Đề xuất Ủy ban Thường vụ ‘quyết’ cơ chế đặc thù cho đường sắt cao tốc Bắc Nam là không cần thiết

Thừa ủy quyền của Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh đã có tờ trình gửi Quốc hội, nhấn mạnh việc Thủ tướng Chính phủ đang chỉ đạo Bộ Xây dựng triển khai các công việc để đảm bảo sớm tiến độ khởi công dự án.

Đề xuất tách việc bồi thường, tái định cư và di dời công trình điện áp từ 110kV trở lên là dự án độc lập

Tuy nhiên theo Bộ trưởng Trần Hồng Minh, hiện chưa có quy định hướng dẫn việc chuyển đổi từ đầu tư công sang đầu tư kinh doanh, đầu tư theo phương thức đối tác công tư nên cần triển khai các thủ tục cần thiết, kết hợp nghiên cứu các cơ chế, chính sách kèm theo các hình thức đầu tư này, báo cáo cấp có thẩm quyền nhằm tạo cơ sở pháp lý cho việc triển khai thực hiện.

Trên cơ sở thực tiễn thế giới cho thấy, hầu hết các nước đầu tư kết cấu hạ tầng đường sắt theo hình thức đầu tư công, một số dự án đầu tư theo phương thức PPP và hình thức đầu tư kinh doanh, có sự hỗ trợ của nhà nước. 

Tuy nhiên tại Việt Nam các nhà đầu tư tư nhân chỉ mới thực hiện đầu tư các tuyến đường sắt chuyên dùng, bãi hàng, chưa thực hiện đầu tư đối với kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia.

Theo bộ trưởng, với chủ trương của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, có một số doanh nghiệp tư nhân đề xuất đầu tư dự án nên cần triển khai rà soát, đánh giá lựa chọn hình thức đầu tư để thực hiện dự án. Tuy nhiên Nghị quyết 172 hiện chưa có quy định liên quan tới các hình thức đầu tư khác ngoài đầu tư công, nên cần thiết phải rà soát, nghiên cứu bổ sung chính sách.

Chính phủ nhận thấy để huy động được nhà đầu tư tư nhân tham gia cần một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt liên quan đến hỗ trợ tài chính, tín dụng, miễn thuế…

Để xây dựng, đánh giá các chính sách này cần có các số liệu liên quan đến tổng mức đầu tư, giải pháp kỹ thuật, kế hoạch triển khai, chủng loại phương tiện, thiết bị cho dự án…

Dự án có quy mô đặc biệt lớn, công nghệ, kỹ thuật phức tạp, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng an ninh, phát triển công nghiệp, đô thị nên cần chính sách khả thi.

Vì vậy trước mắt Chính phủ đề xuất chính sách đặc thù cho dự án liên quan tới giải phóng mặt bằng và tiếp tục rà soát các chính sách khác.

Theo đó nội dung chính sách được Chính phủ đề xuất đó là tách nội dung bồi thường, hỗ trợ, tái định cư và công tác di dời công trình điện áp từ 110kV trở lên thành dự án độc lập, nguồn vốn bố trí từ ngân sách.

Cùng đó, trong thời gian Quốc hội không họp sẽ ủy quyền cho Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, quyết định bổ sung, điều chỉnh cơ chế, chính sách đặc thù cho phương thức đầu tư để kịp thời triển khai dự án.

Đề xuất Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết cơ chế, chính sách đặc thù là không cần thiết

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi thống nhất việc bổ sung cơ chế, chính sách cho dự án để huy động nguồn lực xã hội cho các dự án chiến lược, khơi thông nguồn lực tư nhân vào hạ tầng trọng điểm, đổi mới phương thức và đa dạng hóa hình thức đầu tư, tăng phân cấp, phân quyền.

Đối với đề xuất tách nội dung thu hồi đất, bồi thường, hỗ trợ, tái định cư của dự án là dự án thành phần, việc này đã có tiền lệ nên có cơ sở. Song cơ quan thẩm tra đề nghị làm rõ khái niệm “dự án độc lập”; xác định rõ sơ bộ tổng mức đầu tư, diện tích đất thu hồi, thời gian hoàn thành các dự án độc lập và sự đồng bộ, thống nhất, đảm bảo không gây khó khăn và lãng phí nguồn lực.

Với đề xuất cho phép Ủy ban Thường vụ Quốc hội được quyết các cơ chế, chính sách đặc thù dự án khi Quốc hội không họp, cơ quan thẩm tra cho rằng không cần thiết. Bởi Nghị quyết Kỳ họp thứ 9 Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã chấp thuận bổ sung hình thức đầu tư theo Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư và đầu tư kinh doanh theo Luật Đầu tư cho dự án bên cạnh hình thức đầu tư công.

Từ đó, Nghị quyết giao Chính phủ tổ chức lựa chọn hình thức đầu tư, nhà đầu tư theo quy định; trường hợp có cơ chế, chính sách khác vượt thẩm quyền của Chính phủ thì báo cáo Quốc hội xem xét, quyết định.