ESG đang trở thành một yếu tố then chốt để đánh giá hiệu quả hoạt động và trách nhiệm của doanh nghiệp (Ảnh minh họa: ESG Investment).
ESG – xu hướng chuyển dịch bền vững của doanh nghiệp
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu ngày càng chú trọng tới bền vững, ESG (Môi trường – Xã hội – Quản trị) đã trở thành một yếu tố then chốt để đánh giá hiệu quả hoạt động và trách nhiệm của doanh nghiệp.
ESG không chỉ là một xu hướng mà đã trở thành một phần cốt lõi trong chiến lược kinh doanh của các doanh nghiệp lớn. Theo báo cáo của McKinsey năm 2023, 83% trong số 2.000 giám đốc điều hành toàn cầu được khảo sát cho biết họ đã tích hợp ESG vào chiến lược công ty, với mục tiêu không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn gia tăng giá trị dài hạn.
Theo một khảo sát của Fortune, quy mô thị trường đầu tư ESG toàn cầu được định giá 33,64 nghìn tỷ USD vào năm 2024. Thị trường này được dự báo sẽ tăng từ 39,08 nghìn tỷ USD vào năm 2025 lên 125,17 nghìn tỷ USD vào năm 2032, với tốc độ tăng trưởng kép hằng năm trong giai đoạn dự báo.
Trong khi đó, theo khảo sát của trang tin Precedence Research, quy mô thị trường đầu tư ESG toàn cầu năm 2025 ước tính đạt xấp xỉ 35 nghìn tỷ USD và lên hơn 118 nghìn tỷ USD năm 2032, và 167,5 nghìn tỷ USD vào năm 2034.
(Nguồn: Precedence Research).
Những con số này cho thấy xu hướng chuyển dịch vốn sang các doanh nghiệp phát triển bền vững.
Theo Khảo sát Nhà đầu tư Toàn cầu của PwC, 79% nhà đầu tư cân nhắc rủi ro và cơ hội ESG khi đưa ra quyết định đầu tư.
Trong những năm gần đây, các doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực, bao gồm sản xuất, năng lượng và tiện ích, dịch vụ tài chính và công nghệ, đã cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 (net-zero) phù hợp với các mục tiêu khí hậu toàn cầu. Hiện nay, các cam kết net-zero đã bao phủ 92% GDP và 88% tổng lượng phát thải trên toàn cầu.
Tính đến năm 2024, khoảng 6.000 doanh nghiệp trên thế giới đã đưa ra cam kết net-zero, trong đó nhiều công ty đặt mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2050. Các tập đoàn lớn như Microsoft, Unilever, Apple và Nestlé đã công bố tham vọng net-zero và điều chỉnh tương ứng chiến lược huy động vốn, phân bổ nguồn lực và quản lý chuỗi cung ứng.
Sự phân hóa thị trường ESG
Bức tranh ESG toàn cầu đang ngày càng được định hình bởi sự phân hóa rõ rệt giữa các khu vực, phản ánh khác biệt về ưu tiên chính sách, mức độ trưởng thành của thị trường và cách tiếp cận quản lý.
Thay vì một quỹ đạo thống nhất, ESG hiện nay phát triển theo nhiều hướng song song, tạo ra cả cơ hội lẫn thách thức cho doanh nghiệp và nhà đầu tư toàn cầu.
Liên minh châu Âu đang tiến lên phía trước, thiết lập các bộ quy tắc toàn diện như Chỉ thị Báo cáo Bền vững Doanh nghiệp (CSRD) và Chỉ thị Thẩm định Trách nhiệm Bền vững Doanh nghiệp (CSDDD), với tác động lan tỏa trên phạm vi toàn cầu.
Trái lại, Mỹ thể hiện một bức tranh phân mảnh hơn, tạo ra mức độ bất định nhất định.
Trong khi đó, các thị trường châu Á – Thái Bình Dương như Nhật Bản, Singapore và Australia đang áp dụng các khuôn khổ ESG với tốc độ khác nhau. Điểm chung là các quốc gia này thường tham chiếu các tiêu chuẩn toàn cầu, nhưng đồng thời điều chỉnh để phù hợp với ưu tiên và điều kiện trong nước.
Tại Mỹ Latinh và châu Phi, việc áp dụng ESG đang gia tăng, được thúc đẩy bởi áp lực từ nhà đầu tư và các yêu cầu của thương mại quốc tế. Việc thực thi các quy định ESG tại các khu vực này vẫn còn không đồng đều, do hạn chế về thể chế, năng lực giám sát và nguồn lực.
Các nền kinh tế phát triển như Mỹ, Anh và các nước EU đã xây dựng được hệ sinh thái tài chính ESG vững chắc, được thúc đẩy bởi yêu cầu pháp lý, chuẩn mực công bố thông tin bền vững và thị trường vốn phát triển.
Ngược lại, các nền kinh tế mới nổi thường tụt hậu do những khoảng trống mang tính cấu trúc và thể chế. Tại nhiều khu vực đang phát triển ở châu Phi, Nam Á, Mỹ Latinh và một số khu vực Đông Nam Á, vẫn tồn tại tình trạng thiếu các dự án ESG có khả năng thu hút vốn. Việc thiếu các khung ESG được xác định rõ ràng, thực thi yếu kém các luật về môi trường và lao động, mức độ minh bạch tài chính hạn chế cùng với danh mục dự án chưa đầy đủ thường khiến nhà đầu tư quốc tế e ngại triển khai vốn tại các khu vực này.
Tuy vậy, một xu hướng thống nhất là rất rõ ràng: kỷ nguyên của những cam kết tự nguyện đã kết thúc.
