Kasparov vĩ đại thế nào trong cờ vua

Kasparov được coi là Vua cờ vĩ đại nhất mọi thời, theo nhận xét của cả ba kỳ thủ hàng đầu thế giới hiện tại gồm Magnus Carlsen, Hikaru Nakamura và Fabiano Caruana. Khi được hỏi về việc chấm điểm các thiên tài cờ vua trong lịch sử, Carlsen chỉ dành điểm 10 cho Kasparov.

“Kasparov giỏi nhất mọi thời”, kỳ thủ Na Uy nói với Chess24 năm 2021. “Ông ấy chắc chắn đã cố gắng cật lực, nhưng cũng có năng khiếu bẩm sinh, rất đặc biệt ở cờ vua. Từ khi còn rất trẻ, Kasparov đã nhìn ra những ý tưởng cờ vua mà không ai khác làm được”.

Kasparov sinh ngày 13/4/1963 tại Baku, Azerbaijan, khi đó thuộc Liên Xô. Bố ông là một người Do Thái ở Azerbaijan, còn mẹ ông là người Armenia. Kasparov sớm bộc lộ năng khiếu, khi mới 10 tuổi đã được nhận vào trường cờ của cựu vô địch thế giới Mikhail Botvinnik. Một năm sau, Botvinnik viết về Kasparov: “Tương lai cờ vua nằm dưới đôi bàn tay của cậu bé này”.

Botvinnik là thầy của Anatoly Karpov, Kasparov và sau này cả Vladimir Kramnik. Lời tiên đoán của ông dành cho Kasparov tới không lâu trước khi Karpov lên ngôi Vua cờ năm 1975. Botvinnik không sai, khi chính Kasparov truất ngôi Karpov trong trận chung kết thế giới năm 1985, để trở thành Vua cờ trẻ nhất lịch sử, ở tuổi 22. Kasparov giữ ngôi tới năm 2000, trước khi bị Kramnik vượt qua. Dù vậy, ông vẫn giữ vị trí số một thế giới theo Elo, cho tới khi giải nghệ năm 2005.

Sự vĩ đại của Kasparov thể hiện trên nhiều phương diện, từ số danh hiệu, bền bỉ và khoảng cách với những người đứng sau.

Kasparov đã đứng đầu thế giới tổng cộng 255 tháng (hơn 21 năm), kỷ lục kể từ khi hệ thống Elo ra mắt năm 1971. Người đứng thứ hai trong danh sách này là Carlsen với 186 tháng (hơn 15 năm). Carlsen cần giữ vị trí hiện tại thêm sáu năm nữa nếu muốn vượt qua người thầy cũ.

Kasparov còn giữ kỷ lục vô địch 15 giải đấu lớn liên tiếp, thời 1981-1990. Ông giành hơn 120 danh hiệu tại các giải đấu quốc tế, trong đó có 9 lần vô địch Linares – giải đấu được coi là “Wimbledon của cờ vua” trong nhiều năm. Ông cũng là người giành nhiều Chess Oscar nhất lịch sử với 11 lần, giải thưởng do các nhà báo cờ vua quốc tế bình chọn cho kỳ thủ hay nhất năm.

Kasparov từng hơn người đứng thứ hai Karpov tới 82 Elo, năm 1990. Giữa Karpov và các kỳ thủ đứng sau cũng đã là cách biệt lớn 38 Elo. Karpov cũng được nhiều người đánh giá thuộc Top 10 kỳ thủ hay nhất mọi thời. Nếu không có Kasparov, Karpov đã đứng số một thế giới khoảng 23 năm liên tiếp. Carlsen hay Bobby Fischer không có một đối thủ lớn như vậy, nếu so với Kasparov.

Đỉnh cao của Kasparov theo Elo là 2.851 năm 1999. Kỷ lục đó bị Carlsen vượt qua năm 2013 với hệ số 2.861. Kỳ thủ 35 tuổi cũng đang sở hữu Elo cao nhất mọi thời, 2.882. Tuy nhiên, Carlsen vẫn dành cho Kasparov một sự tôn trọng đặc biệt. “Tôi luôn coi Kasparov là kỳ thủ giỏi nhất. Còn với bản thân, tôi sẽ tiếp tục phấn đấu thêm nhiều năm nữa rồi xem có vượt được ông ấy không”, Carlsen nói với FIDE năm 2023.

Sau khi giải nghệ, Kasparov tham gia hoạt động chính trị, trở thành tiếng nói chỉ trích Tổng thống Vladimir Putin và chính quyền Nga. Ông từng sống tại Mỹ và Croatia.

Hôm 23/12 vừa qua, Tòa án quận Zamoskvoretsky, Moskva phát lệnh bắt giữ vắng mặt Kasparov, với cáo buộc ông biện minh và cổ vũ khủng bố qua các phát ngôn công khai liên quan đến Tổng thống Putin. Theo thông báo của tòa án, biện pháp ngăn chặn sẽ được áp dụng đối với Kasparov là giam giữ hai tháng nếu ông bị bắt trên lãnh thổ Liên bang Nga hoặc bị dẫn độ về nước. Lệnh bắt được ban hành trong bối cảnh chính quyền Nga tiếp tục truy cứu trách nhiệm hình sự đối với những nhân vật đối lập sống ở nước ngoài.

Theo quy định, tội danh này có khung hình phạt từ 5 đến 7 năm tù giam, kèm theo hình phạt bổ sung là cấm đảm nhiệm một số chức vụ hoặc tham gia một số hoạt động trong thời hạn tối đa 5 năm.

Xuân Bình tổng hợp