Tại tọa đàm “Đấu tranh phòng, chống thông tin xấu độc về lực lượng Công an nhân dân trên mạng xã hội” do báo Dân trí tổ chức sáng 24/12, luật sư Hoàng Trọng Giáp, Giám đốc Công ty luật Hoàng Sa, đã có những chia sẻ về vấn nạn tin giả, tin xuyên tạc trên mạng xã hội, dưới góc nhìn pháp lý.
Quang cảnh buổi tọa đàm (Ảnh: Hải Long).
Đăng tải thông tin sai sự thật trên mạng xã hội có thể bị xử lý từ dân sự đến hình sự
Theo luật sư Giáp, hành vi đăng tải, chia sẻ thông tin sai sự thật, bịa đặt, xuyên tạc, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân đã được pháp luật Việt Nam quy định tương đối đầy đủ, với nhiều cơ chế xử lý khác nhau.
Trích dẫn Điều 34 Bộ luật Dân sự năm 2015, ông Giáp cho biết luật quy định rõ cá nhân có quyền được tôn trọng danh dự, nhân phẩm, uy tín. Theo đó, mọi thông tin ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân phải được gỡ bỏ; người đăng tải thông tin sai sự thật có trách nhiệm cải chính, xin lỗi công khai và bồi thường thiệt hại (nếu có).
Luật sư Hoàng Trọng Giáp (Ảnh: Hải Long).
Luật sư Giáp phân tích, trong trường hợp cá nhân, tổ chức đăng tải hoặc chia sẻ thông tin sai sự thật, không được sự đồng ý của người liên quan, làm ảnh hưởng đến quyền, lợi ích hợp pháp, thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm có thể bị xử lý bằng chế tài hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự.
Về xử phạt hành chính, Nghị định 15/2020/NĐ-CP (được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 14/2022/NĐ-CP) quy định mức phạt từ 10 đến 20 triệu đồng đối với hành vi cung cấp, chia sẻ thông tin giả mạo, sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân trên môi trường mạng.
Ở góc độ hình sự, luật sư cho biết người có hành vi đăng tải thông tin sai sự thật có thể bị xem xét trách nhiệm về nhiều tội danh khác nhau, tùy thuộc vào hành vi cụ thể và hậu quả gây ra.
Các tội danh thường được áp dụng gồm: Làm nhục người khác; Vu khống; Lợi dụng các quyền tự do dân chủ xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; hoặc tội Đưa hoặc sử dụng trái phép thông tin mạng máy tính, mạng viễn thông.
Luật sư Hoàng Trọng Giáp dẫn ví dụ, trên mạng xã hội hiện nay không hiếm trường hợp người dùng Facebook chửi bới, lăng mạ người khác, hoặc sử dụng hình ảnh cá nhân của người khác kèm theo lời lẽ xúc phạm danh dự, nhân phẩm.
Luật sư Hoàng Trọng Giáp (Ảnh: Hải Long).
Với những hành vi này, trường hợp nhẹ có thể bị xử phạt hành chính; trường hợp nghiêm trọng, đủ yếu tố cấu thành tội phạm, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Làm nhục người khác.
Tương tự, nếu một cá nhân biết rõ thông tin là sai sự thật nhưng vẫn cố tình đăng tải, bịa đặt nhằm xúc phạm người khác hoặc gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của họ, thì có thể bị xử lý về tội Vu khống theo quy định của pháp luật.
Làm gì khi bị xúc phạm, xuyên tạc trên mạng?
Theo luật sư Hoàng Trọng Giáp, khi phát hiện bản thân bị xúc phạm, xuyên tạc trên mạng xã hội, người dân cần chủ động bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình bằng các biện pháp phù hợp, đúng trình tự pháp luật.
Trước hết, người bị xâm phạm có thể liên hệ trực tiếp với người đăng tải để yêu cầu gỡ bỏ thông tin sai sự thật, đồng thời sử dụng các công cụ báo cáo vi phạm của nền tảng mạng xã hội nhằm ngăn chặn việc tiếp tục lan truyền nội dung xâm phạm.
