuyển sang vàng để đa dạng hóa kho dự trữ, nhằm phòng ngừa những rủi ro địa chính trị và sự mất giá không phanh của các đồng tiền pháp định.
Bên cạnh đó, chính sách tiền tệ đảo chiều cũng là chất xúc tác quan trọng. Việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) bắt đầu chu kỳ cắt giảm lãi suất từ tháng 9 đã khiến chi phí cơ hội của việc nắm giữ vàng (loại tài sản không sinh lãi) giảm xuống đáng kể. Đồng thời, những lo ngại về nợ công và các chính sách thuế quan mới gây tranh cãi tại Mỹ đã kích hoạt tâm lý trú ẩn an toàn mạnh mẽ chưa từng thấy trong giới đầu tư cá nhân.
Vàng giờ đây không chỉ là trang sức, nó là tấm khiên bảo vệ tài sản cuối cùng trước những biến động khó lường.
Bản đồ quyền lực tài chính mới
Trong thế giới tài chính, ai nắm giữ vàng, người đó có tiếng nói trọng lượng. Mặc dù Trung Quốc đang giữ ngôi vương về sản lượng khai thác (chiếm khoảng 10% nguồn cung toàn cầu), nhưng khi nhìn vào kho dự trữ quốc gia, trật tự thế giới cũ vẫn chưa bị đảo lộn.
Mỹ vẫn là “ông trùm” sở hữu kho vàng lớn nhất hành tinh với hơn 8.133 tấn, bỏ xa các đối thủ còn lại. Theo sau là các cường quốc châu Âu như Đức, Ý và Pháp. Nga và Trung Quốc lần lượt chia nhau vị trí thứ 5 và thứ 6 trong bảng xếp hạng này.
Tuy nhiên, các chuyên gia phân tích cho rằng Bắc Kinh đang thực hiện một chiến lược “tích cốc phòng cơ” đầy tham vọng. Mục tiêu nâng dự trữ lên 5.000 tấn của Trung Quốc không chỉ đơn thuần là bài toán kinh tế, mà còn là một nước cờ chiến lược nhằm củng cố vị thế của đồng nhân dân tệ trên bàn cờ quốc tế, giảm dần sự phụ thuộc vào đồng USD.
Nhìn rộng ra, cấu trúc sở hữu vàng toàn cầu hiện nay cũng mang đến nhiều suy ngẫm thú vị. Khoảng 45% tổng lượng vàng thế giới đang tồn tại dưới dạng trang sức trong dân chúng. 22% nằm dưới dạng vàng thỏi và tiền xu phục vụ đầu tư tư nhân. Chỉ có 17% thực sự nằm trong các hầm ngầm kiên cố của các ngân hàng Trung ương.
Điều này cho thấy, dù các chính phủ nắm giữ lượng lớn, nhưng kho vàng thực sự lại nằm rải rác trong tay hàng tỷ người dân trên toàn cầu, tạo nên một thị trường vừa tập trung lại vừa phân tán vô cùng phức tạp.
Số liệu từ Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) cho thấy, chỉ trong 6 tháng đầu năm 2025, các ngân hàng Trung ương đã mua ròng hơn 500 tấn vàng, tiếp nối chuỗi mua vào kéo dài nhiều năm qua (Ảnh: Shutterstock).
Dự báo 2026: Cánh cửa 5.000 USD có mở ra?
Câu hỏi lớn nhất lúc này đối với mọi nhà đầu tư là liệu đà tăng đã kết thúc hay chúng ta đang đứng trước chân sóng của một “siêu chu kỳ” tăng giá mới? Giới phân tích tại phố Wall đang nghiêng về những kịch bản lạc quan đến mức gây choáng váng.
Goldman Sachs, một trong những định chế tài chính hàng đầu thế giới, vừa tiết lộ kết quả khảo sát cho thấy 36% nhà đầu tư tổ chức của họ tin rằng giá vàng sẽ vượt mốc 5.000 USD/ounce vào cuối năm 2026. Đồng quan điểm, Deutsche Bank cũng đã nâng dự báo giá vàng năm 2026 lên mức 4.450 USD/ounce, với biên độ dao động có thể chạm ngưỡng gần 5.000 USD. Ngân hàng UBS cũng duy trì đánh giá “hấp dẫn” đối với kim loại quý này.
Cơ sở cho niềm tin sắt đá này là sự cộng hưởng của ba yếu tố mang tính cấu trúc: Lãi suất thực thấp, bất ổn địa chính trị kéo dài không có hồi kết, và quan trọng nhất là sự khan hiếm nguồn cung dài hạn. Chi phí khai thác toàn phần (AISC) ngày càng leo thang (hiện đã chạm mức 1.300 USD/ounce) cũng tạo ra một mức sàn cứng vững chắc cho giá vàng, khiến nó khó có thể giảm sâu.
Tuy nhiên, thị trường tài chính chưa bao giờ là một đường thẳng đi lên. Phe bi quan, đại diện là CRU Group, vẫn đưa ra những lời cảnh báo về một “vách đá” sau năm 2025. Khi các mỏ hiện tại cạn kiệt dần và chi phí môi trường đè nặng, nguồn cung có thể sụt giảm đột ngột sau năm 2026, gây ra những cú sốc cung – cầu không lường trước được.
Hơn nữa, nếu nền kinh tế toàn cầu hạ cánh mềm và lạm phát được kiểm soát hoàn toàn, dòng tiền nóng có thể nhanh chóng đảo chiều khỏi các tài sản trú ẩn để tìm kiếm lợi nhuận cao hơn ở các kênh đầu tư rủi ro khác.
Nguồn: https://dantri.com.vn/kinh-doanh/su-that-giat-minh-kho-vang-cua-trai-dat-se-can-kiet-sau-2-thap-ky-nua-20251206180659649.htm
