Học giả gốc Iran không thể tới Harvard vì lệnh cấm nhập cảnh

Trong gần một năm, Delaram Pouyabahar đã lên kế hoạch nghiên cứu hậu tiến sĩ tại Đại học Harvard. Cô đã hoàn thành tất cả các vòng phỏng vấn, hồ sơ xin tài trợ nghiên cứu, thủ tục visa và buổi phỏng vấn lãnh sự tại Toronto.

Tuy nhiên, khi Mỹ đưa Iran vào danh sách 19 nước bị áp lệnh cấm nhập cảnh hồi tháng 6, quá trình cấp visa cho nhà sinh học này đã bị đình trệ, khiến Pouyabahar không thể đến Harvard để bắt đầu công việc nghiên cứu, truyền thông Mỹ đưa tin hồi cuối tuần.

Lệnh cấm nhập cảnh trước đó của Mỹ vẫn cho phép nhiều sinh viên, nhà nghiên cứu nhập cảnh theo diện đặc biệt. Tuy nhiên, các quy định mới đã loại bỏ hoàn toàn những con đường này.

Pouyabahar là nhà sinh học tính toán sống tại Canada, chuyên nghiên cứu các phương pháp học máy cho giải trình tự RNA đơn bào, lĩnh vực đang phát triển nhanh trong bối cảnh AI ứng dụng sâu vào khoa học sự sống.

Một nghiên cứu của cô trên tạp chí Nature đã được trích dẫn hơn 200 lần, mức hiếm thấy đối với một nhà nghiên cứu trẻ. Công trình của cô tập trung phát triển các công cụ giúp giới khoa học phân tích, diễn giải những bộ dữ liệu sinh học phức tạp.

Theo giới quan sát, hồ sơ của Pouyabahar có thể được xếp vào nhóm những ứng viên cạnh tranh nhất cho các vị trí nghiên cứu hậu tiến sĩ hàng đầu.

Các hiệp hội giáo dục đại học, bộ phận phụ trách di trú của các trường ước tính hơn 10.000 sinh viên, học giả tiềm năng có thể bị ảnh hưởng bởi chính sách hạn chế visa của chính quyền Trump.

Khi thông tin về lệnh cấm nhập cảnh xuất hiện trên truyền thông từ tháng 3, Pouyabahar đã cố gắng đẩy nhanh tiến độ cho kế hoạch sang Mỹ. Cô dời lịch bảo vệ luận án tiến sĩ vào phút chót, chỉ chuẩn bị trong vòng hai tuần, với hy vọng việc hoàn thành sớm chương trình tiến sĩ có thể bảo vệ kế hoạch sang Mỹ.

Nhưng nỗ lực đó không có kết quả. Lệnh cấm được công bố vài tuần sau khi cô phỏng vấn visa, và cô chưa từng nhận được phản hồi.

Cô buộc phải chuyển hướng, ở lại và tiếp tục công việc nghiên cứu tại Canada, từ bỏ mong muốn hoạt động học thuật tại Harvard. Theo giới quan sát, nhiều học giả Iran cũng đang âm thầm chuyển hướng sự nghiệp sang Canada hoặc châu Âu, số khác buộc phải trì hoãn hoặc tạm dừng các đề tài đang nghiên cứu, mất cơ hội được tài trợ.

Ngoài tác động trực tiếp đến sự nghiệp, Pouyabahar cũng mô tả những tổn thương tâm lý đã trải qua trong quá trình này. Nhìn lại kết cục, cô cảm thấy nhẹ nhõm phần nào khi không phải bước vào một hệ thống nơi tình trạng di trú “có thể bị đảo ngược chỉ sau một đêm”.

Người nhập cư tay nghề cao đóng vai trò rất lớn trong đổi mới sáng tạo của Mỹ. Các nhà khoa học sinh ra ở nước ngoài chiếm tỷ lệ vượt trội trong số các bằng sáng chế, startup và các nghiên cứu đột phá, đặc biệt là trong các lĩnh vực như công nghệ sinh học, AI.

“Trải nghiệm này đã định hình lại cách chúng tôi nhìn nhận Mỹ như một điểm đến để xây dựng khoa học”, Pouyabahar nói.

Đức Trung (Theo Times of India, Washington Post)