Rối loạn tình dục bởi áp lực có con

ThS.BS Tâm lý Phạm Văn Dương, khoa Nội tổng hợp, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết điều trị vô sinh không chỉ liên quan đến thể chất và tài chính mà còn ảnh hưởng tinh thần. Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ rối loạn tình dục, tâm lý ở các cặp vô sinh cao hơn nhóm có khả năng sinh con bình thường. Nguyên nhân có thể do nhiều thủ thuật điều trị mang tính xâm lấn, lặp đi lặp lại khiến người bệnh rơi vào trạng thái căng thẳng, lo lắng, tích tụ cảm xúc tiêu cực, làm giảm ham muốn và khoái cảm. Áp lực phải quan hệ đúng thời điểm hoặc kiêng cữ theo phác đồ điều trị cũng khiến chuyện gần gũi trở thành nghĩa vụ, thiếu tự nhiên và thoải mái.

Trong khi đó, nam giới ít được chú ý đến khía cạnh tâm lý hơn nữ giới, vì được mặc định là phái mạnh. Điều này khiến họ hiếm khi chủ động tìm kiếm sự hỗ trợ tâm lý. Sự dồn nén kéo dài có thể gây trầm cảm, rối loạn lo âu, tăng cảm giác tự ti. Áp lực nối dõi với đàn ông là con một càng cao hơn, dẫn đến né tránh quan hệ vì sợ thất bại.

“Quan hệ tình dục vốn là sự kết nối tình cảm, nhưng khi gắn liền với thất vọng hay áp lực, sự thân mật bị bào mòn dần”, bác sĩ Dương nói, dẫn nghiên cứu cho thấy 69% nam giới tăng hormone căng thẳng cortisol bị giảm ham muốn tình dục. Một phân tích tổng hợp của 49 nghiên cứu ghi nhận nam giới bị trầm cảm có nguy cơ mắc rối loạn cương dương tăng 39% so với nhóm không có vấn đề tâm lý.

Tại IVF Tâm Anh, khoảng 35% nam giới vô sinh đến khám có các triệu chứng rối loạn tình dục như giảm ham muốn, rối loạn cương, xuất tinh sớm. Thời gian vô sinh càng lâu, tần suất xuất hiện tình trạng này càng cao.

Như anh Cường, 36 tuổi, nửa năm qua bị rối loạn cương vì căng thẳng vấn đề vô sinh. Vợ chồng kết hôn 4 năm chưa có con dù đã làm mọi cách “bổ thận, dưỡng tinh”. Không ít bữa cơm gia đình xoay quanh việc vợ chồng làm thế nào để sớm có thai. “Áp lực dồn nén tôi cảm thấy ‘gần vợ’ trở thành trách nhiệm”, anh nói.

Còn anh Hùng 3 năm vô sinh do tinh trùng yếu, vợ mắc buồng trứng đa nang. Hai lần bơm tinh trùng (IUI) thất bại càng khiến anh mặc cảm vì yếu sinh lý song ngại đi khám.

ThS.BS Vũ Thị Ngọc, Trung tâm Hỗ trợ sinh sản, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, lý giải căng thẳng kéo dài làm rối loạn trục dưới đồi – tuyến yên – tinh hoàn, kích hoạt cơ chế glucocorticoid, tăng hoạt hóa adrenergic, dẫn đến co mạch nhiều hơn ở tinh hoàn, làm giảm testosterone, ảnh hưởng quá trình sản xuất tinh trùng, giảm chức năng sinh lý. Tình trạng này cũng gây stress oxy hóa, ảnh hưởng đến chất lượng tinh dịch, gây khó có thai.

Ngoài ra, nhiều bệnh lý tiềm ẩn gây vô sinh ở nam giới như suy giảm testosterone, rối loạn chuyển hóa hay giãn tĩnh mạch tinh thường diễn tiến âm thầm trong nhiều năm. Những rối loạn này không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng tinh trùng mà còn làm giảm ham muốn, giảm khả năng cương theo thời gian. Khi kết hợp với áp lực sinh con, tình trạng suy giảm chức năng tình dục càng trở nên rõ rệt và khó hồi phục nếu không được can thiệp sớm. Không tuân thủ hoặc từ bỏ phác đồ sẽ ảnh hưởng kết quả thụ thai và hiệu quả điều trị, làm tăng gánh nặng tài chính.

Áp lực sinh con, công việc, chi phí điều trị khiến người đàn ông có xu hướng tìm đến rượu bia, thuốc lá, tạo vòng xoắn bệnh lý, gây khó khăn trong điều trị, giảm chất lượng sống. Để điều trị, bác sĩ cần xác định nguyên nhân gây vô sinh, kết hợp trị liệu tâm lý để người bệnh giải tỏa căng thẳng. Bên cạnh đó, sự khích lệ, cảm thông và đồng hành của gia đình, bạn đời giúp tình trạng cải thiện nhanh chóng, rút ngắn thời gian điều trị.

Anh Cường cùng vợ đến IVF Tâm Anh khám, phát hiện bị bệnh lý giãn tĩnh mạch thừng tinh gây suy giảm quá trình sinh tinh và hormone testosterone. Anh được bác sĩ phẫu thuật điều trị bệnh, khôi phục chức năng tinh hoàn. Tái khám sau 3 tháng, xét nghiệm tinh dịch đồ ghi nhận chất lượng tinh trùng phục hồi tốt. Vợ chồng anh được khuyến khích thụ thai tự nhiên, nếu không thành công mới thụ tinh ống nghiệm (IVF).

Còn anh Hùng, các xét nghiệm cho thấy thiếu hụt nội tiết và testosterone. Bác sĩ chỉ định điều trị nội tiết kết hợp trị liệu tâm lý, đồng thời hướng dẫn kỹ thuật kiểm soát xuất tinh. Sau ba tháng, đời sống vợ chồng cải thiện rõ rệt. Mong sớm có con, anh chị quyết định thụ tinh ống nghiệm. Hiện vợ anh mang thai hơn 13 tuần, thai kỳ khỏe mạnh.

Bác sĩ Ngọc khuyên nam giới nên đi khám sức khỏe sinh sản khi có các biểu hiện rối loạn cương, xuất tinh sớm trên 3 tháng, lo âu, né tránh quan hệ, hay khi nỗ lực thụ thai trên một năm không thành công. Thăm khám sớm giúp loại trừ nguyên nhân thực thể, điều trị đồng thời giữa nam khoa và tâm lý, giúp cặp đôi cải thiện chức năng tình dục, tăng hiệu quả điều trị vô sinh.

Trịnh Mai