Đàn ông trầm cảm bởi những lời ‘độc hại’ của vợ

Nhưng vài năm sau, mỗi lần bạn bè khoe xây nhà mới, mua xe sang, lên chức, chị Lan, vợ anh, quay sang chồng: “Anh làm lụng kiểu gì mà bao năm vẫn vậy?”, Tuyên chỉ biết cười trừ. Anh đều đặn đi làm, sáng đưa con học, tối về nấu cơm, làm việc nhà, nhưng Lan chỉ quan tâm con số chồng mang về cuối tháng. Hôm anh đề nghị mua giày rẻ hơn cho con vì chi tiêu vượt mức, Lan buột miệng: “Đàn ông mà phải để vợ tính từng đồng thì đúng là thất bại”.

Từ đó, Tuyên im lặng, không còn kể chuyện công việc. Người đàn ông thu mình lại, sợ hãi việc trở về nhà, mất tập trung trong công việc và rơi vào trạng thái hoảng loạn với niềm tin sai lệch rằng bản thân thực sự kém cỏi. Chuyên gia Nguyễn Thị Hương Lan, Trưởng phòng Tâm lý tại Viện đào tạo BHIU (Đại học Quốc tế Bắc Hà), chia sẻ câu chuyện này hôm 18/12, thêm rằng Tuyên được bác sĩ kê đơn thuốc trầm cảm kèm trị liệu tâm lý.

Bình, 39 tuổi, nhân viên kỹ thuật công ty xây dựng nhỏ, đối mặt tình cảnh tương tự. Tối nào anh cũng nghe vợ càu nhàu, so sánh với “chồng người ta”, thậm chí nhiều lần bị trách móc trước mặt họ hàng, bạn bè. Lương anh đủ trả nhà, học phí con và chi tiêu dè sẻn, không dư dả nhưng chưa từng thiếu thốn. Thế nhưng những lời chê không ngớt. Anh chọn cách làm thêm, chạy xe giao hàng tối, vừa kiếm thêm tiền, vừa về muộn để tránh cằn nhằn. Dần dần, anh cảm thấy mình kém cỏi, thất bại, tim đập nhanh, choáng váng, lo âu. Cuối tháng 11, anh nhận chẩn đoán bị rối loạn lo âu, bác sĩ kê đơn thuốc và yêu cầu giảm công việc, tăng thời gian nghỉ ngơi.

Chuyên gia Lan nhận định trầm cảm ở nam giới không chỉ bắt nguồn từ áp lực công việc hay gánh nặng tài chính mà còn bị bào mòn âm thầm bởi những lời nói độc hại từ bạn đời. Việc thường xuyên so sánh chồng với “chồng người ta”, quy đổi giá trị bằng thu nhập, nhà cửa, xe cộ vô tình phủ nhận nỗ lực, nhân cách và vai trò của họ như một con người trọn vẹn.

“Khi bị đánh giá liên tục, đàn ông dễ rơi vào cảm giác thất bại, vô dụng, cô đơn. Sự tổn thương này tích tụ, không được gọi tên hay chia sẻ, rất dễ dẫn đến trầm cảm”, bà Lan nói.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), trầm cảm là nguyên nhân hàng đầu gây ra gánh nặng bệnh tật toàn cầu và dẫn đến khoảng 700.000 đến 800.000 ca tử vong do tự sát mỗi năm. Đáng chú ý, các nghiên cứu xã hội học chỉ ra rằng nam giới thường ít tìm kiếm sự giúp đỡ hơn phụ nữ do các định kiến về sự nam tính, khiến tỷ lệ tự sát thành công ở họ cao gấp nhiều lần phái nữ. Khi giá trị của một người đàn ông bị quy đổi tàn nhẫn thành các con số trong tài khoản ngân hàng hay tài sản hữu hình, toàn bộ nhân cách, sự hy sinh và vai trò làm cha, làm chồng của họ bị phủ nhận sạch trơn.

Bà Lan xã hội vẫn mặc định đàn ông là trụ cột tài chính. Khi thực tế không đáp ứng được kỳ vọng này, cộng hưởng với sự so sánh liên tục từ người vợ, lòng tự trọng cốt lõi của nam giới bị tấn công trực diện. Những câu nói tưởng chừng vô hại như “nhìn chồng người ta kìa” khi lặp lại với tần suất dày đặc sẽ hoạt động như một cơ chế ám thị, khiến người đàn ông tin rằng mình là kẻ thất bại. Mạng xã hội đóng vai trò như một chất xúc tác, khuếch đại nỗi sợ “bị bỏ lại phía sau” của người vợ, khiến họ vô tình trút sự bất an, lo lắng của chính mình lên vai chồng dưới hình thức của sự thúc ép tiến thân.

Dưới góc độ y khoa, Bác sĩ Vũ Sơn Tùng thuộc Viện Sức khỏe Tâm thần, Bệnh viện Bạch Mai, cảnh báo rằng biểu hiện trầm cảm ở nam giới thường phức tạp và dễ bị bỏ qua hơn phụ nữ. Bên cạnh các triệu chứng kinh điển như khí sắc trầm buồn, mất hứng thú, sút cân và mất ngủ, nam giới có xu hướng biểu hiện qua các dấu hiệu “ẩn” mang tính phản kháng như giận dữ, hành vi bốc đồng, lạm dụng rượu bia hoặc các triệu chứng đau nhức cơ thể không rõ nguyên nhân. Việc che giấu cảm xúc do định kiến “đàn ông không được than vãn” càng khiến bệnh tình tiến triển âm thầm và nguy hiểm hơn.

Để giải quyết khủng hoảng này, sự thay đổi cần đến từ cả hai phía, nhưng tiên quyết là người đàn ông phải tự thiết lập ranh giới cảm xúc cho mình. Các chuyên gia tâm lý khuyến nghị, thay vì im lặng chịu đựng hay cố gắng làm việc đến kiệt sức để chứng minh bản thân – một chiến lược chỉ dẫn đến sự kiệt quệ tinh thần – nam giới cần lên tiếng một cách quyết đoán. Việc khẳng định “anh cần được tôn trọng” hay từ chối để giá trị bản thân bị định giá bằng tiền bạc là bước đầu tiên để tái lập sự cân bằng.

Trong trường hợp các triệu chứng tâm lý như mất ngủ, tuyệt vọng kéo dài quá hai tuần, sự can thiệp của bác sĩ tâm thần hoặc chuyên gia tâm lý là bắt buộc để ngăn chặn những hậu quả đáng tiếc có thể xảy ra.

Thúy Quỳnh