Bất ngờ phát hiện bằng chứng ốc đảo trên sao Hỏa

Một bộ sưu tập đá đặc biệt do tàu thăm dò Perseverance của NASA thu thập tại miệng hố Jezero cho thấy sao Hỏa có thể từng sở hữu khí hậu nóng ẩm, thậm chí mang nét tương đồng với các vùng nhiệt đới trên Trái đất.

Những khối đá này xuất hiện với các chấm sáng đặc trưng và được nghi là chứa kaolinite, dạng đất sét giàu nhôm vốn hình thành trên Trái đất sau hàng triệu năm mưa rửa trôi các khoáng chất khác. Sự hiện diện của kaolinite trên một hành tinh lạnh và khô cằn như sao Hỏa hiện nay là dấu hiệu mạnh mẽ cho thấy nơi đây từng có lượng nước dồi dào cùng chu trình mưa kéo dài.

Trong nghiên cứu công bố trên tạp chí Communications Earth & Environment, nhóm chuyên gia đã so sánh các mẫu đá mà Perseverance thu thập với đất sét kaolinite tại San Diego và Nam Phi. Các điểm tương đồng đáng chú ý cho thấy sao Hỏa cổ đại có thể từng sở hữu điều kiện địa chất rất gần với những môi trường nhiệt đới trên Trái đất.

Theo giáo sư Briony Horgan thuộc Đại học Purdue (Mỹ), những khối đá giàu kaolinite này “cần lượng nước khổng lồ để hình thành”, điều chỉ có thể xảy ra khi hành tinh có khí hậu ấm và mưa trong thời gian dài. 

Trên Trái đất, loại đất sét này chủ yếu có ở rừng mưa nhiệt đới, vì thế sự hiện diện của nó trên sao Hỏa mang lại một gợi ý mạnh mẽ về bức tranh khí hậu hoàn toàn khác trong quá khứ.

Perseverance phát hiện các mảnh kaolinite rải rác dọc hành trình trên miệng hố Jezero, nơi giới khoa học tin rằng từng là hồ nước rộng lớn. Điều này đặt ra câu hỏi quan trọng: nguồn gốc của chúng từ đâu? Chúng có thể được cuốn vào khu vực bởi dòng sông cổ từng tạo nên đồng bằng trầm tích, hoặc văng đến đây do tác động từ một vụ va chạm thiên thạch?

Để trả lời rõ ràng hơn, các nhà khoa học cần tiếp cận những tảng đá lớn hơn có cùng màu sáng đặc trưng. Tuy nhiên, điều này đòi hỏi Perseverance phải tiến sâu hơn vào khu vực có bề mặt địa hình phức tạp.

Nhận định về tiềm năng sinh học của phát hiện này, nhà nghiên cứu Adrian Broz cho rằng một môi trường được tạo bởi mưa kéo dài trên sao Hỏa chính là “nơi cực kỳ lý tưởng cho sự sống nếu nó từng tồn tại”. Nước luôn được xem là yếu tố cốt lõi của mọi dạng sống, vì vậy dấu vết của các chu trình nước cổ đại là manh mối quan trọng cho hành trình tìm kiếm sự sống ngoài Trái đất.

Bên cạnh việc hé mở khả năng về một ốc đảo nhiệt đới cổ đại, phát hiện này còn giúp làm sáng tỏ quá trình sao Hỏa chuyển từ hành tinh ẩm ướt sang sa mạc lạnh khô như hiện nay. Sự mất dần khí quyển do thay đổi từ trường được nghi là nguyên nhân chính, song diễn biến chi tiết vẫn còn là bí ẩn.