20 điểm Ukraine đề xuất để chấm dứt chiến sự với Nga

Trong cuộc họp báo ngày 24/12, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã công bố chi tiết kế hoạch hòa bình 20 điểm mà ông cho biết đã được thảo luận kỹ lưỡng trong các cuộc đàm phán với phía Mỹ ở Miami, bang Florida cuối tuần trước. Ông cũng bày tỏ hy vọng Nga sẽ phản hồi phiên bản mới nhất của dự thảo chấm dứt chiến sự đã được Mỹ và Ukraine nhất trí.

“Chúng tôi sẽ nhận được phản hồi từ Nga sau khi phía Mỹ trao đổi với họ”, ông Zelensky cho hay.

Dưới đây là 20 điểm trong dự thảo mà ông Zelensky công bố. Phiên bản đầu tiên có một điều khoản là “Mỹ sẽ nhận bồi thường cho việc cung cấp các bảo đảm an ninh” cho Ukraine, nhưng mục này đã bị loại bỏ trong dự thảo cuối cùng.

1. Chủ quyền của Ukraine sẽ được tái khẳng định. Chúng tôi tuyên bố Ukraine là một quốc gia có chủ quyền, tất cả các bên ký thỏa thuận đều xác nhận điều này bằng chữ ký của mình.

2. Văn kiện này là thỏa thuận không xâm phạm lãnh thổ hoàn chỉnh và rõ ràng giữa Nga và Ukraine. Một cơ chế giám sát đường ranh giới xung đột sẽ được thiết lập, sử dụng các phương tiện giám sát không người lái dựa trên vệ tinh, nhằm phát hiện sớm mọi hành vi vi phạm. Các đội ngũ kỹ thuật sẽ thống nhất mọi chi tiết liên quan.

3. Ukraine sẽ nhận được các đảm bảo an ninh mạnh mẽ.

4. Quy mô lực lượng vũ trang Ukraine sẽ duy trì ở mức 800.000 quân nhân trong thời bình.

5. Mỹ, NATO và các quốc gia châu Âu tham gia thỏa thuận sẽ cung cấp cho Ukraine đảm bảo an ninh “tương tự Điều 5”. Cụ thể:

a. Nếu Nga xâm phạm lãnh thổ Ukraine, một phản ứng quân sự phối hợp sẽ được triển khai, đồng thời toàn bộ các biện pháp trừng phạt quốc tế đối với Nga sẽ được khôi phục.

b. Nếu Ukraine xâm phạm hoặc nổ súng vào lãnh thổ Nga khi không bị khiêu khích, các bảo đảm an ninh sẽ không còn hiệu lực. Ngược lại, nếu Nga nổ súng vào Ukraine, các bảo đảm an ninh sẽ được kích hoạt.

c. Các đảm bảo an ninh song phương đã ký trước đây không bị loại trừ theo thỏa thuận này.

6. Nga sẽ chính thức hóa lập trường không gây hấn với châu Âu và Ukraine trong mọi luật và văn bản cần thiết, được quốc hội phê chuẩn.

7. Ukraine sẽ trở thành thành viên Liên minh châu Âu vào thời điểm được xác định rõ ràng, được hưởng quyền tiếp cận ưu đãi ngắn hạn đối với thị trường châu Âu.

8. Ukraine sẽ được hưởng một gói hỗ trợ phát triển toàn cầu, các nội dung cụ thể được xác định trong thỏa thuận riêng về đầu tư và thịnh vượng trong tương lai. Gói này sẽ bao trùm nhiều lĩnh vực kinh tế, bao gồm nhưng không giới hạn ở:

a. Thành lập một quỹ phát triển để đầu tư vào các ngành có tốc độ tăng trưởng cao như công nghệ, trung tâm dữ liệu và trí tuệ nhân tạo.

b. Chính phủ Mỹ cùng các doanh nghiệp Mỹ sẽ hợp tác với Ukraine đầu tư vào việc khôi phục, hiện đại hóa và vận hành hệ thống hạ tầng khí đốt của Ukraine, bao gồm đường ống và các cơ sở lưu trữ.

c. Các bên sẽ phối hợp tái thiết những khu vực bị tàn phá bởi chiến tranh, tập trung vào việc phục hồi và hiện đại hóa các thành phố cũng như khu dân cư.

d. Phát triển hạ tầng.

e. Khai thác khoáng sản và tài nguyên thiên nhiên sẽ được đẩy mạnh.

f. Ngân hàng Thế giới sẽ cung cấp một gói tài trợ đặc biệt nhằm hỗ trợ đẩy nhanh các nỗ lực này.

g. Một nhóm công tác cấp cao sẽ được thành lập, trong đó có việc bổ nhiệm một chuyên gia tài chính hàng đầu thế giới làm điều phối viên thịnh vượng, chịu trách nhiệm giám sát việc triển khai kế hoạch phục hồi chiến lược và thúc đẩy tăng trưởng dài hạn.

9. Thành lập nhiều quỹ nhằm phục hồi nền kinh tế Ukraine, tái thiết các khu vực bị tàn phá, giải quyết các vấn đề nhân đạo. Mục tiêu là huy động khoảng 800 tỷ USD, tương ứng ước tính thiệt hại do xung đột gây ra.

10. Ukraine sẽ đẩy nhanh tiến trình đàm phán một hiệp định thương mại tự do với Mỹ.

11. Ukraine tái khẳng định cam kết tiếp tục là một quốc gia không sở hữu vũ khí hạt nhân, phù hợp với Hiệp ước Không phổ biến Vũ khí Hạt nhân (NPT).

12. Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia sẽ do ba nước cùng vận hành: Ukraine, Mỹ và Nga.

13. Ukraine và Nga triển khai các chương trình giáo dục trong trường học nhằm thúc đẩy hiểu biết và khoan dung giữa các nền văn hóa, loại bỏ nạn phân biệt chủng tộc và định kiến. Ukraine sẽ áp dụng các quy định của Liên minh châu Âu về khoan dung tôn giáo và bảo vệ các ngôn ngữ của cộng đồng thiểu số.

14. Tại các tỉnh Donetsk, Lugansk, Zaporizhzhia và Kherson, ranh giới bố trí lực lượng quân sự tại thời điểm ký thỏa thuận sẽ được công nhận là “đường tiếp xúc”.

a. Với tư cách là bên tham gia thỏa thuận, chúng tôi xác nhận đường tiếp xúc là vị trí các bên đang triển khai lực lượng.

b. Thành lập một nhóm công tác để xác định những hoạt động điều chuyển lực lượng cần thiết để chấm dứt chiến sự và ranh giới để thiết lập các khu kinh tế tự do tiềm năng trong tương lai.

c. Sau khi các bên di chuyển quân ở mức độ tương đương, các lực lượng quốc tế sẽ được triển khai dọc theo đường tiếp xúc để giám sát việc tuân thủ thỏa thuận. Trong trường hợp có quyết định thành lập khu kinh tế như vậy, quyết định đó sẽ cần được quốc hội Ukraine phê chuẩn hoặc thông qua trưng cầu dân ý.

d. Để thỏa thuận có hiệu lực, Nga phải rút toàn bộ lực lượng khỏi các khu vực đang chiếm đóng thuộc các tỉnh Dnipropetrovsk, Mykolaiv, Sumy và Kharkov.

e. Các bên cam kết tuân thủ đầy đủ các quy định và nghĩa vụ theo Công ước Geneva năm 1949 và các nghị định thư bổ sung, bao gồm việc tôn trọng các quyền con người phổ quát.

15. Nga và Ukraine cam kết không sử dụng vũ lực để thay đổi các thỏa thuận về lãnh thổ.

16. Nga sẽ không cản trở Ukraine sử dụng sông Dnipro và Biển Đen cho hoạt động thương mại.

17. Một ủy ban nhân đạo sẽ được thành lập để giải quyết các vấn đề còn tồn đọng:

a. Tất cả tù binh còn lại, bao gồm cả những người bị hệ thống tư pháp Nga kết án từ năm 2014 đến nay, sẽ được trao đổi theo nguyên tắc “tất cả đổi tất cả”.

b. Toàn bộ dân thường bị giam giữ và con tin, bao gồm trẻ em và tù nhân chính trị, sẽ được trả tự do và hồi hương.

c. Triển khai các biện pháp nhằm giải quyết những khó khăn và tổn thương của các nạn nhân xung đột.

18. Ukraine phải tổ chức bầu cử trong thời gian sớm nhất có thể sau khi thỏa thuận được ký.

19. Thỏa thuận này có giá trị pháp lý ràng buộc. Việc thực thi sẽ được giám sát và bảo đảm bởi một Hội đồng Hòa bình do Tổng thống Donald Trump làm chủ tịch, với sự tham gia của Ukraine, châu Âu, NATO, Nga và Mỹ. Các biện pháp trừng phạt sẽ được áp dụng nếu có vi phạm.

20. Khi tất cả các bên đồng thuận với thỏa thuận này, một lệnh ngừng bắn toàn diện sẽ lập tức có hiệu lực.

Như Tâm (Theo AFP, Reuters, Kyiv Independent)