Khởi công, khánh thành 234 dự án: Đòn bẩy cho tăng trưởng năng suất dài hạn

Đầu tư công đóng vai trò dẫn dắt

Đầu tư công vào cơ sở hạ tầng đóng vai trò như chìa khóa để nâng cao năng suất của nền kinh tế. Trong bối cảnh tổng cầu từ xuất khẩu và tiêu dùng gặp nhiều thách thức sau đại dịch COVID-19, việc tập trung thúc đẩy đầu tư công trong lĩnh vực hạ tầng là chiến lược hợp lý.

Một mặt, đầu tư công tạo ra việc làm và tăng trưởng trong ngắn hạn; mặt khác, nó tạo ra nền tảng cho tăng trưởng năng suất trong trung và dài hạn.

Đầu tư công lúc này không chỉ mang ý nghĩa kích cầu đơn thuần, mà còn đóng vai trò “dẫn dắt”, tạo điều kiện để các khu vực khác của nền kinh tế, đặc biệt là khu vực tư nhân, có thể phát triển dựa trên một nền tảng hạ tầng tốt hơn, chi phí thấp hơn và khả năng kết nối cao hơn.

Yếu tố quyết định: chất lượng dự án

Cần nhìn nhận con số 3,4 triệu tỉ đồng đợt này là con số rất lớn, chưa từng có, thậm chí còn lớn hơn tổng quy mô vốn đầu tư công toàn giai đoạn 2021 – 2025 (khoảng 2,9 triệu tỉ đồng). Mặc dù các dự án sẽ được phân kỳ và đầu tư theo tiến độ, nhưng có thể dự đoán một lượng tiền lớn sẽ được đưa vào nền kinh tế trong giai đoạn sắp tới.

Về mặt tích cực, dòng vốn này sẽ làm tăng tổng cầu và kích thích tăng trưởng kinh tế. Tuy nhiên về mặt lý thuyết, đầu tư công quy mô lớn cũng sẽ tạo ra những tác động phụ đến các khu vực khác của nền kinh tế, trong đó có sức ép lên mặt bằng lãi suất cho vay, khi áp lực huy động vốn cho các dự án hạ tầng là rất lớn.

Tuy vậy, nếu đầu tư vào các dự án có ý nghĩa kinh tế thì sức ép lên lãi suất và lạm phát trong ngắn hạn sẽ không quá đáng ngại, bởi năng suất chung của nền kinh tế sẽ được cải thiện khi các dự án hoàn thành và đi vào vận hành. Đây là điểm khác biệt rất quan trọng giữa đầu tư mang tính “tiêu dùng” và đầu tư tạo năng lực sản xuất mới cho nền kinh tế.

Ngược lại, nếu đầu tư sai lầm vào các dự án “voi trắng”, không có hiệu quả kinh tế thì không chỉ gây phung phí nguồn lực xã hội mà còn tạo ra tác động tiêu cực đối với tăng trưởng trong trung và dài hạn cũng như sự ổn định vĩ mô. Tóm lại, vấn đề then chốt không nằm ở quy mô đầu tư, mà nằm ở chất lượng các dự án đầu tư.

Đợt khởi công – khánh thành đồng loạt 234 dự án không chỉ phản ánh quy mô đầu tư lớn, mà còn cho thấy một cách tiếp cận phát triển rõ ràng, lấy hạ tầng làm nền tảng, lấy hiệu quả và năng suất làm thước đo, từ đó tạo dư địa cho tăng trưởng nhanh nhưng bền vững trong những năm tới.

TS PHẠM VĂN ĐẠI

Điều kiện “cần và đủ”

Với lĩnh vực công, việc thiết kế và đưa ra chính sách đúng chỉ là điều kiện cần; để thành công, việc thực thi chính sách mới là điều kiện đủ. Cách làm quyết liệt của lãnh đạo Chính phủ, việc đốc thúc và tháo gỡ kịp thời các điểm nghẽn trong thời gian vừa qua đã cho thấy hiệu quả rõ rệt về mặt thực thi các chính sách, chủ trương đầu tư.

Đây có lẽ là một nét đặc thù, mang tính hiệu quả của Việt Nam khi so sánh với nhiều quốc gia khác. Trên thực tế, việc triển khai các dự án hạ tầng luôn là điểm nghẽn ở hầu hết các nền kinh tế, kể cả các quốc gia phát triển có chỉ số quản trị công rất cao.

Có thể nói một cách khách quan rằng, ngoại trừ Trung Quốc, không có nhiều nền kinh tế có khả năng thực thi các dự án cơ sở hạ tầng với tốc độ và quy mô như Việt Nam trong giai đoạn gần đây. Điều này cho thấy vai trò rất lớn của quyết tâm chính trị, sự vào cuộc đồng bộ và cơ chế xử lý vướng mắc kịp thời.

Rõ người, rõ trách nhiệm để nâng hiệu quả đầu tư

Dưới góc nhìn tổng thể, các dự án dù là đầu tư công, khu vực tư nhân hay vốn đầu tư nước ngoài (FDI) đều là những hoạt động sử dụng nguồn lực của nền kinh tế như vốn, lao động, tài nguyên và hạ tầng. Trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước là đảm bảo các dự án này được thực hiện hiệu quả và mang lại lợi ích cho nền kinh tế.

Việc quản lý và mức độ can thiệp của Nhà nước sẽ phụ thuộc vào bối cảnh và triết lý quản trị khác nhau giữa các quốc gia. Tuy nhiên, cách làm cuối cùng phải được chứng minh bằng hiệu quả. Thực tế thời gian qua cho thấy quản trị theo hướng vi mô, rõ người, rõ trách nhiệm đã chứng minh được hiệu quả khác biệt, ít nhất trong bối cảnh của Việt Nam.

Khi đã tìm ra cách làm đúng, việc tiếp tục thực hiện ở mức độ cao hơn, hướng tới hiệu quả cao hơn là đặc biệt cần thiết để đạt được các mục tiêu phát triển mang tính đột phá.

Với số lượng dự án lớn và yêu cầu tiến độ rất cao, bên cạnh sự sâu sát của lãnh đạo, việc ứng dụng các công cụ quản trị hiện đại, các phần mềm quản lý tiến độ để giám sát và giảm thiểu rủi ro chậm trễ là yêu cầu mang tính nền tảng.