Chiêu bán khống 220.000 giấy thử nghiệm sản phẩm, không lấy mẫu

Hành vi sai phạm của Đoàn Hữu Lượng, Chủ tịch HĐTV Công ty TNHH Khoa học TSL và Hồ Thị Thanh Phương, Giám đốc điều hành Công ty TSL, Công ty cổ phần khoa học công nghệ Avatek, được Văn phòng Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an (C01) nêu trong kết luận mới ban hành, đề nghị truy tố về tội Giả mạo trong công tác và Đưa hối lộ.

97 bị can còn lại bị cáo buộc Giả mạo trong công tác. Riêng Nguyễn Nam Khánh, nguyên thư ký Phó chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ, bị đề nghị truy tố tội Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi. Tổng cộng có 100 bị can.

Theo kết luận, Công ty TSL có chức năng cấp phiếu kết quả thử nghiệm, các chỉ số vi sinh, độc tố, kim loại nặng, chỉ tiêu dinh dưỡng với các mặt hàng là thực phẩm, phụ gia thực phẩm, thủy sản, nông sản, dược phẩm, mỹ phẩm… Phiếu kết quả thử nghiệm là cơ sở pháp lý quan trọng cho các tổ chức, doanh nghiệp sử dụng để lập hồ sơ tự công bố, đăng ký sản phẩm.

Phiếu có thời hạn 12 tháng, ngoài ý nghĩa là kết quả thực hiện một giao dịch dân sự, còn có giá trị “xác nhận chất lượng sản phẩm mang tính pháp lý”. Đây còn là điều kiện bắt buộc để doanh nghiệp, cá nhân được cấp có thẩm quyền cho phép công bố, tự công bố sản phẩm phục vụ cho việc sản xuất, nhập khẩu.

Tại Công ty TSL, từ năm 2020 đến tháng 5/2025, Chủ tịch HĐTV Đoàn Hữu Lượng giao cấp dưới phát hành phiếu kết quả thử nghiệm giả lẫn với phiếu thật. Phiếu giả là phiếu không cần lấy mẫu kiểm nghiệm và dễ dàng chỉnh sửa kết quả, lùi ngày phát hành.

Thông thường, phiếu kiểm nghiệm thật sẽ phải trải qua nhiều bước. Từ lấy mẫu, kiểm tra mẫu, chuyển đến phòng thí nghiệm để phân tích các chỉ tiêu vi sinh, hóa lý. Sau nhiều bước phân tích, thử nghiệm, duyệt từng cấp, mới cho ra kết quả chính thức tới tay khách hàng.

Song thực hiện chủ trương của lãnh đạo TSL, phòng kinh doanh cùng nhóm nhân viên kinh doanh, “nhóm demo” sẽ chia nhau các phần việc trong đường dây cấp phiếu giả. Trong đó, bộ phận kinh doanh được giao nhiệm vụ tìm kiếm, lôi kéo khách hàng có nhu cầu. Chủ yếu là nhóm kinh doanh thực phẩm, thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, nước, thủy sản.

“TSL có chính sách hỗ trợ trả kết quả kiểm nghiệm nhanh. Khách hàng chỉ cần đưa ra thông tin yêu cầu thử nghiệm mà không cần gửi mẫu. Đặc biệt, khách hàng còn được chỉnh sửa kết quả theo nhu cầu và được chiết khấu 30% một phiếu”, đội ngũ TSL quảng cáo.

Từ đây, nhiều doanh nghiệp, cá nhân đã móc nối với nhân viên TSL để làm hồ sơ trọn gói với giá từ 3 đến 15 triệu đồng, tùy theo hồ sơ. Các phiếu thử nghiệm giả được cấp nhanh chóng khi mà không cần gửi mẫu, không phải chạy thử nghiệm.

Để phân biệt với các phiếu kết quả thử nghiệm giả và thật, Công ty TSL đã dùng ba phần mềm nội bộ để quản lý. Phiếu thật được đánh dấu bắt đầu bằng mã số “DVC”, “DVD”, “SG”, “HN”, còn phiếu giả có ký hiệu là “DVA”, “DVB”.

Kết quả điều tra xác định, Công ty TSL đã phát hành hơn 118.000 phiếu kết quả thử nghiệm giả cho gần 13.000 doanh nghiệp, cá nhân. Qua đó thu lời bất chính hơn 117 tỷ đồng.