Châu Á bước vào giai đoạn triển khai thực chất ESG
Song song với việc phản chiếu các xu hướng toàn cầu, châu Á đang bước vào một giai đoạn riêng biệt, tập trung vào triển khai thực thi. Thay vì tiếp tục ban hành chính sách mới với tốc độ cao, nhiều quốc gia châu Á đang tập trung vào việc áp dụng hiệu quả các khuôn khổ đã có.
Sự chuyển dịch này được định hình bởi 2 động lực chính.
Thứ nhất, châu Á đang nhanh chóng thống nhất quanh khuôn khổ của Hội đồng Chuẩn mực Bền vững Quốc tế (ISSB) như một nền tảng chung của khu vực, hứa hẹn mang lại mức độ hài hòa cao hơn.
Thứ hai, hiệu ứng lan tỏa của quy định EU đang được cảm nhận rõ rệt, khi CSDDD kéo theo các yêu cầu thẩm định trách nhiệm lan xuống các chuỗi cung ứng tại châu Á.
Điều này buộc doanh nghiệp châu Á, dù không trực tiếp hoạt động tại EU, vẫn phải tuân thủ các tiêu chuẩn nghiêm ngặt về môi trường, lao động và nhân quyền nếu muốn duy trì khả năng tiếp cận thị trường châu Âu.
Khả năng tiếp cận vốn ngày càng phụ thuộc vào việc doanh nghiệp có kế hoạch chuyển đổi đáng tin cậy hay không, bao gồm lộ trình giảm phát thải, chuyển đổi mô hình kinh doanh và quản trị rủi ro khí hậu.
Các nhà đầu tư không chỉ quan tâm đến mục tiêu dài hạn, mà còn chú trọng tính khả thi, mốc thời gian và các chỉ số đo lường cụ thể. Do đó, doanh nghiệp phải nâng cao năng lực phân tích dữ liệu ESG, tích hợp bền vững vào chiến lược cốt lõi thay vì coi đó là hoạt động bổ trợ.
Nói cách khác, đối với châu Á, giai đoạn hiện tại đánh dấu bước chuyển quan trọng từ cam kết sang hành động, từ chính sách sang triển khai, và từ lời hứa sang kết quả có thể kiểm chứng.
AI – Chìa khóa cho giai đoạn phát triển tiếp theo
AI có thể tạo sự chuyển dịch lớn trong lĩnh vực đầu tư ESG (Ảnh: AIFT).
Trong giai đoạn phát triển mới của ESG, dữ liệu chất lượng cao được nhìn nhận vừa là điểm nghẽn lớn nhất, vừa là điều kiện then chốt để thúc đẩy tiến bộ.
Phần lớn các tổ chức thừa nhận rằng chất lượng kém và sự thiếu sẵn có của dữ liệu ESG là rào cản đáng kể đối với việc tuân thủ quy định và ra quyết định chiến lược. Tuy nhiên, sự phát triển của trí tuệ nhân tạo (AI) cùng các công cụ phân tích tiên tiến đang mở ra giải pháp hiệu quả cho thách thức này.
AI được xem là công cụ trung tâm để xử lý các vấn đề cố hữu của dữ liệu ESG, đặc biệt trong lĩnh vực tài chính – ngân hàng. Trong nhiều năm, các ngân hàng gặp khó khăn với dữ liệu ESG do thiếu tính chuẩn hóa, cấu trúc và khả năng truy xuất nguồn gốc. AI có khả năng đẩy nhanh đáng kể quá trình làm sạch, tích hợp và chuẩn hóa dữ liệu vốn trước đây đòi hỏi nhiều công sức thủ công.
Sau khâu thu thập, AI tiếp tục phát huy hiệu quả trong phân tích và báo cáo ESG. Các hệ thống dựa trên AI có thể tự động đối chiếu dữ liệu nội bộ với các quy định đang thay đổi như CSRD hay Phân loại bền vững của EU (EU Taxonomy), thậm chí tạo ra các bản dự thảo báo cáo công bố thông tin ESG.
Trên thực tế, các doanh nghiệp và tổ chức tài chính áp dụng AI trong báo cáo ESG ghi nhận thời gian xử lý nhanh hơn tới 40% và độ chính xác tăng khoảng 30%.
Ngoài ra, AI còn có khả năng theo dõi liên tục các thay đổi về quy định, tin tức hoặc rủi ro mới phát sinh, giúp phát hiện sớm các lỗ hổng tuân thủ trước khi chúng trở thành vấn đề nghiêm trọng.
Không chỉ dừng ở xử lý dữ liệu, AI còn giúp chuyển hóa thông tin ESG thành hiểu biết chiến lược. Các mô hình AI có thể tích hợp yếu tố ESG vào thuật toán đánh giá rủi ro tín dụng, hoặc phân tích mối tương quan giữa hiệu quả bền vững và các chỉ số tài chính. Mục tiêu cuối cùng là đưa ESG trở thành một phần cốt lõi trong chiến lược kinh doanh.
Dù vậy, khảo sát cho thấy khoảng 50% tổ chức vẫn phụ thuộc nhiều vào bảng tính trong việc thu thập dữ liệu ESG. Xu hướng đang thay đổi nhanh chóng: 90% tổ chức có kế hoạch tăng đầu tư cho ESG trong vài năm tới, đặc biệt thông qua tuyển dụng nhân sự chuyên môn và mua sắm các phần mềm AI tiên tiến.
Điều này phản ánh nhận thức ngày càng rõ ràng của các doanh nghiệp rằng chuyển đổi số và AI không còn là lựa chọn, mà là điều kiện bắt buộc để tồn tại và cạnh tranh trong bối cảnh ESG ngày càng nghiêm ngặt.
Nguồn: https://dantri.com.vn/the-gioi/esg-chia-khoa-hut-von-dau-tu-cua-doanh-nghiep-toan-cau-20251219104153586.htm
