Việt Nam dẫn đầu Đông Nam Á về tăng trưởng startup và công nghệ

Số liệu được nêu tại Báo cáo đánh giá hệ sinh thái khởi nghiệp, công bố sáng 12/12 trong khuôn khổ Techfest Việt Nam 2025. Theo ông Lương Văn Thường, Trưởng phòng Khởi nghiệp sáng tạo, Cục Khởi nghiệp và Doanh nghiệp công nghệ, báo cáo cho thấy “Việt Nam đang khẳng định vị thế là điểm đến đầu tư công nghệ mới nổi tại Đông Nam Á”.

Tại sự kiện, ông Thường mô tả bức tranh khởi nghiệp năm 2025 qua khung đánh giá 5P gồm thể chế, tiến bộ, tài chính, tuần hoàn và con người. Trong đó, yếu tố “thể chế” là nền tảng, với việc hoàn thiện hành lang pháp lý hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới sáng tạo.

Khía cạnh “tiến bộ” được ghi nhận rõ nhất ở sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (AI). Dòng vốn tư nhân đổ vào startup AI năm 2024 đạt 80 triệu USD, tăng gấp tám lần. Báo cáo ghi nhận 170.000 doanh nghiệp đã ứng dụng công nghệ này, tính đến cuối 2025. Cùng với đó là sự nổi lên của ngành bán dẫn, với hơn 50 doanh nghiệp thiết kế vi mạch và 7.000 kỹ sư, gấp đôi sau ba năm. Hạ tầng số tiếp tục cải thiện, vùng phủ 4G đạt 95% còn vùng phủ 5G cũng đang mở rộng.

Về “tài chính”, dòng vốn đầu tư mạo hiểm cũng phản ánh sự dịch chuyển theo xu hướng mới. Năm 2024, tổng vốn đầu tư mạo hiểm vào Việt Nam đạt 398 triệu USD với 118 thương vụ giao dịch.

Ba lĩnh vực tăng trưởng mạnh nhất gồm chuyển đổi số với 84 triệu USD (tăng 562%), nông nghiệp công nghệ với 74 triệu USD (gấp 9 lần năm 2023) và AI với 80 triệu USD (gấp 8 lần năm 2023). Ngược lại, dòng vốn đổ vào fintech sụt giảm 61% do thị trường bão hòa.

Ở khía cạnh “tuần hoàn”, công nghệ ứng phó với biến đổi khí hậu nổi lên, với động lực từ mục tiêu Net Zero và kế hoạch vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon năm 2026. Báo cáo cho thấy dòng vốn đầu tư mạo hiểm tại Việt Nam dịch chuyển mạnh sang các startup công nghệ khí hậu, với tỷ trọng gấp đôi mức trung bình toàn cầu.

Khía cạnh “con người” lại cho thấy một nghịch lý, khi Việt Nam xếp hạng 44 về Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) nhưng chỉ đứng thứ 70 thế giới về nguồn vốn con người. Theo báo cáo, tình trạng chảy máu chất xám đang xảy ra, với 65% nhân tài công nghệ làm việc ở nước ngoài.

Việc thiếu hụt nhân lực R&D và “mentor” chuyên nghiệp cũng là rào cản khiến Việt Nam khó phát triển công nghệ lõi. Mặc dù vậy, các chính sách hỗ trợ phụ nữ, học sinh, sinh viên khởi nghiệp được kỳ vọng giúp cải thiện tình hình.

Đối với hệ sinh thái khởi nghiệp địa phương, các hoạt động khởi nghiệp tại khu vực này được đánh giá “tương đối đa dạng”. Tuy nhiên, vẫn còn chênh lệch lớn, khi 68% hoạt động việc hỗ trợ tập trung ở Đông Nam Bộ, biến đây thành “thỏi nam châm” hút nguồn lực, trong khi khu vực Tây Nguyên và trung du phía Bắc lại ít được hỗ trợ hơn.

Theo Cục Khởi nghiệp và doanh nghiệp công nghệ, tám xu hướng nổi bật của startup Việt Nam thời gian tới gồm công nghệ khí hậu, kinh tế sáng tạo, khởi nghiệp công nghệ cho người cao tuổi, công nghệ giáo dục, đổi mới sáng tạo nhựa, doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ, khởi nghiệp xe điện và cộng đồng startup Việt ở nước ngoài.

Techfest Việt Nam 2025 do Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp cùng UBND Hà Nội tổ chức từ ngày 12 đến 14/12, với chủ đề “Khởi nghiệp toàn dân – Động lực tăng trưởng mới”. Sự kiện dự kiến thu hút khoảng 60.000 lượt khách tham dự trực tiếp và trực tuyến, cùng 1.200 quỹ đầu tư, vườn ươm và 1.700 startup trong và ngoài nước.

Trọng Đạt