Mẹ đơn thân thụ tinh ống nghiệm có được chọn ‘gene tốt’ không?

Trả lời:

Nghị định 207/2025/NĐ-CP cho phép phụ nữ có quyền làm mẹ đơn thân hợp pháp nhờ sử dụng tinh trùng hiến tặng từ ngân hàng và thụ tinh ống nghiệm để tạo phôi, sau đó chuyển phôi vào tử cung. Tuy nhiên, cần có người hiến tinh trùng để thực hiện quy trình hoán đổi mẫu vô danh tại ngân hàng tinh trùng của bệnh viện, đảm bảo tính bảo mật và hợp pháp.

Do đó, bạn không thể lựa chọn mẫu tinh trùng cụ thể và không biết người hiến. Ngược lại, người hiến cũng không biết bạn và đứa trẻ trong tương lai để đảm bảo quyền riêng tư và tuân thủ pháp luật. Việc lựa chọn phôi hay tinh trùng để sinh con theo mong muốn cá nhân ngoài phạm vi phòng ngừa bệnh tật không được chấp nhận.

Tinh trùng hiến tặng được kiểm tra nghiêm ngặt các bệnh di truyền, truyền nhiễm và tình trạng sức khỏe chung, nhưng không đảm bảo chọn được gene để tạo trẻ vượt trội về trí tuệ, ngoại hình hay tài năng. Những đặc điểm được xem là ưu việt như thông minh, cao lớn, năng khiếu nghệ thuật hay thể thao không do một gene đơn lẻ quyết định. Chúng là kết quả của sự tương tác phức tạp giữa hàng trăm, thậm chí hàng nghìn gene khác nhau, đồng thời chịu ảnh hưởng rất lớn từ môi trường sống, chế độ dinh dưỡng, giáo dục và rèn luyện sau khi trẻ ra đời. Vì vậy, chọn tinh trùng dựa trên một số đặc điểm bề ngoài hay thông tin học vấn không thể đảm bảo đứa trẻ sinh ra sẽ mang những phẩm chất như mong muốn.

Còn kỹ thuật xét nghiệm di truyền tiền làm tổ (PGT) là để phát hiện và loại trừ những phôi mang bất thường nhiễm sắc thể hoặc một số gene gây bệnh di truyền nghiêm trọng. Kỹ thuật này giúp giảm nguy cơ sảy thai, thai lưu, sinh con mắc các bệnh di truyền nặng và tăng tỷ lệ thành công của thụ tinh trong ống nghiệm.

Sàng lọc phôi chỉ cho biết phôi có khỏe mạnh về mặt di truyền hay không, không thể dự đoán hay lựa chọn trí thông minh, ngoại hình hay năng lực đặc biệt. Can thiệp vượt mục đích phòng bệnh không chỉ vượt khả năng y học hiện tại, mà còn đi ngược các nguyên tắc đạo đức trong sinh sản.

Nếu bạn lựa chọn làm mẹ đơn thân bằng thụ tinh trong ống nghiệm, điều quan trọng nhất là đảm bảo khởi đầu khỏe mạnh cho đứa trẻ. Sử dụng tinh trùng đã được sàng lọc an toàn và áp dụng sàng lọc phôi khi có chỉ định y khoa giúp giảm rủi ro bệnh tật bẩm sinh. Trẻ phát triển toàn diện không chỉ nhờ bộ gene được thừa hưởng mà còn cần tình yêu thương, sự chăm sóc, giáo dục và môi trường sống mà người mẹ dành cho con từ những năm tháng đầu đời.

Ths.BS Nguyễn Lệ Thủy
Trung tâm Hỗ trợ sinh sản
Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội