Ông Zelensky công bố dự thảo kế hoạch hòa bình 20 điểm cho xung đột Nga-Ukraine

Ngày 23-12, Tổng thống Ukraine – ông Volodymyr Zelensky công bố dự thảo kế hoạch hòa bình 20 điểm cho xung đột Nga – Ukraine sau nhiều tuần thảo luận giữa phái đoàn Ukraine và Mỹ, theo tờ Kyiv Independent.

“Chúng tôi đã đạt được những bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện các văn kiện” – ông Zelensky nói khi công bố dự thảo.

Dự kiến Mỹ sẽ chuyển bản dự thảo 20 điểm cho Nga vào cuối ngày 24-12. Nếu được phê duyệt, văn kiện cuối cùng phải có chữ ký của lãnh đạo Ukraine, Mỹ, châu Âu và Nga. Danh sách các bên ký kết đại diện phía châu Âu hiện vẫn chưa được xác định.

Ngoài ra, các bên cũng xây dựng một dự thảo bảo đảm an ninh ba bên giữa Ukraine, Mỹ và châu Âu, cùng với một thỏa thuận bảo đảm an ninh song phương giữa Ukraine và Mỹ. Một văn kiện khác giữa Kiev và Washington tập trung vào hợp tác kinh tế, được mô tả là “lộ trình cho sự thịnh vượng của Ukraine”.

Việc ngừng bắn được kỳ vọng sẽ có hiệu lực ngay sau khi thỏa thuận được ký. Để thỏa thuận chính thức có hiệu lực, quốc hội Ukraine phải phê chuẩn và/hoặc người dân Ukraine ủng hộ thông qua một cuộc trưng cầu ý dân, có thể diễn ra trong vòng 60 ngày.

Dưới đây là toàn văn dự thảo kế hoạch hòa bình mà ông Zelensky vừa công bố.

1. Các bên ký kết khẳng định Ukraine là một quốc gia có chủ quyền.

2. Văn kiện này là một thỏa thuận không tấn công đầy đủ và rõ ràng giữa Nga và Ukraine. Một cơ chế giám sát sẽ được thiết lập để theo dõi tuyến xung đột bằng hệ thống giám sát không người lái dựa trên vệ tinh, bảo đảm phát hiện sớm các hành vi vi phạm.

3. Ukraine sẽ nhận được các bảo đảm an ninh.

4. Quy mô Lực lượng Vũ trang Ukraine trong thời bình sẽ duy trì ở mức 800.000 quân.

5. Mỹ, NATO và các quốc gia châu Âu ký kết sẽ cung cấp cho Ukraine các bảo đảm “tương đương Điều 5 NATO”. Cụ thể:

A) Nếu Nga tấn công Ukraine, một phản ứng quân sự phối hợp sẽ được triển khai và toàn bộ các lệnh trừng phạt toàn cầu đối với Nga sẽ được tái áp đặt.

B) Nếu Ukraine tấn công Nga hoặc nổ súng vào lãnh thổ Nga mà không có hành động khiêu khích trước, các bảo đảm an ninh sẽ không còn hiệu lực. Nếu Nga nổ súng vào Ukraine, các bảo đảm an ninh sẽ có hiệu lực.

C) Mỹ sẽ nhận được bồi hoàn cho việc cung cấp các bảo đảm an ninh. (Điều khoản này sau đó đã bị loại bỏ).

D) Các thỏa thuận bảo đảm an ninh song phương đã ký trước đó giữa Ukraine và khoảng 30 quốc gia vẫn tiếp tục có hiệu lực.

6. Nga sẽ chính thức hóa lập trường không tấn công châu Âu và Ukraine trong toàn bộ các luật lệ và văn kiện cần thiết, đồng thời phê chuẩn các văn kiện này tại Duma Quốc gia Nga (tức Hạ viện Nga).

7. Ukraine sẽ trở thành thành viên Liên minh châu Âu (EU) vào một thời điểm được xác định rõ ràng và sẽ được tiếp cận ưu đãi ngắn hạn với thị trường châu Âu.

“Tính đến thời điểm hiện tại, mốc thời gian Ukraine gia nhập là vấn đề thảo luận song phương giữa Mỹ và Ukraine, và chưa có sự xác nhận từ phía châu Âu” – ông Zelensky nói.

“Việc gia nhập EU cũng là một bảo đảm an ninh đối với chúng tôi, vì vậy chúng tôi muốn ấn định một thời điểm – ví dụ như năm 2027 hoặc 2028” – nhà lãnh đạo Ukraine nói thêm.

8. Ukraine sẽ nhận được một gói phát triển toàn cầu, được nêu chi tiết trong một thỏa thuận riêng, bao trùm nhiều lĩnh vực kinh tế:

A) Thành lập một quỹ phát triển để đầu tư vào các ngành tăng trưởng nhanh, bao gồm công nghệ, trung tâm dữ liệu và trí tuệ nhân tạo.

B) Mỹ và các công ty Mỹ sẽ hợp tác với Ukraine để cùng đầu tư vào việc khôi phục, hiện đại hóa và vận hành hạ tầng khí đốt của Ukraine, bao gồm các đường ống và cơ sở lưu trữ.

C) Các nỗ lực chung sẽ được triển khai nhằm tái thiết các khu vực bị chiến tranh tàn phá, tập trung vào việc khôi phục và hiện đại hóa các thành phố và khu dân cư.

D) Phát triển hạ tầng sẽ được ưu tiên hàng đầu.

E) Mở rộng khai thác khoáng sản và tài nguyên thiên nhiên.

