Chưa đầy 5 năm nữa, cứ 100 nam giới Việt Nam sinh năm 1990

Theo đó, Báo cáo “Dự báo dân số Việt Nam giai đoạn 2024-2074” dựa trên bằng chứng về xu hướng sinh hiện tại của Việt Nam, kết hợp với quá trình biến đổi mức sinh trong quá khứ và tham khảo phương pháp dự báo dân số của UN được trình bày trong báo cáo Triển vọng dân số thế giới năm 2024 (World Population Prospect 2024), nghiên cứu xây dựng dự báo mức sinh (TFR) của Việt Nam giai đoạn 2024-2074 theo ba phương án: Thấp, trung bình và cao.

Theo các giả thiết này, đến năm 2074, Tổng tỷ suất sinh (TFR) đạt 1,45 con/phụ nữ theo phương án thấp, 1,85 con/phụ nữ theo phương án trung bình và 2,01 con/phụ nữ theo phương án cao.

Nghiên cứu chỉ ra rằng, tỷ số giới tính của dân số phụ thuộc vào tỷ số giới tính khi sinh; chênh lệch mức tử vong và mức di cư thuần giữa hai giới. Trong dự báo dân số toàn quốc, di cư thuần quốc tế được giả thiết là không đáng kể; do đó, sự thay đổi tỷ số giới tính của dân số chủ yếu phản ánh tác động của tỷ số giới tính khi sinh và chênh lệch mức tử vong giữa nam và nữ.

Kết quả dự báo cho thấy trong những năm tới tỷ số giới tính của dân số Việt Nam duy trì ở mức tương đối cân bằng giữa nam và nữ. Đến năm 2029, cả ba kịch bản thay đổi về mức sinh đều dự báo tỷ số giới tính đạt 99,8 nam trên 100 nữ. Từ năm 2034, theo phương án trung bình, tỷ số giới tính tăng nhẹ lên 99,9 nam/100 nữ và giữ ổn định đến đầu những năm 2040, trước khi có xu hướng giảm dần trong các giai đoạn tiếp theo. Đến năm 2074, tỷ số này sẽ còn 98,5 nam/100 nữ cho thấy trong dài hạn, tỷ lệ nữ trong dân số có thể nhỉnh hơn nam.

Tuy nhiên, các chuyên gia nghiên cứu cũng cho biết, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh của Việt Nam được ghi nhận từ những năm đầu của thế kỷ 21, khoảng từ năm 2005 đến nay. Hiện tượng này đã dẫn tới thay đổi trong cơ cấu giới tính của dân số và kéo theo nguy cơ thừa nam giới trong độ tuổi kết hôn trong tương lai. Điều tra DSGK năm 2024 tiếp tục ghi nhận tình trạng thừa nam giới trong độ tuổi kết hôn khi số nam giới trong độ tuổi kết hôn nhiều hơn phụ nữ cùng nhóm tuổi khoảng 415,2 nghìn người.

Theo kịch bản dân số trung bình, vào năm 2029, cứ 100 nam giới trong độ tuổi kết hôn (20-39 tuổi, tương đương với thế hệ sinh năm 1990-2009) thì có hơn 3 người bị dư thừa do thiếu phụ nữ trong cùng nhóm tuổi, hệ lụy của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh trong những năm 2000.

Đến năm 2034, số nam giới ở tuổi kết hôn nhiều hơn so với nữ giới cùng nhóm tuổi là 711,7 nghìn người, tương đương 4,9% dân số nam từ 20 đến 39 tuổi.

Sau năm 2034, tình trạng dư thừa nam giới hay thiếu hụt nữ giới trong độ tuổi kết hôn (20-39 tuổi) tiếp tục duy trì và có xu hướng nghiêm trọng hơn các năm trước. Đến năm 2049, Việt Nam được dự báo sẽ chứng kiến tình trạng thiếu hụt phụ nữ trong độ tuổi kết hôn cao nhất, thiếu khoảng 1,3 triệu phụ nữ trong độ tuổi kết hôn (tương ứng với 8,7% nam giới trong độ tuổi kết hôn).

Sau năm 2049, tình trạng dư thừa nam giới trong độ tuổi kết hôn có dấu hiệu hạ nhiệt do giả thiết tỷ số giới tính khi sinh từ sau năm 2034 dần trở lại mức cân bằng. Đến năm 2074, dân số nam đến tuổi kết hôn nhiều hơn khoảng 829 nghìn người so với dân số nữ cùng độ tuổi. Điều này cho thấy, hệ lụy của tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh trong 30 năm đầu của thế kỷ 21 tiếp tục tác động kéo dài đến cơ cấu giới tính của dân số trong những thập kỷ tiếp theo.

Tình trạng thiếu hụt nữ giới trong độ tuổi kết hôn có thể làm gia tăng tính dễ tổn thương của một bộ phận phụ nữ trong xã hội, những người vốn có nhiều nguy cơ bị bạo lực, bóc lột tình dục và nạn buôn bán, trong bối cảnh nhu cầu cạnh tranh tìm kiếm bạn đời của nam giới ngày càng lớn. Những hệ lụy này đòi hỏi sự quan tâm đặc biệt trong hoạch định chính sách dân số, giới và bảo vệ nhóm dễ bị tổn thương.