Sức mua không giảm, người tiêu dùng đổi cách chi tiêu

Gần 2 tháng nữa mới đến Tết nhưng chị Nguyễn Thị Hảo (phường Bình Trưng, TP.HCM) đã bắt đầu lên danh sách

mua sắm Tết

. Không còn cảnh mua trước rồi tính sau như vài năm trước, năm nay chị ghi chép khá chi li như dành bao nhiêu tiền cho thực phẩm, quần áo; bao nhiêu cho quà biếu; bao nhiêu để dành phòng rủi ro…

“Giá cả tăng, thu nhập không ổn định nên mọi quyết định chi tiêu đều phải tính toán kỹ hơn. Vẫn sắm Tết đầy đủ, nhưng chọn kỹ, không còn mua theo cảm xúc, cái gì thật sự cần mới mua”, chị Hảo nói.

Theo nhận định của nhiều chuyên gia nghiên cứu thị trường và doanh nghiệp,

Tết 2026

vẫn là mùa tiêu dùng cao điểm, song tâm lý người mua đã thay đổi rõ rệt: cẩn trọng hơn, thực tế hơn và ưu tiên giá trị sử dụng thay vì hình thức hay mua sắm theo thói quen.

Người tiêu dùng không chỉ mua sản phẩm, “họ mua sự tự tin”

Trả lời PV Báo Điện tử VTC News, bà Vũ Kim Hạnh – Chủ tịch Hội Doanh nghiệp Hàng Việt Nam chất lượng cao, cho biết các khảo sát người tiêu dùng phục vụ việc bình chọn Hàng Việt Nam Chất lượng cao cho thấy bức tranh kinh tế hiện nay còn nhiều khó khăn.

“Người tiêu dùng có xu hướng

và tập trung chủ yếu vào các nhóm sản phẩm thiết yếu. Trạng thái tâm lý chung là chọn lựa rất kỹ và rất thận trọng”, bà Hạnh cho biết.

Đáng chú ý, ngay cả với các sản phẩm xanh – vốn được người tiêu dùng ủng hộ về mặt giá trị – yếu tố giá vẫn là rào cản lớn. Khi giá tăng cao, nhiều người sẵn sàng cân nhắc lại hoặc hạn chế lựa chọn, thay vì ưu tiên bằng mọi giá như giai đoạn trước.

Theo bà Hạnh, điều này phản ánh sự thay đổi mang tính căn cơ trong hành vi tiêu dùng. Người mua không quay lưng với chất lượng hay tiêu chuẩn, nhưng họ chỉ chi tiền khi cảm thấy hợp lý và phù hợp với ngân sách.

Trong bối cảnh đó, các doanh nghiệp không còn nhiều lựa chọn ngoài việc thích ứng nhanh với tâm lý mới của người mua.

Theo bà Vũ Kim Hạnh, một trong những giải pháp được nhiều

doanh nghiệp

áp dụng là thay đổi quy cách sản phẩm. Thay vì các gói lớn, giá trị cao, nhiều doanh nghiệp chuyển sang sản xuất gói nhỏ hơn, giá mềm hơn, đi kèm thiết kế bao bì bắt mắt để vẫn tạo cảm giác “đáng mua”.

Ở góc độ nghiên cứu thị trường, bà Nguyễn Phương Nga, Giám đốc Khối Kinh doanh, World Panel by Numerator Việt Nam, cho rằng điều quan trọng nhất hiện nay không phải là người tiêu dùng có chi tiền hay không, mà là họ chi tiền cho điều gì.

Theo bà Nga, dù có nhiều biến động ngắn hạn, các giá trị cốt lõi của

Tết

vẫn không thay đổi. Tuy nhiên, tâm lý người tiêu dùng lại giống như biểu đồ VN-Index: dài hạn vẫn đi lên, nhưng ngắn hạn có những “cú rơi” khiến nhiều người lo lắng, đặc biệt là nhóm lao động phổ thông.

“Người tiêu dùng không chỉ mua sản phẩm, họ mua sự tự tin. Họ cần cảm giác rằng quyết định chi tiền của mình là thông minh và hợp lý trong bối cảnh nhiều bất ồn ”, bà Nga nhấn mạnh.

Chi tiêu không giảm, chỉ chuyển hướng

Trái với lo ngại “túi tiền nhỏ lại”, dữ liệu từ World Panel by Numerator cho thấy trong năm 2025, người tiêu dùng vẫn chi tiêu mạnh, nhưng dịch chuyển sang các lĩnh vực mang tính trải nghiệm và cảm xúc.