F) Ngân hàng Thế giới (WB) sẽ cung cấp một gói tài trợ đặc biệt nhằm hỗ trợ đẩy nhanh các nỗ lực này.

G) Thành lập một nhóm công tác cấp cao, bao gồm việc bổ nhiệm một chuyên gia tài chính hàng đầu thế giới làm điều phối viên thịnh vượng, để giám sát việc thực thi kế hoạch phục hồi chiến lược và sự thịnh vượng trong tương lai.

9. Thành lập nhiều quỹ nhằm phục hồi nền kinh tế Ukraine, tái thiết các khu vực và vùng lãnh thổ bị thiệt hại, cũng như giải quyết các vấn đề nhân đạo. Mục tiêu là huy động 800 tỉ USD, tương đương chi phí thiệt hại ước tính do cuộc chiến gây ra.

10. Ukraine sẽ đẩy nhanh tiến trình đàm phán một hiệp định thương mại tự do với Mỹ.

11. Ukraine tái khẳng định cam kết duy trì quy chế quốc gia phi hạt nhân, phù hợp với Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân.

12. Quyền kiểm soát Nhà máy Điện hạt nhân Zaporizhzhia và việc khôi phục Nhà máy Thủy điện Kakhovka.

Washington đề xuất Nhà máy Điện hạt nhân Zaporizhzhia được vận hành chung bởi Ukraine, Nga và Mỹ, mỗi bên kiểm soát 33%, trong đó Mỹ giữ vai trò giám sát chính.

Ukraine phản đối việc Nga kiểm soát nhà máy. Kiev đề xuất nhà máy do một liên doanh giữa Mỹ và Ukraine quản lý, theo đó 50% sản lượng điện sẽ được cung cấp cho các vùng lãnh thổ do Ukraine kiểm soát, còn Mỹ quyết định việc phân phối 50% còn lại.

“Chúng tôi cho rằng để tất cả những điều này có thể diễn ra và vận hành an toàn, Nhà máy Điện hạt nhân Zaporizhzhia, thành phố Enerhodar và Nhà máy Thủy điện Kakhovka phải được phi quân sự hóa, bởi hiện nay có binh lính Nga và chiến sự tại đó, trong khi mức độ an ninh cần thiết chưa được bảo đảm” – ông Zelensky nói.

13. Ukraine và Nga sẽ đưa vào chương trình học các khóa học nhằm thúc đẩy sự thấu hiểu và khoan dung giữa các nền văn hóa, chống phân biệt chủng tộc và định kiến. Ukraine sẽ phê chuẩn các quy định của EU về khoan dung tôn giáo và bảo vệ ngôn ngữ của các nhóm thiểu số.

14. Tại các tỉnh Donetsk, Luhansk, Zaporizhzhia và Kherson, tuyến bố trí quân sự tại thời điểm ký kết sẽ được công nhận là ranh giới tiền tuyến trên thực tế.

A) Xác định các bước di chuyển lực lượng cần thiết để chấm dứt chiến tranh và thiết lập các “khu kinh tế tự do” tiềm năng, với việc Nga rút quân khỏi các khu vực này.

B) Nga phải rút quân khỏi các tỉnh Dnipropetrovsk, Mykolaiv, Sumy và Kharkiv để thỏa thuận có hiệu lực.

C) Lực lượng quốc tế sẽ được triển khai dọc theo tiền tuyến để giám sát việc thực thi thỏa thuận.

D) Các bên đồng ý tuân thủ các quy tắc và nghĩa vụ theo các Công ước Geneva năm 1949 và các nghị định thư bổ sung, bao gồm các quyền con người phổ quát.

“Chúng tôi đang ở trong tình thế mà phía Nga muốn chúng tôi rút khỏi tỉnh Donetsk, trong khi phía Mỹ đang tìm cách để chúng tôi không phải rút, vì chúng tôi phản đối việc rút quân” – ông Zelensky nói.

15. Nga và Ukraine cam kết không sử dụng vũ lực để thay đổi các sắp xếp lãnh thổ và sẽ giải quyết mọi tranh chấp bằng biện pháp ngoại giao.

16. Nga sẽ không cản trở việc Ukraine sử dụng sông Dnipro và Biển Đen cho các mục đích thương mại. Một thỏa thuận hàng hải riêng sẽ bảo đảm tự do hàng hải và vận tải, trong đó dải Kinburn mà Nga đang kiểm soát sẽ được phi quân sự hóa.

17. Thành lập một ủy ban nhân đạo nhằm bảo đảm các nội dung sau:

A) Trao đổi tù binh theo nguyên tắc “tất cả đổi tất cả”.

B) Trả tự do cho toàn bộ dân thường bị giam giữ, bao gồm trẻ em và tù nhân chính trị.

C) Thực hiện các biện pháp nhằm giải quyết vấn đề và giảm bớt đau khổ cho các nạn nhân của xung đột.

18. Ukraine phải tổ chức bầu cử tổng thống sớm nhất có thể sau khi thỏa thuận được ký kết.

19. Thỏa thuận này có giá trị ràng buộc pháp lý. Việc thực thi sẽ do Hội đồng hòa bình giám sát, dưới sự chủ trì của Trump. Ukraine, châu Âu, NATO, Nga và Mỹ sẽ tham gia tiến trình này. Các hành vi vi phạm sẽ dẫn đến trừng phạt.

20. Lệnh ngừng bắn sẽ có hiệu lực ngay lập tức khi tất cả các bên đồng ý với thỏa thuận.

Nga chưa bình luận về dự thảo kế hoạch hòa bình này.