Vùng ven sông Cái nỗ lực hồi sinh

Chúng tôi trở lại hạ lưu con sông Cái (hạ du của sông Quao), chứng kiến sự hối hả của những chiến sĩ công an đang xây lại ngôi nhà mới cho dân vùng lũ. Ở những mảnh vườn bên sông, người nông dân bắt đầu khôi phục lại ruộng rau, vườn thanh long sau những ngày bị mưa lũ dập vùi.

Lo cái nhà cho dân ở trước tiên

Ngôi nhà xây kiên cố ngay bên dưới cầu Phú Long (P.Hàm Thắng, Lâm Đồng) của vợ chồng anh Trần Dương Thanh Vũ, sau trận lũ dữ vừa qua trở thành ngôi nhà trên “hàm ếch”. Trận lũ lịch sử đêm 4.12 đã cuốn trôi cả những khóm tre phía sau nhà, xoáy vào trong, tạo ra hàm ếch dưới nửa căn nhà khiến căn nhà bỗng dưng nằm chênh vênh bên bờ sông.

“Lũ về lúc rạng sáng, nhà tôi lại nằm ngay miệng lũ, dưới cầu Phú Long, nước ngập vào nhà, tôi mới biết, chỉ kịp đưa vợ và 3 con lên đường QL1 né dòng lũ dữ tợn. Chỉ chậm khoảng 30 phút là lũ cuốn trôi cả nhà ra sông Cái rồi”, anh Vũ kể lại.

Vừa qua, sau đợt khảo sát, chính quyền P.Hàm Thắng và Công an tỉnh Lâm Đồng cho tiến hành đào móng, xây căn nhà mới ngay bên cạnh căn nhà cũ của vợ chồng anh Vũ. “Chính quyền nói không thể ở căn nhà cũ nữa, vì sập hết phần móng, không thể khắc phục, phần vì sẽ rất nguy hiểm nếu lại xảy ra lũ. Cho nên các anh ở phường nói xây nhà mới nhích ra phía trước cho an toàn”, anh Vũ kể.

Chiều 18.12, khi đến thôn Phú Thành (P.Hàm Thắng, tỉnh Lâm Đồng), chúng tôi gặp các chiến sĩ thuộc Đội 2, Phòng CSGT Công an Lâm Đồng đang xây dựng nhà mới cho vợ chồng anh Nguyễn Ngọc Vương. Nhà anh Vương ở ven sông Cái, nhưng phía trên cầu Phú Long; căn nhà bị lũ giật sập hoàn toàn rạng sáng 4.12.

“Nhà sập hết, trắng tay không còn gì. Khi lũ về chảy như thác, hai vợ chồng chỉ kịp ôm 2 con bỏ chạy lên chỗ đất cao thoát chết”, anh Vương kể. Chị Nguyễn Thị Thanh Thy, vợ anh Vương, cho biết anh đi làm phụ hồ; còn chị làm cho các vựa thanh long theo thời vụ, không còn khả năng tái thiết nhà cửa. “Rất may là được tỉnh cho 120 triệu đồng, Công an tỉnh cho thêm 50 triệu đồng và P.Hàm Thắng ủng hộ thêm 50 bao xi măng, nhờ các chú công an đến giúp nữa, tết này chúng tôi có nhà mới để ở”, chị Thy nói.

Trung tá Vũ Mạnh Hà, Đội trưởng đội 2, thuộc Phòng CSGT Công an Lâm Đồng, cho biết đội của anh được giao nhiệm vụ hỗ trợ xây dựng căn nhà cho vợ chồng anh Vương. Khó một cái là nhà anh này ở trong chuỗi đường hẻm ven sông, chỉ lọt chiếc xe máy. Các chiến sĩ CSGT phải dùng xe rùa đẩy từng xe cát, sỏi vào công trình xây dựng. “Chúng tôi cam kết và quyết tâm hoàn thành căn nhà này trước ngày 15.1”, trung tá Hà nói.

Bí thư Đảng ủy P.Hàm Thắng Đặng Thanh Phúc cho biết, trận lũ đêm 4.12 giật sập toàn bộ 6 căn nhà dân ở ven sông Cái, hàng chục căn nhà khác sập một phần và hư hỏng. Thực hiện “Chiến dịch Quang Trung”, phường đã phối hợp với các lực lượng khởi công 3 căn nhà vào ngày 15.12; còn 3 căn khởi công ngày 17.12, quyết tâm phấn đấu giữa tháng 1 sẽ hoàn tất cả 6 căn nhà.

