Mùa Giáng sinh đắt đỏ vì thuế quan

Sau khoảng 9 tháng áp dụng các mức thuế mới (bắt đầu với Mexico và Canada), chính sách thương mại của chính quyền Tổng thống Donald Trump đã bước ra khỏi các cuộc đàm phán quốc tế để hiện diện rõ ràng trong đời sống thường nhật của người dân. Khi những phép toán chi phí len lỏi vào từng món quà, Giáng sinh đã đắt đỏ hơn.

Người tiêu dùng chịu thiệt

Với ngành đồ chơi, Giáng sinh không bắt đầu vào tháng 12 mà từ rất sớm khi các doanh nghiệp phải chốt thiết kế, ký hợp đồng sản xuất và đưa hàng lên tàu từ mùa xuân.

Chính vì vậy, khi các mức thuế quan cao bất ngờ được áp dụng trong năm 2025, cú sốc đến ngay giữa chu kỳ chuẩn bị cho mùa lễ.

Đồ chơi là ví dụ điển hình cho tác động trực tiếp của thuế quan. Khoảng 80% đồ chơi bán tại Mỹ được sản xuất ở Trung Quốc với biên lợi nhuận vốn đã rất mỏng.

Khi thuế nhập khẩu có thời điểm tăng vọt lên 145%, nhiều doanh nghiệp nhỏ và vừa rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan: hoặc chấp nhận gánh chi phí khổng lồ từ rất sớm, hoặc trì hoãn nhập hàng và đối mặt nguy cơ không có sản phẩm cho mùa Giáng sinh.

“Nhà cung cấp chuyển phần thuế đó cho chúng tôi, và chúng tôi buộc phải chia sẻ gánh nặng này với khách hàng. Ví dụ, hôm nay chúng tôi bán một món đồ giá 21,99 USD. Nếu chỉ chuyển một phần thuế 145% sang cho khách, món đồ đó sẽ có giá ít nhất 35 USD” – bà Jennifer Bergman, chủ một cửa hàng đồ chơi ở Mỹ, chia sẻ với báo Straits Times. Hiện tại, thuế quan trung bình Mỹ áp lên hàng nhập khẩu từ Trung Quốc ở mức 47,5%.

Hệ quả là một nền kinh tế Giáng sinh bị chia đôi. Các chuỗi bán lẻ lớn, nhờ quy mô, khả năng tích trữ hàng hóa và phân bổ chi phí trên nhiều dòng sản phẩm, có thể giữ giá tương đối ổn định.

Trong khi đó, các cửa hàng đồ chơi độc lập – vốn chiếm 96% số lượng doanh nghiệp trong ngành – buộc phải tăng giá, cắt giảm sản phẩm hoặc chấp nhận thu hẹp biên lợi nhuận đến mức không thể trụ lại thị trường. Không ít cửa hàng đã phải đóng cửa trước khi mùa lễ thực sự bắt đầu.

Người tiêu dùng, cuối cùng, là bên trực tiếp cảm nhận tác động. Theo các phân tích tài chính tiêu dùng, nếu áp dụng đầy đủ các mức thuế hiện hành, chi phí mua quà Giáng sinh của mỗi gia đình Mỹ có thể tăng thêm hàng trăm USD, trong đó đồ điện tử và quần áo là những nhóm chịu ảnh hưởng nặng nhất.

Với nhiều hộ gia đình, đây không phải là khoản tăng nhỏ có thể bỏ qua, mà là yếu tố buộc họ phải cắt giảm số lượng quà tặng, tìm hàng giảm giá hoặc thậm chí vay nợ để duy trì truyền thống lễ hội.

Cây thông Noel – biểu tượng trung tâm của Giáng sinh – cũng không nằm ngoài vòng xoáy này. Theo Hiệp hội Cây thông Noel Mỹ, cây thông nhân tạo, lựa chọn của 80% người Mỹ trong mùa Giáng sinh năm nay, đã tăng giá 10 – 15%.

Ngay cả những gia đình chọn cây thông thật trồng trong nước cũng không hoàn toàn “miễn nhiễm” khỏi thuế quan, bởi các phụ kiện như đèn trang trí vốn chủ yếu được nhập khẩu và đang phải chịu thuế cao.

Bức tranh lớn hơn

Tác động của thuế quan không dừng lại ở các quầy hàng Giáng sinh, mà lan rộng ra toàn bộ chuỗi cung ứng toàn cầu. Khi chính sách thuế thay đổi liên tục, doanh nghiệp phải điều chỉnh kế hoạch từng tháng, thậm chí từng tuần, trong khi vẫn phải ra quyết định sản xuất từ rất sớm.

Nhiều công ty đã cố gắng giảm phụ thuộc vào Trung Quốc bằng cách chuyển một phần sản xuất sang các nước khác. Tuy nhiên, sự thiếu nhất quán trong chính sách thuế – khi nhiều quốc gia vẫn có thể bị áp thuế bất ngờ – khiến chiến lược này không còn là “lối thoát an toàn”.

Việc đưa sản xuất trở lại Mỹ, mục tiêu mà chính quyền ông Trump nhiều lần nhấn mạnh, cũng tỏ ra khó khả thi trong ngắn hạn.

Sản xuất đồ chơi và đồ trang trí lễ hội đòi hỏi nhiều lao động thủ công, chi phí cao và hệ sinh thái phụ trợ mà Mỹ hiện không có đủ.

Kết quả là, ngay cả những doanh nghiệp muốn sản xuất “thuần Mỹ” cũng khó biến điều đó thành hiện thực mà không đẩy giá lên mức người tiêu dùng khó chấp nhận.

Ở cấp độ vĩ mô, thuế quan đang vận hành như một loại thuế tiêu dùng gián tiếp. Chính phủ Mỹ thu về hàng chục tỉ USD mỗi tháng từ thuế nhập khẩu, nhưng phần lớn chi phí này được doanh nghiệp chuyển thẳng sang người mua.

Điều đó lý giải vì sao nhiều người Mỹ lần đầu tiên phải đối mặt với những hóa đơn vận chuyển và phụ phí “khó hiểu” trong mùa lễ, ngay cả khi mua những món quà nhỏ từ nước ngoài, theo Hãng tin Bloomberg.

Về mặt tâm lý, điều đáng lo ngại không chỉ là giá cả tăng, mà là niềm tin tiêu dùng bị bào mòn. Khi người dân không chắc chắn liệu giá cả năm sau sẽ ra sao, hoặc liệu chính sách thương mại có tiếp tục thay đổi đột ngột, họ có xu hướng trì hoãn chi tiêu cho những mặt hàng không thiết yếu.

Điều này được phản ánh rõ khi doanh số Giáng sinh của một số doanh nghiệp tại Mỹ giảm, nhưng lại ghi nhận tăng trưởng ở châu Âu hay các thị trường khác – nơi thuế quan không gây áp lực tương tự.

Thuế quan cao, giá cả leo thang và bất ổn thương mại đang hiện diện ngày càng rõ trong những lựa chọn chi tiêu nhỏ nhất của người Mỹ.

Khi nhiều gia đình phải mua ít quà hơn, chọn hàng rẻ hơn hoặc trì hoãn mua sắm cho mùa lễ, đó không còn là quyết định mang tính cá nhân, mà là phản ứng trực tiếp trước những chính sách và biến động mà họ không phải là người kiểm soát.