Binh sĩ Ukraine điều khiển UAV Vampire, thuộc lớp Baba Yaga (Ảnh: GUI).
Trong những tháng qua, Nga liên tục đạt được đà tiến trên chiến trường nhờ tận dụng thời tiết mùa đông như “vũ khí”. Sương mù, không khí ẩm ướt khiến các UAV FPV giá rẻ, nhẹ của Ukraine trở nên kém hiệu quả rõ rệt, yếu tố giúp Nga tăng đà tiến trên thực địa.
Để ứng phó với tình hình, Ukraine đã gia tăng sử dụng UAV ném bom hạng nặng Baba Yaga. Với diễn biến hiện tại trên chiến trường, những UAV này nhiều khả năng sẽ định hình cục diện chiến sự trong thời gian tới.
Trong văn hóa dân gian của người Slav, Baba Yaga là một phù thủy bay lượn gây hỗn loạn vào ban đêm, tương đồng với điều kiện tác chiến mà các UAV ném bom hạng nặng này thường được triển khai.
Nhìn chung, lớp UAV này gồm nhiều mẫu như Vampire, R18, Nemesis và Kazhan, do các công ty khác nhau sản xuất. Chúng thường có từ 6 cánh quạt lớn trở lên, mang được tải trọng khoảng 15kg với tầm hoạt động lên tới 20km. Tải trọng thường dùng gồm đạn cối, liều nổ định hướng và mìn chống tăng cải hoán, cho phép thả chính xác xuống phương tiện và vị trí của Nga.
Ngoài khả năng mang tải nặng, đặc điểm nổi bật của UAV Baba Yaga là khả năng bay ổn định vào ban đêm. Điều này đạt được nhờ sự kết hợp giữa camera nhiệt và camera quang học, giúp người điều khiển phát hiện mục tiêu của Nga trong bóng tối.
Các UAV này được cho là đang liên tục được cải tiến, trong đó một số phiên bản đã mang theo đèn chiếu hồng ngoại cỡ nhỏ nhằm làm lóa camera hồng ngoại mà phía Nga dùng để phát hiện và đánh chặn UAV ban đêm. Một số biến thể còn bắt đầu tích hợp liên lạc Starlink để mở rộng tầm hoạt động, dù phải đánh đổi bằng tải trọng nhỏ hơn.
Các công ty Ukraine bắt đầu phát triển UAV ném bom hạng nặng ngay sau khi xung đột nổ ra, bằng cách cải hoán các nền tảng UAV nông nghiệp và hạng nặng cho mục đích quân sự. Công ty SkyFall của Ukraine phát triển mẫu Vampire, một UAV ném bom hạng nặng sáu cánh, và đưa vào sử dụng khoảng năm 2023. Nhiều công ty khác nhanh chóng theo sau, giúp Ukraine sở hữu một đội UAV ném bom linh hoạt.
Các UAV này đã đóng vai trò quan trọng xuyên suốt xung đột, được các đơn vị Ukraine dùng để đối phó các đợt tiến công quy mô lớn của Nga, đặc biệt tại các khu vực Donetsk và Kharkov.
Dù đã được sử dụng đều đặn từ khi đưa vào biên chế năm 2023, mức độ triển khai Baba Yaga dường như tăng vọt trong những tháng gần đây, trùng với đợt tiến công mới của Nga. Nguồn tin từ phía Nga cũng nhấn mạnh sự gia tăng của dòng UAV này trên chiến tuyến.
Việc gia tăng sử dụng UAV Baba Yaga phản ánh xu hướng chung của cả hai bên chuyển sang UAV cỡ lớn, tái sử dụng, đáp ứng yêu cầu của chiến trường ngày càng phức tạp và biến động nhanh. UAV tái sử dụng cho phép tích hợp cảm biến, bộ xử lý, vật liệu và hệ thống điều khiển tiên tiến, những thứ sẽ quá tốn kém nếu mất sau một chuyến bay.
Đặc biệt, các nền tảng Baba Yaga có thể tích hợp ảnh nhiệt, dẫn đường kháng gây nhiễu, liên kết dữ liệu tầm xa và tự hành nâng cao, rất quan trọng khi giao tranh dịch chuyển vào đô thị, nơi việc nhận diện mục tiêu khó hơn và UAV phải bay trong không gian chật hẹp.
Những năng lực này càng then chốt trong mùa đông Ukraine, với sương mù, mưa và gió. Điều kiện này gây khó cho UAV FPV vì hệ quang học khó nhìn xuyên sương mù, còn thân nhỏ dễ bị ảnh hưởng bởi mưa gió. Ngược lại, Baba Yaga với cảm biến tiên tiến và kích thước lớn chịu thời tiết tốt hơn.
Hơn nữa, trong cuộc chiến tiêu hao kéo dài, cả hai bên đều phải tính kỹ đến nguồn lực. Quy mô UAV cần thiết để duy trì “vùng sát thương” khiến Ukraine gặp khó nếu chỉ dựa vào UAV tấn công một chiều.
UAV tái sử dụng giúp giải bài toán này dù chi phí ban đầu cao hơn, chi phí dài hạn thấp hơn. Khả năng tái sử dụng giúp giảm số lượng nền tảng cần có, qua đó giảm nhu cầu linh kiện đang tắc nghẽn chuỗi cung ứng. Binh sĩ Ukraine còn có thể tận dụng đạn dược thu được trên chiến trường, như mìn chống tăng, gắn lên UAV, giảm phụ thuộc tiếp tế.
Nguồn: https://dantri.com.vn/the-gioi/sat-thu-khong-chien-giup-ukraine-doi-pho-vu-khi-mua-dong-cua-nga-20251220080120607.htm
