TPHCM lùi thời điểm hạn chế xe xăng để bổ sung cơ sở khoa học

Trao đổi với phóng viên Dân trí, ông Bùi Hòa An, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM, cho biết, sở vừa có buổi nghe đơn vị tư vấn trình bày dự thảo mới nhất của Đề án Kiểm soát khí thải phương tiện giao thông trên địa bàn TPHCM.

So với kỳ báo cáo trước, dự thảo lần này cập nhật một số điểm mới như lùi thời gian thiết lập vùng phát thải thấp (LEZ) tại TPHCM; bổ sung cơ chế, chính sách hỗ trợ cho các nhóm đối tượng chuyển đổi từ xe xăng, dầu sang xe điện.

Lùi thời điểm lập vùng LEZ để làm rõ cơ sở khoa học

Trong dự thảo đề án mới nhất, nhóm nghiên cứu đề xuất thiết lập vùng LEZ tại khu vực trung tâm TPHCM từ ngày 1/1/2027 thay vì 1/1/2026 như dự thảo trước đó. Vùng LEZ được giới hạn bởi 15 cây cầu và 20 tuyến đường chính, nhằm hạn chế phương tiện phát thải cao.

Theo ông Bùi Hòa An, có 3 lý do để xem xét lùi thời gian thiết lập vùng LEZ tại trung tâm thành phố.

Dự kiến vị trí đặt camera giám sát tại vành đai của vùng phát thải thấp trung tâm TPHCM (Ảnh: Dự thảo đề án).

Thứ nhất, việc xác định ranh giới vùng LEZ đến đâu vẫn cần thêm cơ sở khoa học. Hệ thống quan trắc cần xác định được độ chênh lệch khói bụi giữa bên trong và bên ngoài vùng LEZ.

Thứ 2, thành phố cũng cần thời gian xác định đối tượng, người ở trong vùng LEZ, ngoài vùng LEZ là những ai, người từ bên ngoài đi vào vùng LEZ thì như thế nào… cần có chính sách cho từng nhóm đối tượng cụ thể.

Thứ 3, thành phố cần thời gian để tổ chức lại hệ thống giao thông công cộng.

“Tinh thần là người dân không có phương tiện đạt chuẩn, khi đi vào vùng LEZ thì phải có phương tiện công cộng thay thế để di chuyển”, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM khẳng định.

Phó Giám đốc Sở Xây dựng TPHCM Bùi Hòa An (Ảnh: Ngọc Tân).

Cũng trong dự thảo lần này, đơn vị tư vấn đã bổ sung chi tiết các khoản hỗ trợ người chuyển đổi từ phương tiện từ chạy xăng, dầu sang xe máy, ô tô điện. Các khoản hỗ trợ được đề xuất cụ thể như hỗ trợ tiền mua xe, tiền đăng ký xe, phí kiểm định, trước bạ…

“Tư vấn mới đưa ra con số dự kiến. Chúng tôi đang phải tính toán cụ thể xem tổng nhu cầu kinh phí hỗ trợ chuyển đổi phương tiện là bao nhiêu, căn với khả năng ngân sách xem đáp ứng thế nào” lãnh đạo Sở Xây dựng TPHCM chia sẻ.

Vẫn chờ quy chuẩn kiểm định khí thải xe máy 

Theo phương án đang được Sở Xây dựng TPHCM nghiên cứu, vùng LEZ tại trung tâm thành phố sẽ vận hành như một vành đai kín với hệ thống camera thông minh đặt ở các lối ra vào. Camera sẽ nhận diện biển số xe để phát hiện, xử phạt xe không đạt chuẩn khí thải đi vào vùng LEZ.

Điều kiện tiên quyết để thực hiện được ý tưởng này là mỗi phương tiện phải được đo lường, chứng nhận mức khí thải và cập nhật dữ liệu kiểm định này lên cơ sở dữ liệu quốc gia.

Kiểm định khí thải xe máy là điều kiện cần để thiết lập vùng phát thải thấp tại TPHCM (Ảnh: Giao thông).

Theo ông An, việc kiểm định khí thải theo mức Euro (từ Euro 1 đến Euro 5) với xe máy trên địa bàn TPHCM vẫn tương đối mơ hồ, chưa rõ cách thức triển khai bởi chưa có hướng dẫn, quy chuẩn từ Trung ương. Các bộ, ngành vẫn đang phối hợp hoàn thiện quy chuẩn này. 

“Phải có quy chuẩn về trạm đo khí thải xe máy. Trạm đó cần máy móc, thiết bị gì, quy trình vận hành thế nào, điều kiện nhân lực, phí kiểm định ra sao… Phải biết chi phí đầu tư cho một trạm kiểm định khí thải là bao nhiêu thì mới có cơ sở kêu gọi doanh nghiệp tham gia”, ông An chia sẻ.

Năm 2020, Hiệp hội các nhà sản xuất, nhập khẩu xe máy Việt Nam (VAMM) từng hỗ trợ thành phố thí điểm đo khí thải xe máy. Thành phố tự triển khai đo được cho hơn 10.000 xe.

Ô tô, xe máy sẽ phải được kiểm định khí thải theo mức cụ thể để làm căn cứ ra, vào vùng LEZ (Ảnh: Hải Long).

Khi đó, kết quả thí điểm cho thấy một trạm kiểm định khí thải xe máy cần 2 nhân lực vận hành, tốn khoảng 500 triệu đồng đầu tư hạ tầng. Thời gian kiểm định mỗi xe máy mất 5 phút. Một ngày, mỗi trạm làm hết công suất sẽ đáp ứng được khoảng 200 xe.

Theo lãnh đạo Sở Xây dựng TPHCM, số lượng trung tâm đăng kiểm trên địa bàn TPHCM có hạn, được thiết lập để phục vụ ô tô. Với lượng xe máy gấp mấy chục lần ô tô, thành phố sẽ phải tính toán bổ sung cơ sở kiểm định khí thải xe máy.

Các trung tâm bảo hành, cơ sở bảo dưỡng xe máy của các hãng xe và những đơn vị sửa chữa xe máy lớn trên địa bàn có thể tham gia cung ứng dịch vụ kiểm định khí thải xe máy trong thời gian tới. Tuy nhiên, việc này vẫn cần quy chuẩn, hướng dẫn từ Trung ương.