Chiêu tráo nguồn gốc 116.000 tấn nguyên liệu từ vùng dịch bò điên châu Âu

VKSND TP HCM vừa hoàn tất cáo trạng, truy tố vợ chồng Trần Nguyên Bình (43 tuổi, Giám đốc Công ty TNHH Xuất nhập khẩu Dinh dưỡng Hoàng Sa – Công ty Hoàng Sa) cùng nhiều chủ doanh nghiệp và cán bộ Chi cục Thú y vùng VI. Các bị can nằm trong đường dây buôn lậu sản phẩm động vật làm nguyên liệu thức ăn chăn nuôi quy mô đặc biệt lớn.

Nhà chức trách xác định giá trị các lô hàng nhập khẩu trái phép là trên 2.143 tỷ đồng. Đây là một trong những vụ án được đưa vào diện theo dõi của Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, tiêu cực TP HCM.

Theo cơ quan công tố, nhu cầu nhập khẩu bột đạm động vật (bột huyết, bột xương thịt…) để sản xuất thức ăn chăn nuôi trong nước rất lớn. Tuy nhiên, Việt Nam chưa cho phép nhập khẩu sản phẩm động vật của loài nhai lại (bò, cừu) từ các quốc gia châu Âu từng có dịch bò điên, hoặc nguy cơ dịch bệnh này (như Anh, Pháp…) để đảm bảo an toàn dịch bệnh.

Lợi dụng việc giá thành sản phẩm tại các nước vùng dịch thấp hơn, các nhóm doanh nghiệp do Trần Nguyên Bình, Trần Quốc Trung (Giám đốc Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Trung Chính, trụ sở tại Hà Nội), Vũ Văn Công (Giám đốc Công ty cổ phần dinh dưỡng PMT)… đã thiết lập đường dây “rửa nguồn gốc” hàng hóa tinh vi để nhập lậu trót lọt số lượng hàng hóa trị giá hàng nghìn tỷ đồng.

Công nghệ ‘hô biến’ xuất xứ hồ sơ

Thủ đoạn xuyên suốt của các nhóm này là nhập hàng từ các nước bị cấm (Pháp, Anh, Đức…) nhưng khai báo gian dối là hàng từ các nước được phép nhập khẩu (Hungary, Ý…) hoặc sửa loại hàng từ “bột bò” (cấm) sang “bột lợn/gia cầm”.

Điển hình tại nhóm Công ty Hoàng Sa do vợ chồng Trần Nguyên Bình và Đỗ Thùy Nhung điều hành. Cặp đôi này lập ra 6 công ty nhưng hoạt động chung tại một trụ sở ở TP Thủ Đức (cũ). Khi nhập các lô hàng bột huyết, bột xương bò từ Pháp, Bình chỉ đạo nhân viên Đặng Minh Đức dùng máy tính, phần mềm chỉnh sửa để làm giả Giấy chứng nhận kiểm dịch và Giấy chứng nhận xuất xứ.

Quá trình điều tra xác định, nhân viên của Bình đã làm giả con dấu, tự soạn thảo và in các giấy tờ giả này, biến hàng từ Pháp thành hàng xuất xứ Hungary hoặc Ý để hợp thức hóa hồ sơ hải quan và kiểm dịch.

Chiêu thức “tráo mẫu” được nhóm Công ty Hoàng Sa thực hiện bài bản. Trần Nguyên Bình và Đỗ Thùy Nhung nắm rõ từng lô hàng nhập về, nếu xác định lô hàng là bột xương bò (cấm) hoặc chắc chắn tạp nhiễm ADN bò thì sẽ thông báo trước cho nhân viên hiện trường là Huỳnh Văn Thịnh.

Nhận lệnh, Thịnh không cần ra cảng lấy mẫu mà liên hệ ngay với thủ kho Nguyễn Thị Hiền để lấy “mẫu sạch” (mẫu bột đạt chuẩn, không bệnh) đã được Nhung chỉ đạo cất giữ riêng tại công ty từ trước. Thậm chí, để “phục vụ” tận tình cho cán bộ thú y, Thịnh còn chuẩn bị sẵn biên bản lấy mẫu đã điền đầy đủ thông tin, khi gặp nhau chỉ việc giao mẫu giả và biên bản để cán bộ mang về, hoàn tất công đoạn kiểm dịch.

