Hồi hộp xem bác sĩ cấy “tai máy” mang thanh âm cho em bé khiếm thính

Sinh ra vẫn nghe được như bao đứa trẻ khác, nhưng sau những đợt viêm tai kéo dài, bé T.N.P. (5 tuổi, Hà Nội) dần mất đi thế giới âm thanh quen thuộc.

Từ chỗ chỉ nghe kém nhẹ, thính lực của em giảm dần theo thời gian, rồi rơi vào ngưỡng nghe kém nặng, buộc phải đeo máy trợ thính khi còn rất nhỏ và hiện tại, máy trợ thính cũng trở nên mất tác dụng.

Phía sau tình trạng mất dần thính lực là một “bức tranh” bệnh lý phức tạp: dị dạng tai trong hai bên bao gồm phân chia không hoàn toàn, ốc tai nhỏ, giãn cống tiền đình, kèm viêm tai giữa có cholesteatoma hai bên.

Ca cấy điện cực ốc tai điện tử tại Bệnh viện Tai Mũi Họng Trung ương vì thế được xem là cơ hội để mở lại cánh cửa âm thanh cho bé P., giúp em có khả năng nghe, học nói và hòa nhập với cuộc sống như những đứa trẻ cùng trang lứa.

Nhưng để đi đến đích ấy, ê kíp phẫu thuật phải vượt qua hàng loạt “cửa ải” giải phẫu trong một ca mổ được đánh giá là đặc biệt khó.

Ngay trước giờ G, TS.BS Nguyễn Hoàng Huy, Trưởng khoa Tai cùng ê-kíp mổ phân tích rõ mức độ phức tạp của trường hợp này.

Bên tai phải của bé P. từng phải đặt ống thông khí do viêm tai nặng và được phẫu thuật lấy cholesteatoma 1 lần, hiện tại vẫn còn cholesteatoma tồn dư.

Tai trái được chẩn đoán cholesteatoma bẩm sinh. Khi khoảng 30 tháng tuổi, trẻ nghe kém nặng, phải đeo máy trợ thính. Những năm tiếp theo, bệnh nhi trải qua nhiều cuộc phẫu thuật để xử trí cholesteatoma. Chỉ đến khi hình ảnh kiểm tra xác nhận tai trái đã lấy sạch bệnh tích, phương án cấy ốc tai điện tử mới được đặt ra.

“Bệnh nhi có dị dạng tai trong hai bên bao gồm phân chia không hoàn toàn type 2, giãn cống tiền đình kèm theo viêm tai giữa có cholesteatoma hai bên. Tai trái đã phẫu thuật nhiều lần nhưng hiện đã sạch bệnh tích, vì vậy chúng tôi quyết định cấy ốc tai điện tử bên trái”, TS Huy cho biết.

8h55, bệnh nhi được đưa vào phòng mổ. Bác sĩ gây mê áp mặt nạ gây mê lên khuôn mặt nhỏ. Chỉ vài giây sau, em lịm dần, trong khi các thành viên ê-kíp rà soát lại hồ sơ, kiểm tra lần cuối các thông số và dụng cụ.

“Tiền sử mổ nhiều lần khiến giải phẫu thay đổi, sẹo xơ, tổ chức viêm mạn tính kèm xương đặc ngà làm mọi thao tác khó hơn rất nhiều”, TS.BS Nguyễn Hoàng Huy nhận định.

9h10, các bác sĩ tiếp cận được tai giữa phải. Khi mở vào tai phải, đúng như dự đoán, ê-kíp gặp nhiều tổ chức hạt và ổ mủ bọc, buộc phải làm sạch kỹ lưỡng.

Theo TS Huy, việc xử lý ổ viêm trước là bước bắt buộc. “Nếu còn viêm, nguy cơ nhiễm trùng sau mổ rất cao. Vì vậy, chúng tôi xử trí tai phải trước, rồi mới chuyển sang cấy ốc tai bên trái”, chuyên gia này nói.

Một số mẫu mô được lấy để làm xét nghiệm mô bệnh học.

