Giao hàng nhanh làm tăng phát thải carbon và ảnh hưởng môi trường

Nghiên cứu của chuyên gia Mỹ cho biết giao hàng nhanh phát thải nhiều hơn 10-12% so với kiểu giao hàng thông thường và càng nghiêm trọng hơn nếu người dùng chốt đơn lẻ tẻ.

“Với cùng nhu cầu, giao hàng nhanh chắc chắn làm lượng phát thải tăng thêm 10-12%”, Sreedevi Rajagopalan, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Giao thông và Logistics của Viện Công nghệ Massachusetts (MIT) cho biết.

Chuyên gia cho biết tác động môi trường của một đơn hàng được quyết định bởi nhiều yếu tố, gồm: khoảng cách từ trung tâm chia chọn đến điểm cuối, xe chở hàng đầy hay không, số chuyến mà tài xế phải chạy trong cùng khu vực và loại phương tiện được sử dụng vận chuyển gói hàng.

Khi khách hàng chọn giao hàng nhanh, hệ thống sẽ chuyển từ tối ưu hóa lộ trình sang bất cứ phương án nào giúp gói hàng đi sớm nhất, đồng nghĩa phát thải cao hơn. Chẳng hạn, xe tải có thể rời kho khi chưa đầy hàng và tài xế có thể phải chạy nhiều vòng trong cùng khu dân cư mỗi ngày.

“Xe giao hàng chỉ chở nửa tải, phải chạy nhiều vòng, nhiều chuyến đến cùng một địa điểm khiến tiêu thụ nhiên liệu tăng lên và không thể gom đơn”, Sreedevi nói.

Với thương mại điện tử xuyên biên giới hoặc khoảng cách xa như ở Mỹ, việc khách hàng yêu cầu giao gấp có thể khiến các nhà bán lẻ chọn vận chuyển hàng không. Phương thức này có cường độ phát thải carbon cao nhất.

Ngoài quãng đường từ nhà bán đến trung tâm chia chọn, gói hàng còn phải trải qua giao hàng chặng cuối (last mile) để đến tay khách hàng. Đây là khâu khó giảm ô nhiễm nhất. Phát thải còn tăng cao hơn khi người mua đặt nhiều đơn lẻ trong tuần.

“Nếu tôi đặt một đơn vào buổi sáng, rồi thêm đơn khác vào buổi tối và đều chọn giao nhanh, công ty có thể đã xử lý xong đơn buổi sáng và không gộp đơn được”, bà Sreedevi chỉ ra.

Để giảm phát thải khi mua hàng trực tuyến, Christopher Faires, Phó giáo sư ngành logistics và quản trị chuỗi cung ứng Đại học Georgia Southern gợi ý người tiêu dùng chờ thêm nếu không quá vội. Lựa chọn giao hàng tiêu chuẩn cũng giúp tiết kiệm chi phí mua sắm hơn.

Tính toán theo đặc thù giao hàng thương mại điện tử tại Mỹ, bà Sreedevi cho biết việc trì hoãn nhận thêm 1- 2 ngày có thể giúp giảm 36% lượng CO2 phát thải. Nếu chờ 3 – 4 ngày, mức giảm có thể đến 56%. Vì vậy, chọn giao hàng tiêu chuẩn hoặc giao trễ thay vì giao siêu tốc sẽ có khác biệt rõ rệt.

Là đồng tác giả một nghiên cứu năm 2024 về khách hàng sử dụng dịch vụ giao hàng tại Mexico, bà Sreedevi nói người tiêu dùng có xu hướng sẵn sàng chờ lâu hơn hoặc gộp đơn khi họ hiểu rõ tác động môi trường của giao hàng nhanh. “Số lượng đáng kể người tiêu dùng đã quyết định chờ giao hàng lâu hơn khi chúng tôi cho họ thấy thông tin về tác động môi trường”, bà nói.

Các sàn thương mại điện tử cũng phải có trách nhiệm. Chris Atkins, Giám đốc phát triển bền vững vận hành toàn cầu Amazon, cho biết công ty đang triển khai nhiều giải pháp để cắt giảm phát thải liên quan đến giao hàng nhanh. Ví dụ như tăng vận chuyển đường sắt, mở rộng xe giao hàng chạy điện, giao hàng chặng cuối bằng xe đạp hoặc đi bộ tại các đô thị đông đúc.

“Vận tải hàng không có cường độ carbon rất cao so với mặt đất. Một trong những hướng mà Amazon và các công ty logistics khác đang theo đuổi là chuyển sang các phương thức vận chuyển có mức phát thải thấp hơn”, Atkins nói.

Amazon cho biết việc cung cấp các tùy chọn gộp đơn giao hàng cũng mang lại hiệu quả. Dữ liệu chín tháng đầu năm 2025 cho thấy, việc khách hàng chọn giao tất cả đơn trong cùng một ngày giúp giảm hơn 300 triệu điểm dừng và tránh phát thải khoảng 100.000 tấn carbon.

Phiên An (theo AP)