Ukraine và 34 nước lập ủy ban đặc biệt

Ngày 16-12, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cùng đại diện 34 quốc gia đã chính thức nhất trí kế hoạch thành lập cơ quan bồi thường nhằm chi trả thiệt hại mà Ukraine cho là phát sinh từ xung đột với Nga.

Phát biểu trước các lãnh đạo tham dự sự kiện tại The Hague – Hà Lan, ông Zelensky bày tỏ kỳ vọng nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế để bảo đảm mọi thiệt hại do xung đột đều có thể được bồi thường. Ông nhấn mạnh việc cần thiết có cơ chế cụ thể, cho phép các cá nhân và tổ chức Ukraine yêu cầu bồi hoàn cho những mất mát đã xảy ra từ khi xung đột leo thang vào tháng 2-2022.

Ông Zelensky cũng hy vọng nhận được sự ủng hộ lớn từ quốc tế để “mọi thiệt hại gây ra bởi xung đột đều có thể được bồi hoàn”.

Thủ tướng Hà Lan Dick Schoof (phải) chào đón Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky tại The Hague hôm 16-12. Ảnh: AP.

Được Hội đồng châu Âu hỗ trợ thành lập từ 2023, Ủy ban Khiếu nại Quốc tế sẽ tiếp nhận và xem xét các yêu cầu liên quan đến “thiệt hại, tổn thất, hoặc thương tích” mà phía Ukraine cho rằng xuất phát từ hành động của Nga kể từ thời điểm xung đột bùng nổ. Cơ chế này được xây dựng trên nền tảng sổ thống kê thiệt hại đã đi vào hoạt động từ năm 2023, cũng đặt trụ sở tại The Hague.

Theo Hội đồng châu Âu, Nga cần phải chịu trách nhiệm tài chính cho thiệt hại trong xung đột. Tuy nhiên, hiện chưa có cơ chế pháp lý rõ ràng buộc Moscow phải chi trả. Một trong những phương án đang được thảo luận là sử dụng một phần trong số hàng chục tỉ USD tài sản Nga bị đóng băng tại châu Âu.

Việc thành lập ủy ban bồi thường diễn ra trong bối cảnh ông Zelensky dồn dập tham gia các hoạt động ngoại giao.

Hôm 15-12, ông đã có mặt tại Berlin để dự các cuộc thảo luận về tiến trình hòa bình với đặc phái viên Tổng thống Mỹ, ông Steve Witkoff; Jared Kushner, con rể Tổng thống Trump; và Thủ tướng Đức Friedrich Merz. Tại đây, ông Zelensky cho biết Ukraine sẵn sàng từ bỏ mục tiêu gia nhập NATO để đổi lấy các bảo đảm an ninh từ phương Tây, song không chấp nhận đề xuất nhượng lãnh thổ cho Nga.

“Những bảo đảm an ninh này là cơ hội để ngăn chặn hành động gây hấn mới. Và đây đã là một sự nhượng bộ từ phía chúng tôi” – ông nói với báo chí.

Tổng cộng 35 quốc gia đã nhất trí thành lập Ủy ban Khiếu nại Quốc tế về Ukraine. Dù vậy, hiệp ước này vẫn cần được từng nước phê chuẩn theo quy trình nội bộ, thường cần sự thông qua của cơ quan lập pháp.

Hoạt động của Ủy ban Khiếu nại Quốc tế bao gồm việc đánh giá những yêu cầu bồi thường được nộp vào sổ đăng ký thiệt hại về Ukraine. Hiện sổ đăng ký đã tiếp nhận khoảng 80.000 yêu cầu.

Liên minh châu Âu cũng cam kết hỗ trợ tài chính cho hoạt động của ủy ban. Trưởng bộ phận chính sách đối ngoại EU Kaja Kallas cho biết khối này sẽ đóng góp 1 triệu euro, trong khi tổng chi phí vận hành ước tính vào khoảng 3,5 triệu euro.