“Ngoài số kinh phí UBND tỉnh và ngành công an hỗ trợ (tỉnh hỗ trợ 120 triệu đồng, ngành công an hỗ trợ 50 triệu đồng/căn); chúng tôi vận động thêm các nguồn lực xã hội hóa để hỗ trợ mỗi căn nhà xây mới 50 bao xi măng. Nhằm giảm bớt chi phí, công an sẽ hỗ trợ việc vận chuyển vật liệu, giúp ngày công phụ hồ nhằm giảm bớt chi phí và cho kịp tiến độ”, ông Phúc cho biết.

Đối với những căn nhà thuộc diện tu sửa vì hư hỏng một phần, theo ông Phúc, tùy từng căn nhà sẽ được tỉnh hỗ trợ từ 20 đến 40 triệu đồng và tất cả sẽ phải hoàn thành việc sửa chữa vào giữa tháng 1.2026 để bà con đón tết.

Tương tự, Chủ tịch UBND xã Hàm Thuận Bắc Trần Thị Mỹ Lệ cho biết, sáng 17.12, hai căn nhà cuối cùng trong số 6 căn thuộc diện xây dựng trong Chiến dịch Quang Trung được xã này khởi công. “Với sự hỗ trợ của lực lượng công an, quân sự, chúng tôi quyết tâm phấn đấu hoàn thành và bàn giao nhà mới cho bà con trước ngày 15.1.2026. Lo cái nhà cho dân ở trước mới tính tiếp khôi phục hạ tầng, đường sá được”, bà Lệ chia sẻ.

Tái thiết vùng nông nghiệp ven sông Cái

Ven sông Cái, nơi bị trận lũ hôm cuối tháng 10 càn quét chưa gượng dậy, thì lại tiếp trận lũ 4.12, cào sạch tài sản nhà nông. Bà con đang “gượng dậy” tái sản xuất ngay trên đồng ruộng của mình.

Anh Lê Minh, một nông dân trồng rau ở ven sông Cái, thuộc thôn Kim Ngọc, P.Hàm Thắng, vừa cuốc từng luống rau, vừa nói: “Lũ cào lần này là 3 lần rồi, giờ biết làm gì sống, phải tiếp tục lên luống trồng rau húng thơm, rau muống bán vụ cuối năm kiếm tiền ăn tết”.

Nhà anh Minh 2 đứa con đi học, chỉ có khoảnh đất gần 2 sào, một năm làm 4 vụ rau đem xuống chợ Phan Thiết bán. Năm nay cứ trồng được mươi ngày thì lại gặp nước lũ. Nhưng được cái đất ven sông rất tốt, anh hy vọng mùa rau này vẫn có thể kiếm được vài chục triệu đồng mùa vụ tết.

Vợ chồng ông Đoàn Thiệp (65 tuổi), sống ven sông Cái (thuộc thôn Kim Ngọc, P.Hàm Thắng), cũng bị lũ về cuốn trôi đi mất hơn 2 sào rau. Hai sào rau tần ô đang xanh tốt thì lũ về, ngâm 2 ngày hư hỏng hết. Đất vừa mới khô, trồng lại lứa hai mới được 10 ngày thì lũ lại về cào sạch. Vùng chuyên canh rau thì chỉ biết trồng rau thôi. Ông Thiệp cho biết, hai vợ chồng ông cố gắng gieo lại hơn 2 sào rau này, nếu chăm sóc tốt vụ cuối năm ông vẫn có thể kiếm trên 40 triệu đồng.

Ở khu phố Kim Bình, P.Hàm Thắng (thuộc xã Hàm Thắng, H.Hàm Thuận Bắc cũ), nhìn vườn thanh long hơn 350 trụ đầy bùn đất, bà Lê Thị Lài sốt ruột cho biết phải làm lại từ đầu, chăm sóc cho cây phục hồi, vì thanh long không chịu nước, nhưng bị ngâm tới gần 3 ngày, lũ mới rút hết. “Nếu lũ không về tôi có thể chong đèn, chạy điện đánh trái kịp vụ bán tết. Nhưng bây giờ phải làm lại, chăm sóc thân cây cho sung mới đánh điện cho lứa ra tháng giêng kiếm lại chút”, bà Lài nói.

Không chỉ nhà bà Lài, hàng trăm hộ dân ven sông Cái có thanh long đều bị hoàn cảnh tương tự. Nhiều nhà thanh long trái vụ đã nhú bông, nhưng bị lũ về ngâm hư hết. Ở xã Hàm Thuận (thị trấn Ma Lâm cũ), chỉ tính riêng thôn Tầm Hưng đã có gần 100 ha thanh long và 76 ha cây ăn trái khác bị ngập sâu, hư hỏng đến 70%, hiện bà con đều phải hồi phục sản xuất cho vụ cuối năm.

Lũ dữ đã đi qua, trên vùng đất ven sông Cái này, người dân bắt tay vào khôi phục sản xuất, sửa chữa nhà cửa, giành lại mùa màng. 

(còn tiếp)