20 loài mới được phát hiện dưới đáy đại dương

Các nhà khoa học nghiên cứu rạn san hô sâu quanh đảo Guam (Mỹ) cho biết họ đã xác định được tới 20 loài sinh vật hoàn toàn mới đối với khoa học, cùng nhiều sinh vật biển kỳ lạ và rực rỡ sinh sống ở đáy đại dương.

Phát hiện này là kết quả của một dự án nghiên cứu kéo dài gần một thập kỷ tại khu vực được gọi là “vùng chạng vạng” của đại dương.

Nhóm nghiên cứu thuộc Viện Hàn lâm Khoa học California (CAS) cũng ghi nhận những bằng chứng quan trọng cho thấy hiện tượng ấm lên của đại dương đang diễn ra ngay cả ở những độ sâu rất lớn, vốn trước đây được cho là ít chịu tác động từ biến đổi khí hậu.

Khám phá vùng chạng vạng của đại dương

Các rạn san hô được nghiên cứu nằm trong vùng rạn san hô trung gian hay còn gọi là “vùng chạng vạng” của đại dương, ở độ sâu từ khoảng 30 đến hơn 200 mét. Đây là khu vực rất khó tiếp cận do thợ lặn chỉ có thể hoạt động trong thời gian ngắn và phải trải qua quá trình giảm áp kéo dài khi trở lại mặt nước để tránh bệnh giảm áp.

Mặc dù vậy, vùng chạng vạng được xem là một trong những môi trường giàu đa dạng sinh học nhất của đại dương, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự sống của nhiều loài sinh vật biển.

Vào tháng 11 vừa qua, nhóm thợ lặn khoa học đã thu hồi 13 thiết bị giám sát rạn san hô sâu, vốn được triển khai từ năm 2018 để thu thập dữ liệu thụ động về đa dạng sinh học và nhiệt độ nước biển.

“Khách sạn dưới nước” cho sinh vật biển

Theo nhà ngư học Luiz Rocha thuộc CAS, các thiết bị này – được gọi là ARMS (Cấu trúc giám sát rạn san hô tự động) – về cơ bản hoạt động như những “khách sạn nhỏ dưới nước”, nơi các sinh vật rạn san hô dần dần đến cư trú theo thời gian.

ARMS là những chồng tấm nhựa vuông cạnh khoảng 30 cm, mô phỏng cấu trúc rạn san hô nhân tạo, có khả năng thu hút từ các loài động vật không xương sống nhỏ bé đến cá non. Việc để các cấu trúc này dưới nước trong nhiều năm cho phép các nhà khoa học thu thập dữ liệu liên tục, vượt xa những gì có thể đạt được từ các chuyến lặn ngắn.

“Trong khi con người chỉ có thể khảo sát 15–25 phút ở độ sâu này, ARMS đã thu thập dữ liệu 24/7 suốt tám năm. Bức tranh tổng quan dài hạn về đa dạng sinh học rạn san hô sâu mà chúng tôi có được là vô song”, Rocha nhấn mạnh.

Kết quả ấn tượng và cảnh báo đáng lo ngại

Sau chuyến thám hiểm kéo dài hai tuần, nhóm nghiên cứu đã thu thập khoảng 2.000 mẫu vật, ghi nhận 100 loài lần đầu xuất hiện tại khu vực Guam và phát hiện 20 loài mới tiềm năng đối với khoa học. Các nhà khoa học cho biết con số này có thể còn tăng lên sau khi hoàn tất phân tích ADN.

Bên cạnh đó, nhóm cũng thu thập dữ liệu nhiệt độ kéo dài ba năm tại vùng chạng vạng phía trên, ở độ sâu từ 55 đến 100 mét. Do phần lớn dữ liệu nhiệt độ đại dương hiện nay tập trung ở vùng nước mặt, những phép đo ở độ sâu này được đánh giá là đặc biệt quan trọng để hiểu rõ hơn tác động của biến đổi khí hậu đến toàn bộ hệ sinh thái đại dương.

Ý nghĩa đối với bảo tồn đại dương

Theo bà Shannon Bennett, trưởng bộ phận khoa học của CAS, chuyến thám hiểm tại Guam đánh dấu một bước tiến lớn trong việc hiểu biết về những rạn san hô sâu, vốn là một trong những hệ sinh thái ít được nghiên cứu nhất trên hành tinh.

“Những dạng sống tại đây thường rất độc đáo, kỳ lạ và cực kỳ mong manh. Việc xây dựng cơ sở dữ liệu sinh thái đầu tiên cho các rạn san hô này là nền tảng quan trọng để bảo vệ chúng trong tương lai”, bà Bennett cho biết.

Trước đây, các rạn san hô tầng trung từng được xem là nơi trú ẩn an toàn cho sinh vật biển vùng nước nông trước biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy ngay cả những rạn san hô sâu này cũng đang chịu áp lực ngày càng lớn từ đánh bắt cá, ô nhiễm nhựa và nhiệt độ nước biển tăng cao.

Hướng tới cơ sở dữ liệu toàn cầu

Trong thời gian tới, nhóm nghiên cứu dự kiến sẽ triển khai một chương trình thu hồi kéo dài hai năm để thu thập 76 thiết bị ARMS khác được đặt tại các rạn san hô sâu trên khắp Thái Bình Dương, bao gồm Palau, Polynesia thuộc Pháp và quần đảo Marshall.

Mục tiêu của dự án là xây dựng “cơ sở dữ liệu toàn diện nhất thế giới về đa dạng sinh học vùng chạng vạng”, đồng thời cung cấp thêm thông tin chi tiết về điều kiện nhiệt độ ở độ sâu lớn.

Các nhà khoa học tin rằng dữ liệu này sẽ giúp các nhà quản lý và bảo tồn đưa ra những chiến lược hiệu quả hơn nhằm bảo vệ các hệ sinh thái rạn san hô sâu, trước khi những thay đổi không thể đảo ngược xảy ra.