Trung tâm Tài chính quốc tế TP.HCM: Xây dựng thương hiệu mở lối cho doanh nghiệp nhỏ và vừa

Với bà Trần Tuệ Tri – đồng sáng lập và Cố vấn cấp cao Vietnam Brand Purpose, đồng sáng lập và Tổng giám đốc Silver Lion Enterprise Impact (Singapore) – câu trả lời nằm ở việc thiết kế một mô hình trung tâm tài chính quốc tế mới: nhanh, minh bạch, và lấy SME làm trọng tâm – điều mà chưa một trung tâm tài chính lớn nào trên thế giới thực sự làm được.

Lấy tốc độ làm lợi thế cạnh tranh cho Trung tâm Tài chính quốc tế

* Trung tâm Tài chính quốc tế (IFC) tại TP.HCM sinh sau đẻ muộn, nhưng làm sao để chúng ta có thể tận dụng điều này làm lợi thế? Theo bà, đâu là “con át chủ bài” mà TP.HCM có thể hướng đến để nâng tầm vị thế trong khu vực và thế giới?

– Việc xuất hiện sau không có nghĩa rằng chúng ta không thể vượt lên và “cạnh tranh sòng phẳng”, tất nhiên chúng ta sẽ có nhiều “bài học” cần tận dụng và cải thiện từ những trung tâm tài chính khác.

Người Việt chúng ta có một khả năng tận dụng và học hỏi từ các nước khác rất nhanh. Đó là khi chúng ta vừa học, đồng thời cũng nghiên cứu và sáng tạo cái riêng của mình song song. Lợi thế của chúng ta nằm ở chỗ có thể “đi thẳng” vào các công nghệ và mô hình mới nhất, thay vì phải tháo dỡ những hệ thống cũ vốn đã ăn sâu như ở các trung tâm tài chính lâu đời.

Trong đổi mới, yếu tố tốc độ đóng vai trò then chốt: tốc độ ra quyết định, thử nghiệm chính sách và thích ứng với xu hướng toàn cầu.

Đồng thời, tôi cũng cho rằng IFC của TP.HCM cũng có những lợi thế để tạo ra những điểm khác biệt ở khoảng trống mà chưa ai làm.

Ví dụ như các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), hiện chưa có trung tâm tài chính nào trên thế giới thiết kế sản phẩm tài chính quy mô lớn dành riêng cho SME. Trong khí đó, SME hiện chiếm tới khoảng 98% tổng số doanh nghiệp tại Việt Nam và đóng góp hơn 45% GDP, 30% giá trị xuất khẩu, tạo ra trên 60% việc làm cho xã hội.

Tuy nhiên trái ngược với vai trò to lớn ấy, SME vẫn gặp nhiều rào cản để bứt phá. Phần lớn doanh nghiệp khó tiếp cận vốn tín dụng do yêu cầu thế chấp cao, thủ tục vay phức tạp. Nếu TP.HCM tạo được “đường cao tốc vốn” cho nhóm này nhanh hơn, minh bạch hơn và rẻ hơn, đó sẽ là cú đột phá khiến IFC TP.HCM được nhận diện trên bản đồ tài chính quốc tế.

* Nhanh – để tạo ra lợi thế cạnh tranh. Nhưng liệu tư duy này có dễ khiến chúng ta rơi vào vòng lặp liên tục chạy theo và phải đổi mới, gây áp lực lên nhiều doanh nghiệp trong nước cũng như đi ngược lại định hướng về tính bền vững?

– Nếu chỉ hiểu “nhanh” là chạy theo các xu hướng mới một cách liên tục sẽ dễ tạo áp lực đổi mới không cần thiết cho hệ sinh thái doanh nghiệp, trong khi với một IFC trong thời gian đầu hình thành, “tốc độ” cần được hiểu là sự lựa chọn có trọng tâm và mục tiêu rõ ràng, thay vì làm mọi thứ một cách vội vàng.

Đầu tiên là biến tốc độ trở thành một giá trị dịch vụ cụ thể, gắn với trải nghiệm thực tế của doanh nghiệp và nhà đầu tư. Trong đó, IFC TP.HCM nên tập trung giải quyết những điểm nghẽn lớn nhất của thị trường, chẳng hạn như khả năng rút ngắn thời gian xử lý xuống còn vài chục phút, nửa ngày hoặc một ngày.