Từ tháng 2/2023, Hồ Thị Thanh Phương mâu thuẫn với Lượng nên tách ra làm riêng, thành lập Công ty Avatek. Vẫn chiêu trò như cũ, Phương đưa ra quảng cáo “không cần lấy mẫu kiểm nghiệm mà vẫn cho ra kết quả thử nghiệm đạt yêu cầu”; “khách hàng được thoải mái chỉnh sửa kết quả”.

Từ tháng 3/2023 đến 4/2025, Phương bị cáo buộc đã chỉ đạo nhân viên Avatek phát hành hơn 102.500 phiếu kết quả thử nghiệm giả cho 11.500 doanh nghiệp, cá nhân, thu lợi bất chính 83,7 tỷ đồng.

Sau khi có phiếu kết quả thử nghiệm giả, các doanh nghiệp, cá nhân sẽ dùng để hoàn thiện hồ sơ công bố sản phẩm tại Cục An toàn thực phẩm Bộ Y tế hoặc tự công bố sản phẩm tại các Chi cục an toàn thực phẩm, Sở Y tế, Sở Nông nghiệp và Môi trường, Sở Công Thương, các tỉnh, thành.

Ngoài hành vi trên, Lượng và Phương còn bị cáo buộc đã nhiều lần đưa hối lộ tổng gần 4 tỷ đồng cho Nguyễn Nam Khánh, nguyên thư ký Phó chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ. Việc đưa tiền để nhờ Khánh tác động đến các cơ quan liên quan, tạo điều kiện giúp đỡ Công ty TSL và Công ty Avatek trong cấp giấy phép chỉ định thử nghiệm.

Nhận tiền xong, từ năm 2020 đến 2025, Khánh đã chi 1,5 tỷ đồng để làm quà tết, mời cơm hoặc “cảm ơn” 21 cá nhân sau khi có quyết định cấp phép. Số tiền mỗi lần đưa từ 10 triệu đến 50 triệu đồng. Còn lại 2,4 tỷ đồng, Khánh sử dụng cá nhân. Khánh bị cáo buộc Lợi dụng ảnh hưởng đối với người có chức vụ, quyền hạn để trục lợi.

C01 đánh giá, đây là “tổ chức phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, diễn ra trong thời gian dài”. Bản chất thực ở đây là bán giấy kiểm nghiệm, xảy ra tại tất cả 34 tỉnh, thành phố. Quá trình điều tra, các bị can và người liên quan đã nộp 15,7 tỷ đồng để khắc phục hậu quả vụ án.

Đề nghị cấm “tiếp nhận mẫu trên giấy”

Sau vụ án này, C01 thấy rằng đã bộc lộ nhiều sơ hở trong cơ chế phân cấp, phân quyền cấp phiếu kết quả thử nghiệm. Các quy trình tiếp nhận, xử lý, lưu trữ hồ sơ, liên thông với cơ quan chuyên ngành cũng thiết sót. Việc hậu kiểm đơn vị được cấp phép hoạt động cũng mang tính hình thức, chủ yếu dựa vào báo cáo của doanh nghiệp.

Để khắc phục tình trạng này, C01 kiến nghị cần rà soát toàn diện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật và công tác quản lý nhà nước về quy trình lấy mẫu – gửi mẫu – lưu mẫu trong kiểm nghiệm. Bổ sung quy định nghiêm cấm việc chỉ lập biên bản tiếp nhận mẫu “trên giấy” mà không có mẫu thật đi kèm.

Cấp có thẩm quyền cũng phải tăng cường kiểm tra đột xuất theo cơ chế “hậu kiểm chủ động”, thay vì hoàn toàn dựa vào hồ sơ doanh nghiệp gửi đến. Xây dựng và vận hành hệ thống cơ sở dữ liệu điện tử quốc gia về kiểm nghiệm.

C01 cũng đề xuất sửa đổi chế tài xử phạt hành chính theo hướng tăng nặng, bổ sung mô tả cụ thể hành vi “gian lận kỹ thuật” trong các văn bản chuyên ngành. Xây dựng quy định kiểm soát chặt chẽ tổ chức, cá nhân hành nghề “dịch vụ làm thủ tục” để ngăn chặn môi giới hối hộ.

Phạm Dự