Điều xuất hiện trong khung hình khiến cả giới khoa học choáng váng

NASA vừa ghi lại bức ảnh lạ lùng từ ngoài vũ trụ

Khung hình này, được công bố trong nghiên cứu trên tạp chí Nature Astronomy ngày 1/12, lập tức được giới khoa học gọi là một trong những “bức ảnh kỳ dị nhất” từng ghi nhận từ Kính viễn vọng Không gian James Webb (JWST) – siêu kính viễn vọng mạnh nhất của nhân loại. Cụ thể, một ngoại hành tinh khổng lồ đang để mất khí quyển theo cách không ai tưởng tượng nổi, tạo thành cột khí heli khổng lồ sáng lạ lùng, kéo dài gấp nhiều lần kích thước chính nó.

Ngoại hành tinh trong ảnh là WASP-107b, một “siêu phồng tinh” kỳ quặc từng khiến các nhà thiên văn đau đầu vì khối lượng quá nhẹ so với kích thước. Nhưng điều JWST vừa quan sát được còn kỳ lạ hơn tất cả những gì giới khoa học từng hình dung. Từ bề mặt WASP-107b, một cột khí heli khổng lồ đang không ngừng bay hơi và thoát ra ngoài không gian, kéo dài thành dải khí mờ sáng có kích thước gần gấp năm lần đường kính hành tinh. 

Đáng chú ý, dòng khí này không chỉ trôi lơ lửng phía sau như “đuôi sao chổi”, mà còn di chuyển tiến trước cả hành tinh tới khoảng 1,5 giờ quỹ đạo, tạo nên khung cảnh siêu thực khiến các nhà thiên văn học hoàn toàn sửng sốt.

Nói cách khác, hành tinh đang chạy đuổi theo chính bầu khí quyển của mình. Đây là mô tả được LiveScience dùng để giải thích hiện tượng siêu thực này.

Theo University of Chicago, đây là lần đầu con người quan sát được một hành tinh tạo thành “đuôi heli” khổng lồ đến mức tự tách khỏi thân hành tinh và trôi thành dòng riêng biệt trong vũ trụ.

Nhiệt độ cực hạn khiến hành tinh “bốc hơi”

WASP-107b quay ở vị trí cực sát sao mẹ, chỉ gần hơn khoảng cách Sao Thủy–Mặt Trời khoảng bảy lần, khiến hành tinh liên tục hứng chịu mức nhiệt khắc nghiệt. Sức nóng này làm các phân tử khí trong bầu khí quyển nở phồng, trong khi lực hấp dẫn vốn rất yếu của hành tinh lại không đủ để giữ chúng lại. Kết quả là heli vốn là nguyên tố nhẹ nhất thoát ra đầu tiên, tạo nên cột khí khổng lồ mà JWST đã ghi lại.

Nhóm nghiên cứu tại Geneva cho biết hiện tượng thoát khí quyển từng được quan sát ở nhiều ngoại hành tinh, nhưng mất khí tới mức hình thành một “màn khí” kéo dài hàng triệu kilomet như ở WASP-107b thì gần như chưa từng xuất hiện. Không chỉ heli, JWST còn phát hiện sự hiện diện của nước, CO, CO₂ và amoniac, cùng hàm lượng oxy cao hơn dự đoán, trong khi methane vốn được kỳ vọng phải tồn tại lại hoàn toàn biến mất.

Những dấu hiệu bất thường này khiến các nhà khoa học nghi ngờ rằng WASP-107b không hình thành tại vị trí hiện nay mà có thể đã bị kéo dạt từ xa vào, nhiều khả năng do tương tác hấp dẫn với hành tinh chị em WASP-107c.

NASA: Bức ảnh mở ra manh mối về “cái chết khí quyển” của các hành tinh

NASA cho rằng bức ảnh này đã mở ra một manh mối quan trọng về “cái chết khí quyển” của các hành tinh. Theo chuyên gia từ Đại học McGill, việc JWST trực tiếp quan sát khí heli thoát ra với quy mô khổng lồ như vậy là một bước ngoặt, giúp giới khoa học hiểu rõ hơn cách các hành tinh dần mất khí quyển theo thời gian, cơ chế từng khiến Sao Kim đánh mất phần lớn lượng nước hàng tỷ năm trước, và những yếu tố quyết định số phận của các hành tinh nhẹ, mật độ thấp.

NASA nhận định đây là bằng chứng ngoạn mục cho thấy các hành tinh không hề “bất động” trong vũ trụ; chúng có thể thay đổi hình dạng, cấu trúc, thậm chí tự tan biến ngay trước mắt con người nếu tiến quá gần một ngôi sao nóng.

Khung cảnh kỳ lạ mà NASA ghi lại cũng đặt ra hàng loạt câu hỏi mới: WASP-107b sẽ cần bao lâu để “bốc hơi” hoàn toàn? Lượng methane đáng lẽ phải tồn tại đã biến mất đi đâu? Và ngoài kia, liệu còn bao nhiêu hành tinh khác đang trải qua số phận tương tự? Mỗi lần JWST chụp một bức ảnh, nhân loại lại tiến thêm một bước trong hành trình tìm hiểu vũ trụ là nơi những điều tưởng như không thể vẫn âm thầm diễn ra ngay trước mắt chúng ta.

Theo NASA, Đại học Geneva, LiveScience