TP.HCM cần một DNA lifestyle riêng

TP.HCM có đủ “DNA đô thị” độc bản: nhịp sống nhanh – thoáng – cởi mở, văn hóa đường phố linh hoạt, tính cộng đồng mạnh mẽ, và mạng lưới hàng quán dân dã, không phải sao chép ở đâu khác.

Từ không gian đẹp đến bản sắc tiêu dùng

Cốt lõi của một nền kinh tế lifestyle không nằm ở địa điểm, nó nằm ở bản sắc tiêu dùng, người trẻ chọn sản phẩm, dịch vụ vì cảm xúc, câu chuyện, giá trị sống chứ không chỉ là chức năng.

Gen Z đang dịch chuyển rõ rệt khỏi mô hình tiêu dùng truyền thống, ưu tiên những trải nghiệm mang lại cảm xúc và giá trị sống hơn là sở hữu thêm tài sản vật chất. 

Thực tế tại Việt Nam cho thấy xu hướng này, người trẻ sẵn sàng chi 60.000 – 200.000 đồng cho ly cà phê không chỉ vì hương vị, mà vì câu chuyện, bầu không khí, cá tính và cảm xúc mà trải nghiệm đó mang lại.

Nhưng thị trường lại đang nghiêng về sự lặp lại: mô hình “citywalk” (khu dạo bộ) giống nhau ở nhiều nơi; hàng quán theo phong cách Hàn, Nhật, Trung mọc lên theo mùa; cửa hàng thời trang lấy cảm hứng quốc tế nhiều hơn từ chất liệu Việt; dịch vụ chăm sóc sức khỏe mới dừng lại ở kỹ thuật, chưa có câu chuyện văn hóa riêng.

Bài học quốc tế cho thấy, một nền kinh tế lifestyle mạnh không bắt đầu bằng sao chép mà bằng định nghĩa được bản sắc của mình. Hàn Quốc tạo chuỗi giá trị đồng bộ từ phim, thời trang, ẩm thực đến du lịch dựa trên chiến lược quốc gia về công nghiệp văn hóa.

Nhật Bản biến tinh thần tối giản và thiền định thành ngành hàng tỉ đô nhờ các thương hiệu như MUJI và hệ sinh thái lưu trú, F&B mang triết lý riêng. Thái Lan khai thác sức mạnh ẩm thực, thủ công và nghệ thuật đường phố để xây dựng các khu sáng tạo thu hút hàng triệu lượt khách mỗi năm.

Điểm chung, họ công nghiệp hóa bản sắc của chính mình.

Việt Nam không thiếu những mô hình như vậy: Cộng Cà Phê khai thác ký ức bao cấp, Trung Nguyên Legend đưa câu chuyện cà phê Việt thành triết lý sống, Bánh mì Huỳnh Hoa thành nét riêng ẩm thực đô thị, các thương hiệu sáng tạo như Tired City lan tỏa ngôn ngữ hình ảnh Việt đương đại. Chúng ta có nền văn hóa mạnh, nguồn cảm hứng trẻ, và thị trường đầy tiềm năng để biến văn hóa thành giá trị kinh tế.

Để kinh tế lifestyle trở thành động lực tăng trưởng

Một là, TP.HCM cần một cách hiểu thống nhất và chiến lược rõ ràng về kinh tế phong cách sống. Khi chưa có định nghĩa chung, quy hoạch dễ rơi vào mạnh ai nấy làm. TP cần xác lập khung lý thuyết coi phong cách sống là tổng hòa văn hóa, thẩm mỹ, dịch vụ và trải nghiệm đô thị.

Đây sẽ là nền tảng để thiết kế chính sách, hỗ trợ doanh nghiệp sáng tạo, phát triển thương hiệu Việt và chuẩn hóa các nghề liên quan đến thiết kế – dịch vụ – ẩm thực.

Hai là, xây dựng bản đồ lối sống dựa trên dữ liệu thực chứng và đầu tư cho hạ tầng mềm phục vụ nhu cầu thật.

TP.HCM sở hữu lượng dữ liệu lớn về di chuyển, tiêu dùng, hoạt động đêm, check-in… nhưng chưa được khai thác hết để mô tả lối sống cư dân. Khi có bản đồ dữ liệu rõ ràng, biết người dân thích gì, thiếu gì, TP và doanh nghiệp có thể đầu tư đúng chỗ hơn.

Trên nền ấy, cần thêm các hạ tầng mềm như không gian sáng tạo, phố biểu diễn, studio nhỏ, chợ phiên nghệ thuật, khu sinh hoạt cộng đồng và các điểm thư giãn tinh thần.

Đây là những hạ tầng chi phí thấp nhưng tác động mạnh đến chất lượng sống và khả năng nuôi dưỡng sáng tạo của giới trẻ.

Ba là, ứng dụng công nghệ và trí tuệ nhân tạo (AI) để phân tích xu hướng sống và vận hành đô thị thông minh hơn. Công nghệ giúp nhận diện xu hướng tiêu dùng, giải trí, các điểm nóng văn hóa, hay dự báo nhu cầu theo mùa và theo nhóm cư dân.

AI cũng có thể hỗ trợ quản lý kinh tế đêm hiệu quả hơn, từ tiếng ồn, an ninh cho tới dòng người. Với doanh nghiệp bản địa, công nghệ trở thành công cụ kể câu chuyện thương hiệu, nâng giá trị cho những sản phẩm mang bản sắc Việt.

Bốn là, phát triển các khu phong cách sống, sáng tạo theo bản sắc từng địa bàn.

TP.HCM chỉ thật sự hấp dẫn khi mỗi khu vực có một “màu” riêng. Ví dụ, ven kênh Nhiêu Lộc có thể trở thành không gian nghệ thuật – thủ công – ẩm thực; Thảo Điền có thể phát triển thành cụm thời trang, thiết kế Việt; khu nội thành là điểm hẹn văn hóa trẻ với nhạc độc lập, triển lãm, hội chợ sáng tạo.

Kinh tế đêm cũng cần được tổ chức theo hướng văn hóa và bền vững, với nghệ thuật đường phố, chợ sáng tạo đêm. Khi mỗi khu vực có bản sắc rõ ràng, TP.HCM sẽ sở hữu một bản đồ lifestyle đủ đa dạng để cạnh tranh trong khu vực.

Năm là, thu hút nhân tài, lực lượng sáng tạo và định vị thương hiệu phong cách sống của chính TP.HCM.

Song song đó, TP cần một thương hiệu rõ ràng cho mình, gắn với chuỗi sự kiện văn hóa và hoạt động quảng bá quốc tế. Khi hình ảnh đô thị mạnh và nhất quán, kinh tế phong cách sống sẽ có nền tảng để phát triển, đồng thời nâng tầm vị thế của TP.HCM như một trung tâm văn hóa, sáng tạo của châu Á.