Tương tự, tại nhóm Công ty Cổ phần dinh dưỡng PMT, các bị can nhập hàng từ Anh, Bồ Đào Nha nhưng chỉ đạo nhân viên làm giả chứng từ thành xuất xứ Hungary. Nhóm này dùng mẫu giấy chứng nhận kiểm định và xuất xứ có sẵn, điền thông tin lô hàng, thậm chí ký giả chữ ký bác sĩ thú y Hungary và dùng con dấu giả do Vũ Văn Công đưa để đóng lên, nộp cho cơ quan chức năng.

Tinh vi hơn, đối với nhóm Công ty Đại lý hàng hóa Việt Nam, do Đoàn Thị Huyền và Dương Đức Thọ thành lập tại Hải Phòng, các bị can đã tận dụng triệt để kẽ hở của hệ thống “Một cửa quốc gia”. Ban đầu, họ thử khai báo đúng nguồn gốc là hàng nhập từ Brazil, Pháp nhưng khi bị Cục Thú y từ chối cấp phép trên hệ thống, họ lập tức rút hồ sơ, sửa lại thông tin thành hàng Nga hoặc Hungary rồi nộp lại trên chính cổng thông tin này cho đến khi được hệ thống chấp nhận.

Để các lô hàng không bị phát hiện khi kiểm tra thực tế, các doanh nghiệp đã móc nối với lãnh đạo và cán bộ Trạm kiểm dịch động vật Cảng Bưu điện (thuộc Chi cục Thú y vùng VI).

Theo quy trình, kiểm dịch viên phải trực tiếp xuống cảng lấy mẫu xét nghiệm. Tuy nhiên, Trần Nguyên Bình đã chỉ đạo nhân viên chuẩn bị sẵn các “mẫu sạch” (mẫu bột không nhiễm ADN bò, không có dịch bệnh) tại công ty. Khi làm thủ tục, nhân viên Công ty Hoàng Sa sẽ đưa số mẫu này cho kiểm dịch viên mang về xét nghiệm thay vì lấy mẫu từ lô hàng thực tế.

Để được tạo điều kiện, nhóm Bình và Nhung đã thỏa thuận chi tiền hối lộ cho Trạm trưởng Trạm kiểm dịch Trần Trung Nhân, mức chi khoảng 1-3 triệu đồng/lô hàng hoặc chi theo tháng.

Từ năm 2018 đến 2023, riêng nhóm Bình – Nhung đã đưa hối lộ cho Trần Trung Nhân tổng cộng khoảng 2,9 tỷ đồng. Số tiền này được ông Nhân chia lại cho lãnh đạo Chi cục và một số kiểm dịch viên.

Quy mô hàng lậu đặc biệt lớn

Bằng các thủ đoạn trên, các bị can đã nhập lậu vào Việt Nam số lượng hàng lậu rất lớn. Chỉ riêng nhóm Công ty Hoàng Sa của Trần Nguyên Bình, cơ quan điều tra xác định từ năm 2020 đến khi phát hiện đã nhập lậu trót lọt 750 lô hàng, với tổng khối lượng hơn 116.428 tấn, tổng trị giá hơn 1.764 tỷ đồng.

Nhóm Công ty Đại lý hàng hóa Việt Nam do Dương Đức Thọ, Đoàn Thị Huyền điều hành cũng bị xác định nhập khẩu 102 lô với tổng trị giá lên tới 3.671 tỷ đồng.

Đối với nhóm Công ty PMT, kết quả định giá tài sản xác định trị giá hàng nhập khẩu (khai xuất xứ Hungary) trong năm 2022 lên tới hơn 484 tỷ đồng và năm 2023 là hơn 104 tỷ đồng.

Nhóm Công ty TNHH Đầu tư và Phát triển Trung Chính nhập khẩu 44 lô trị giá hơn 115 tỷ đồng. Trong các lô hàng tồn kho của công ty này tại Hưng Yên và Long An, bị cơ quan chức năng phát hiện chứa mầm bệnh dịch tả lợn châu Phi – loại dịch bệnh nguy hiểm đe dọa trực tiếp đến ngành chăn nuôi trong nước.

VKSND đã truy tố vợ chồng ông Bình về tội Buôn lậu và Đưa hối lộ. 13 người khác bị cáo buộc tội Buôn lậu; 6 cán bộ Chi cục Thú y vùng VI bị truy tố về tội Nhận hối lộ, Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ và Thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.

Hải Duyên