Nhiệm vụ ở tai phải hoàn tất. 9h45, TS Huy cẩn thận đưa dao rạch phần da phía sau tai trái, ngay trên đường sẹo mổ cũ. Với những ca mổ lại, vùng xương chũm thường nhỏ và đặc ngà, mốc giải phẫu bị che lấp.

“Khó nhất là tiếp cận qua ngách mặt để vào tai giữa. Phải khoan rất lâu, trong khi luôn phải tránh tổn thương dây thần kinh mặt”, TS Huy vừa thao tác vừa giải thích cho các bác sĩ trẻ trong phòng mổ.

Ở giai đoạn mở vào ốc tai, dị dạng Mondini bộc lộ rõ thách thức. Cấu trúc ốc tai không hoàn chỉnh khiến không gian đặt điện cực hẹp hơn, đường đi khó đoán hơn.

Với những trường hợp giãn cống tiền đình, nguy cơ dịch não tủy trào ra luôn hiện hữu. Ca mổ này cũng không ngoại lệ. Khi mở cửa sổ vào ốc tai, dịch não tủy trào ra, tạo áp lực lên phẫu trường.

“Chúng tôi phải chèn rất kỹ quanh điện cực để kiểm soát rò dịch não tủy, giảm nguy cơ viêm màng não sau mổ”, TS Huy nói.

Dưới ánh đèn phẫu thuật, TS.BS Nguyễn Hoàng Huy tập trung cao độ khi bắt đầu bước quan trọng nhất của ca mổ: luồn điện cực vào ốc tai.

Dải điện cực, mảnh như một sợi chỉ gồm nhiều tiếp điểm kích thích được thiết kế để kích thích trực tiếp dây thần kinh thính giác, phải được đưa vào trong lòng ốc tai nhỏ hẹp một cách cực kỳ chính xác.

Trong không gian giải phẫu hẹp và biến dạng, từng milimet đều phải được tính toán chính xác. Dải điện cực được đưa vào chậm rãi, dưới sự theo dõi liên tục trên màn hình, vừa tiến vừa kiểm soát để tránh gập đầu hoặc đi lệch hướng.

Trong ca mổ này, ê kíp sử dụng hệ thống SmartNav – là một công nghệ tiên tiến mới áp dụng trên thế giới để theo dõi quá trình đặt điện cực theo thời gian thực. Trên màn hình, từng bước tiến của dải điện cực hiện lên rõ ràng.

“Với ốc tai dị dạng, nếu chỉ dựa vào cảm giác tay sẽ rất rủi ro. Dữ liệu theo thời gian thực giúp chúng tôi biết điện cực đang đi đến đâu, có bị lệch hay gập đầu hay không để chỉnh ngay”, TS Huy phân tích.

Khi điện cực dần vào sâu, các thông số đo trong mổ hiện lên ổn định, báo hiệu tín hiệu âm thanh có thể truyền tới thần kinh thính giác.

Sau khi đặt xong, ê kíp tiến hành đo trở kháng và đo đáp ứng thần kinh. Khi ghi nhận được tín hiệu truyền lên hệ thần kinh thính giác, cả ê kíp thở phào.

“Với các trường hợp dị dạng ốc tai, mục tiêu quan trọng nhất là đặt được đầy đủ điện cực vào đúng vị trí. Ca này, 22 điện cực đã được đặt trọn vẹn, kết quả rất khả quan”, TS Huy đánh giá.

Sau mổ, bé P. được chuyển sang hồi sức và theo dõi. Theo kế hoạch, khoảng một tháng sau, thiết bị sẽ được bật lần đầu, đánh dấu khoảnh khắc em bắt đầu nghe những âm thanh đầu tiên sau thời gian dài sống trong tĩnh lặng.

“Cấy ốc tai điện tử không phải điểm kết thúc, mà là điểm khởi đầu cho một hành trình dài học nghe, học nói. Nhưng nếu thành công, trẻ có thể hòa nhập với cuộc sống bình thường”, TS.BS Nguyễn Hoàng Huy chia sẻ.

Ảnh: Thành Đông

Video: Minh Nhật, Thương Huyền