Trong trường hợp cần thiết, người dân có thể trình báo sự việc với cơ quan nhà nước có thẩm quyền để đề nghị xem xét, xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi đưa tin sai sự thật.
Luật sư Hoàng Trọng Giáp cho biết, người có hành vi đăng tải thông tin sai sự thật có thể bị xem xét trách nhiệm về nhiều tội danh khác nhau, tùy thuộc vào hành vi cụ thể và hậu quả gây ra (Ảnh: Hải Long).
Nếu hành vi đăng tải thông tin gây thiệt hại về vật chất hoặc tinh thần, ảnh hưởng đến quyền và lợi ích hợp pháp, người bị xâm phạm có thể khởi kiện ra TAND có thẩm quyền, yêu cầu bồi thường thiệt hại và áp dụng các biện pháp khắc phục theo quy định của pháp luật dân sự.
Luật sư Giáp nhấn mạnh, đối với các hành vi có dấu hiệu tội phạm, cá nhân, tổ chức bị xâm phạm có quyền tố giác để cơ quan tiến hành tố tụng xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật hình sự.
Một vấn đề đặc biệt quan trọng được luật sư lưu ý là việc thu thập và lưu giữ chứng cứ. Khi phát hiện quyền, lợi ích hợp pháp của mình bị xâm phạm, người dân cần kịp thời chụp ảnh màn hình, lưu lại đường link, nội dung bài viết, hình ảnh, video có dấu hiệu vi phạm để làm căn cứ làm việc với cơ quan chức năng.
“Để đảm bảo tính khách quan, người bị xâm phạm có thể liên hệ với thừa phát lại để lập vi bằng đối với các nội dung vi phạm trên mạng xã hội. Vi bằng là nguồn chứng cứ quan trọng khi giải quyết vụ việc tại cơ quan có thẩm quyền hoặc tại tòa án”, luật sư Hoàng Trọng Giáp cho biết.
Bàn về ranh giới giữa tự do ngôn luận và hành vi vi phạm pháp luật, luật sư Giáp cho rằng Hiến pháp Việt Nam đã ghi nhận quyền tự do ngôn luận, tự do bày tỏ ý kiến của công dân. Tuy nhiên, quyền này không phải là quyền tuyệt đối mà phải được thực hiện trong khuôn khổ pháp luật.
“Tự do ngôn luận là quyền được bày tỏ ý kiến, phê bình dựa trên cơ sở sự thật, mang tính khách quan. Quyền đó không đồng nghĩa với việc bịa đặt, xuyên tạc, đưa thông tin sai sự thật gây ảnh hưởng đến danh dự, uy tín của tổ chức, cá nhân khác”, luật sư Giáp nhấn mạnh.
Theo ông, một sai lầm phổ biến của người dùng mạng xã hội hiện nay là cho rằng sử dụng tài khoản ảo, tên viết tắt hoặc ám chỉ gián tiếp thì sẽ không bị phát hiện, không phải chịu trách nhiệm pháp lý. Trên thực tế, cơ quan chức năng đã xử lý nhiều trường hợp sử dụng tài khoản ảo để bày tỏ quan điểm sai lệch, chia sẻ thông tin không đúng sự thật, gây hoang mang dư luận.
Đánh giá về hiệu quả răn đe của các chế tài hiện hành, luật sư Hoàng Trọng Giáp cho rằng mức xử phạt hành chính hiện nay trong một số trường hợp chưa tương xứng với lợi ích mà người vi phạm thu được từ việc đăng tải thông tin sai sự thật để “câu view”, “câu like”, tăng tương tác và doanh thu.
Từ thực tế đó, luật sư cho rằng cần tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện các quy định pháp luật, tăng cường các biện pháp xử lý phù hợp đối với những hành vi vi phạm có tính chất cố ý, liên tiếp hoặc tái phạm, qua đó bảo đảm tính răn đe, phòng ngừa và giáo dục chung của pháp luật trên môi trường mạng.
Nguồn: https://dantri.com.vn/phap-luat/tu-do-ngon-luan-khong-dong-nghia-voi-bia-dat-xuyen-tac-sai-su-that-20251224143055029.htm