Theo bà Nga, người tiêu dùng trở nên thận trọng hơn bao giờ hết. Khi niềm tin bị lung lay, họ sẵn sàng ngừng mua ngay lập tức và quay về với các thương hiệu lớn, có uy tín lâu năm để tìm kiếm sự an toàn.

Cũng theo bà Nguyễn Phương Nga, người tiêu dùng không ngừng chi tiêu cho Tết 2026, nhưng đang tái cấu trúc mạnh mẽ cách chi tiền. Xu hướng này được phản ánh khá rõ qua các khảo sát thị trường gần đây của Worldpanel by Numerator tại khu vực đô thị.

Kết quả cho thấy hơn 70% hộ gia đình vẫn tiếp tục chi tiêu cho các nhu cầu Tết thiết yếu như thực phẩm, đồ uống và quà biếu trong gia đình, dù bối cảnh kinh tế còn nhiều áp lực và tâm lý thận trọng bao trùm thị trường.

Tuy nhiên, sự thay đổi nằm ở cơ cấu chi tiêu. Gần 60% người được khảo sát thừa nhận họ sẽ giảm chi cho các mặt hàng không thiết yếu, hạn chế mua sắm theo cảm xúc hoặc mua “cho có không khí Tết” như trước đây.

Đáng chú ý, khoảng một nửa người tiêu dùng cho biết họ so sánh giá kỹ hơn và ưu tiên các sản phẩm có dung tích nhỏ, các gói combo tiết kiệm hoặc mua theo chương trình khuyến mãi, thay vì mua số lượng lớn trong một lần như các mùa Tết trước.

Theo bà Nga, những con số này cho thấy người tiêu dùng không rút lui khỏi thị trường mà đang trở nên thực dụng và có chiến lược hơn trong từng quyết định mua sắm. Tết vẫn là dịp quan trọng để chi tiêu, song việc chi tiền nay phải đi kèm cảm giác an tâm về giá cả, chất lượng và giá trị sử dụng thực tế của sản phẩm.

Từ các phân tích trên, bà Nguyễn Phương Nga cho rằng chiến lược phù hợp cho

Tết 2026

xoay quanh 3 từ khóa: Truyền thống – Thiết thực – Tiện lợi

Thứ nhất, truyền thống nhưng giản lược hình thức. Tết vẫn là dịp đoàn viên, tri ân và chiếm khoảng 20% doanh thu cả năm của nhiều ngành. Tuy nhiên, người dân cắt giảm thủ tục rườm rà, nấu ít món truyền thống hơn và dành thời gian nghỉ ngơi nhiều hơn.

Thứ hai, thiết thực nghĩa là mua đúng nhu cầu thực. Người tiêu dùng tập trung nhiều hơn cho gia đình nhỏ và bản thân, ưu tiên các sản phẩm chăm sóc sức khỏe, làm đẹp và các gói sản phẩm phù hợp ngân sách.

Thứ ba, tiện lợi từ sản phẩm đến kênh mua sắm. Thực phẩm chế biến sẵn, siêu thị mini, mua sắm online tiếp tục lên ngôi. Tiện lợi không chỉ là nhanh, mà là sự thoải mái trong toàn bộ hành trình mua sắm.

Ở góc độ bán lẻ, ông Trần Minh Văn – Giám đốc bán hàng kênh Siêu thị, FrieslandCampina Vietnam, cho rằng Tết là “thời điểm vàng” khi chi tiêu có thể tăng gấp 1,5 – 2 lần so với ngày thường.

Theo ông Văn,

doanh nghiệp

cần chuyển tư duy từ “người tiêu dùng” sang “người mua hàng” (shopper) – người trực tiếp rút hầu bao tại điểm bán.

Ba điểm nghẽn lớn cần tháo gỡ là hàng phải có sẵn trên kệ, tạo được cảm giác mua hời và trưng bày đủ nổi bật. Chỉ khi giải quyết tốt những yếu tố này, doanh nghiệp mới có thể chốt đơn trong bối cảnh người mua ngày càng cân nhắc.

Từ các phân tích của chuyên gia, có thể thấy Tết 2026 không phải là một mùa Tết “đạm bạc”, mà là một mùa Tết thực tế hơn, tỉnh táo hơn. Người tiêu dùng vẫn chi tiền, nhưng chi cho những giá trị rõ ràng, mang lại sự yên tâm và phù hợp với cuộc sống hiện đại.