Bông hoa Cơ Tu làm hướng dẫn viên của bản

Sinh ra trên mảnh đất ấy, cô bạn 9X đưa du khách khám phá bản làng không chỉ trong vai hướng dẫn viên mà còn là đứa con với tất cả tình yêu mộc mạc và niềm tự hào dành cho từng tấc đất quê mình.

Chục năm làm công nhân Sài Gòn, nay trở về quê

Mặt trời đã xuống sau đỉnh núi, làn sương mỏng nhẹ giăng trên những mái nhà ở thôn Dỗi cũng là lúc tiếng chiêng, tiếng trống vang lên từ sân nhà Gươl. Giữa vòng tròn du khách đang say sưa hòa nhịp, Hồ Thị Non trong trang phục thổ cẩm cất cao giọng hát. Điệu dân ca zum kây bằng tiếng Cơ Tu như quyện trong làn gió lướt qua mái nhà Gươl, hòa vào tiếng nước của dòng thác Kazan từ lưng chừng núi vọng về tạo nên bản hòa ca.

Non từng có chục năm làm công nhân ở TP.HCM. Nếm trải ngần ấy thời gian giữa cuộc sống bon chen thị thành, ba năm trước cô gái Cơ Tu này quyết định trở về với bản làng quê hương. Ấy cũng là thời điểm du lịch cộng đồng ở bản Dỗi bắt đầu khởi sắc.

Non bảo quan sát thấy bà con ở bản mình làm du lịch nhưng còn rụt rè lắm. Ai cũng vui khi có khách ghé bản nhưng lại ngại tiếp xúc, ngại nói thì làm sao tạo cảm giác thân thiện.

“Có lẽ do mình từng đi xa, có phần tự tin hơn đôi chút nên đã xung phong làm người kể chuyện mỗi khi bản làng có khách ghé thăm”, Non cười tươi.

Bản Dỗi nơi Non sinh ra và lớn lên nằm nép mình trong thung lũng xanh ngát dưới chân dãy Trường Sơn hùng vĩ. Nơi đó có thác Kazan suốt bốn mùa đổ về tạo thành dòng suối trong veo róc rách. Mỗi lần du khách ghé thăm, Non lại dịu dàng dẫn bước khách dạo quanh bản làng rợp bóng cây, ghé thăm những ngôi nhà sàn mộc mạc, vườn cây sai trĩu quả.

Mùa lúa chín, Non đưa khách rong ruổi trên những cánh đồng thơm ngát dưới chân núi, cùng leo thác Kazan ngắm vẻ đẹp hoang sơ của núi rừng, lắng nghe truyền thuyết về cô gái chờ người yêu đến hóa thành dòng nước mát. Đặt chân đến đâu Non cũng kể say sưa về bản làng mình bằng thứ tình yêu trong trẻo dành cho đất và người nơi đại ngàn Trường Sơn.

Hơi thở mới cho du lịch bản làng

Ký ức về những đoàn khách đầu tiên đến bản dường như vẫn còn nguyên trong Non. Cô bé Non ngày ấy chừng 6-7 tuổi đứng nép bên sân nhà Gươl, mắt dõi theo người hướng dẫn viên nói chuyện với những người khách Nhật Bản bằng thứ ngôn ngữ lạ lẫm.

Non kể nhớ rõ đoàn khách đã cùng múa hát rồi còn tặng quà cho bà con. Khi ấy cô bé chợt ước sau này lớn lên cũng được làm hướng dẫn viên để nói cho khách nghe về bản làng vùng cao của mình. Rồi cuộc đời run rủi, cắt đi một đoạn phải rời quê để đến nay ước mơ thuở bé mới thành hiện thực, Non làm hướng dẫn viên cho chính bản làng mình, tự tin nói về văn hóa người Cơ Tu với du khách.

Già làng Vừa Văn Cưa nói những người trẻ như Non đã mang đến cho bản làng hơi thở mới. “Nhờ các bạn mà du khách khi đến đây ngoài ngắm cảnh, thưởng thức món ăn vùng cao còn cảm nhận, thấu hiểu và yêu hơn đời sống văn hóa, tâm hồn người Cơ Tu” – già Cưa nói, ánh mắt không giấu được niềm tự hào.

Nhưng để có thể làm tốt việc của mình, mỗi ngày Non phải tự học thêm thật nhiều điều mới. Non đến với các lớp tập huấn do địa phương tổ chức để nâng cao hiểu biết về du lịch cộng đồng, kỹ năng làm việc. Khi có dịp Non lại tìm đến các làng du lịch cộng đồng ở tỉnh Quảng Nam cũ hay ở A Lưới (TP Huế) quan sát, học hỏi thêm cách giữ gìn bản sắc văn hóa.

Chị A Lăng Thị Bé – Giám đốc Hợp tác xã Du lịch cộng đồng thôn Dỗi – nói Hồ Thị Non là một trong những người trẻ rất tích cực trong việc gìn giữ và giới thiệu văn hóa Cơ Tu đến du khách. 

“Có thể nói văn hóa Cơ Tu như hòa vào máu thịt, hơi thở của Non. Nên khi kể cho du khách về đất và người Cơ Tu, lời của Non cứ tự nhiên như suối chảy ra từ lòng núi, giản dị, mộc mạc nhưng lại khiến người nghe nhớ mãi”, chị Bé chia sẻ.

Người thầy gieo mầm trên sỏi đá

Ba Tri một buổi chiều đầy gió. Những vạt dừa lắc mình theo gió biển, những con đê nhỏ lượn qua những vuông tôm cũ và một ngôi trường THCS nép mình giữa vùng đất mặn mòi ấy: Trường THCS An Đức (xã Ba Tri, tỉnh Vĩnh Long).