Quốc hội lần đầu thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo, yêu cầu gắn nhãn các sản phẩm AI

Với đa số phiếu tán thành, chiều 10-12, Quốc hội lần đầu tiên thông qua Luật Trí tuệ nhân tạo với nhiều quy định về nghiên cứu, phát triển, cung cấp, triển khai và sử dụng hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI)…

Gắn nhãn sản phẩm AI dễ phân biệt với nội dung thật

Luật quy định riêng về trách nhiệm minh bạch liên quan đến sản phẩm AI. 

Theo đó, nhà cung cấp bảo đảm hệ thống trí tuệ nhân tạo tương tác trực tiếp với con người được thiết kế và vận hành để người sử dụng nhận biết khi đang tương tác với hệ thống, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Cùng với đó, bảo đảm các nội dung âm thanh, hình ảnh, video do hệ thống trí tuệ nhân tạo tạo ra được đánh dấu ở định dạng máy đọc theo quy định của Chính phủ.

Bên triển khai có trách nhiệm thông báo rõ ràng khi cung cấp ra công cộng văn bản, âm thanh, hình ảnh, video được tạo ra hoặc chỉnh sửa bằng hệ thống trí tuệ nhân tạo nếu nội dung đó có khả năng gây nhầm lẫn về tính xác thực của sự kiện, nhân vật, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Mặt khác, có trách nhiệm bảo đảm âm thanh, hình ảnh, video được tạo ra hoặc chỉnh sửa bằng hệ thống trí tuệ nhân tạo nhằm mô phỏng, giả lập ngoại hình, giọng nói của người thật hoặc tái hiện sự kiện thực tế phải được gắn nhãn dễ nhận biết để phân biệt với nội dung thật.

Đối với sản phẩm là tác phẩm điện ảnh, nghệ thuật hoặc sáng tạo, việc gắn nhãn quy định tại khoản này được thực hiện theo phương thức phù hợp, bảo đảm không làm cản trở việc hiển thị, trình diễn hoặc thưởng thức tác phẩm.

Nhà cung cấp và bên triển khai có trách nhiệm duy trì thông tin minh bạch theo quy định tại điều này trong suốt quá trình cung cấp hệ thống, sản phẩm hoặc nội dung cho người sử dụng. Chính phủ quy định chi tiết hình thức thông báo, gắn nhãn.

AI không phải chủ thể quyền sở hữu trí tuệ

Chiều cùng ngày, Quốc hội cũng thông qua dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Sở hữu trí tuệ.

Luật quy định chủ sở hữu được sử dụng quyền sở hữu trí tuệ để thực hiện các hoạt động giao dịch dân sự, thương mại, đầu tư và hoạt động khác theo quy định pháp luật về khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, sở hữu trí tuệ, quản lý, sử dụng tài sản công. 

Nhà nước khuyến khích khai thác quyền sở hữu trí tuệ, sử dụng quyền sở hữu trí tuệ để góp vốn hoặc thế chấp để vay vốn theo quy định của pháp luật về đầu tư, doanh nghiệp, tín dụng và quy định khác của pháp luật có liên quan.

Đáng chú ý, về chính sách đối với trí tuệ nhân tạo, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định “AI không phải chủ thể quyền sở hữu trí tuệ”.

Sản phẩm AI tự tạo, không có sự tham gia của con người, sẽ không được bảo hộ như tác phẩm sáng tạo của con người. 

Ngược lại, sản phẩm do con người sử dụng AI như công cụ – tương tự bút vẽ hay máy ảnh và có đóng góp ý tưởng, chỉnh sửa, chỉ đạo vẫn được xem là tác giả, nhà sáng chế.

Với những trường hợp con người chỉ đưa yêu cầu và AI làm phần lớn công việc, người dùng có quyền sử dụng, thương mại nhưng không phải tác giả. Chính phủ sẽ được giao xác định mức độ sáng tạo của người dùng để áp dụng cơ chế bảo hộ phù hợp.

Về thẩm định đăng ký bảo hộ sở hữu trí tuệ, Chính phủ cho biết luật hiện hành quy định thời hạn thẩm định lại bằng hai phần ba thời hạn thẩm định lần đầu, được xây dựng trên cơ sở đặc thù nghiệp vụ, khối lượng xử lý và các yêu cầu chuyên môn khi đánh giá lại hồ sơ sau sửa đổi, bổ sung.