Đồng thời, tốc độ phải đi cùng việc lựa chọn đúng “sân chơi” để tạo khác biệt. Trung tâm tài chính không cần nhanh ở mọi lĩnh vực, mà cần nhanh ở những lĩnh vực đã được xác định là chiến lược, để giảm phân tán nguồn lực và áp lực đổi mới không cần thiết cho doanh nghiệp trong nước.

Đầu tư vào con người cũng là điều kiện then chốt để duy trì tốc độ một cách bền vững. Tuyển dụng và đào tạo cần linh hoạt, theo hướng “học trong quá trình làm”, để nhân sự tích lũy năng lực vận hành thực chất, thay vì chỉ đổi mới trên giấy.

Cuối cùng là tận dụng cơ chế sanbox có kiểm soát, đồng thời hợp tác với các đối tác giỏi hơn giúp học hỏi nhanh. Chúng ta cần song hành nghiên cứu nội tại để tạo khả năng “nhảy vòng”, từ đó biến tốc độ thành công cụ xây dựng lợi thế dài hạn, thay vì đi ngược lại mục tiêu phát triển bền vững.

Trung tâm tài chính làm bệ đỡ cho doanh nghiệp nhỏ và vừa đón vốn

* Một nghịch lý lớn tại Việt Nam là nhiều doanh nghiệp Việt chọn đăng ký ở nước ngoài như Singapore, Thái Lan, Malaysia,… Vậy làm thế nào để IFC của TP.HCM giúp các doanh nghiệp Việt, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) đón vốn, thưa bà?

– Trước hết, chúng ta cần nói tới lợi thế của các quốc gia trong khu vực, các nhà đầu tư cảm thấy tin tưởng hơn khi rót vốn vào các công ty được thành lập tại Singapore, Thái Lan hay Malaysia… Việc chuyển tiền vào, chuyển tiền ra (forex trading) ở các quốc gia như Singapore rất dễ dàng. Ngược lại, thực tế, việc rút vốn ra khỏi Việt Nam hiện tại còn rất khó khăn.

Nhìn từ đó, chúng ta có thể xây dựng các platform (nền tảng) để thu hút nhiều quỹ đầu lớn, bao gồm cả quỹ đầu tư mạo hiểm (VC) hay quỹ đầu tư tư nhân (PE). Thứ hai là chính sách luật lệ rõ ràng, bao gồm cả việc chuyển tiền vào và ra. Nghị quyết số 222/2025/QH15 cho Trung tâm Tài chính quốc tế cũng thể hiện rõ cách tiếp cận “sand-box trước, luật hóa sau”, dựa trên thực tiễn vận hành.

Cách tiếp cận này phản ánh tư duy quản trị hiện đại, tiệm cận với mô hình phát triển của các trung tâm tài chính hàng đầu như Singapore hay Dubai. Tôi cho rằng với cơ chế này, chúng ta hoàn toàn có thể từng bước áp dụng và hoàn thiện cơ chế để cạnh tranh với nhiều quốc gia vốn đã vận hành IFC từ trước.

Nhìn ở góc độ khác, SME tại Việt Nam có thể đã hoạt động 10-20 năm, nhưng khi gia nhập toàn cầu thường gặp những rào cản cố hữu như ngôn ngữ, tài chính, kế toán. Trong đó một lỗi phổ biến mà các SME thường mắc phải là không phân biệt rạch ròi giữa tài chính cá nhân và công ty, dẫn đến khó kiểm soát dòng tiền, chi phí và vốn.

Một trung tâm dành cho SME sẽ chỉ hiệu quả khi bản thân SME đủ “đề kháng” để đón vốn. Nhiều doanh nghiệp Việt chưa đầu tư đúng mức cho chiến lược dài hạn, vận hành chuẩn chỉnh và minh bạch nội bộ, mà dành phần lớn thời gian cho công việc hằng ngày mà thiếu đầu tư cho kế toán, quản trị rủi ro, quản lý dòng tiền hay chuẩn bị hồ sơ cho thẩm định đầu tư.

Muốn bước ra quốc tế, SME phải sắp xếp lại “ngôi nhà” của mình, từ con người đến quy trình. Dù Việt Nam có số lượng lớn lao động làm trong lĩnh vực công nghệ, các công ty nước ngoài rất khó tuyển dụng theo đúng tiêu chuẩn quốc tế của họ. Chúng ta cần tập trung vào chất lượng chứ không chỉ là số lượng.