Camera AI dựa vào cơ sở nào để xử phạt?

CAMERA AI PHẠT THẾ NÀO?

Điều 67 luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ (ATGTĐB) 2024 quy định biện pháp phát hiện vi phạm pháp luật về trật tự, ATGTĐB cho phép phát hiện qua hệ thống giám sát bảo đảm an ninh, trật tự, ATGTĐB; hệ thống camera trên tuyến giao thông, trong đô thị.

Cạnh đó, Thông tư 73/2024 của Bộ Công an cũng quy định, CSGT được kiểm soát thông qua hệ thống, phương tiện, thiết bị, cơ sở dữ liệu về trật tự, ATGTĐB; hệ thống camera trên tuyến giao thông trong đô thị.

Tính đến cuối năm 2025, TP.HCM đã lắp đặt 31 camera AI tại các giao lộ và tuyến đường trọng yếu, nơi thường xuyên xảy ra vi phạm, ùn tắc và tai nạn giao thông như Điện Biên Phủ, Võ Thị Sáu, Nguyễn Thị Minh Khai, Nguyễn Hữu Cảnh, Xô Viết Nghệ Tĩnh, xa lộ Hà Nội, Nguyễn Thị Định, Đặng Thúc Vịnh…

Thượng tá Nguyễn Văn Bình, Phó trưởng phòng CSGT (PC08) Công an TP.HCM, cho biết khác với camera giám sát thông thường, camera AI có khả năng phân tích hình ảnh theo thời gian thực, phát hiện nhiều hành vi vi phạm cùng lúc như: không chấp hành hiệu lệnh đèn tín hiệu giao thông, không chấp hành vạch kẻ đường, đi sai làn, chạy ngược chiều… Bên cạnh đó, hệ thống còn tích hợp các tính năng bổ trợ như đo đếm lưu lượng, phát hiện ùn tắc, nhận diện phương tiện trong danh sách đen.

Theo thượng tá Nguyễn Văn Bình, từ khi đưa vào vận hành, hệ thống camera AI đã phát hiện 7.198 trường hợp vi phạm, trong đó các lỗi phổ biến nhất là vượt đèn đỏ, sai làn, không chấp hành vạch kẻ đường và đi ngược chiều.

Phó trưởng PC08 cho hay, việc xử phạt vi phạm giao thông bằng camera AI được thực hiện theo quy trình khép kín, từ phát hiện đến xử lý, trên nền tảng dữ liệu số đồng bộ.

Quy trình xử lý vi phạm bằng camera AI bắt đầu từ việc hệ thống tự động phát hiện vi phạm qua camera hoặc phản ánh của người dân trên VNeTraffic. Dữ liệu sau đó được kết nối với các cơ sở dữ liệu quốc gia để xác định phương tiện, chủ phương tiện. Cán bộ CSGT trực tiếp kiểm tra, xác minh hình ảnh trước khi gửi thông báo vi phạm và lập biên bản, ra quyết định xử phạt theo đúng quy định pháp luật.

Lãnh đạo PC08 đánh giá, ứng dụng camera AI không chỉ là “lắp thêm mắt” cho lực lượng CSGT, mà còn tạo ra sự chuyển đổi căn bản trong phương thức làm việc, từ mô hình thủ công dựa vào sức người sang mô hình quản lý bằng công nghệ và dữ liệu.

“Dùng camera AI vào phát hiện vi phạm với hình ảnh rõ ràng, giảm tiếp xúc trực tiếp giữa người thực thi công vụ với người dân, bảo đảm tính khách quan, công bằng vì ai cũng bị xử lý như nhau”, thượng tá Nguyễn Văn Bình nhấn mạnh.

Theo ghi nhận, công an các địa phương đang tổng rà soát, làm sạch dữ liệu đăng ký xe, bằng lái xe nhằm xây dựng cơ sở dữ liệu bảo đảm dữ liệu “đúng, đủ, sạch, sống”.

Như vậy, sau khi dữ liệu được cập nhật cộng với hệ thống camera phạt nguội khắp nơi, người tham gia giao thông bắt buộc phải tuân thủ các quy định. Mọi vi phạm đều có thể bị hệ thống camera này hoặc người đi đường quay clip gửi CSGT.

TRUY VẾT CON NGƯỜI, PHƯƠNG TIỆN HỖ TRỢ ĐIỀU TRA

Hiện Trung tâm chỉ huy giao thông của Cục CSGT (C08), Bộ Công an đang sử dụng camera AI do các đơn vị thuộc Bộ Công an sản xuất, được thiết kế với nhiều nhóm tính năng phục vụ đồng thời công tác xử lý vi phạm, điều tra tai nạn và bảo đảm an ninh trật tự.

Trong giai đoạn tiếp theo, người dân sẽ có thể xác nhận vi phạm và nộp phạt trực tuyến ngay trên ứng dụng, giảm đi lại và rút gọn thủ tục hành chính.

Bên cạnh xử lý vi phạm, hệ thống camera AI còn hỗ trợ điều tra, thống kê tai nạn giao thông, cho phép CSGT lập biên bản ngay tại hiện trường, cập nhật dữ liệu tức thời và xác định các điểm đen tai nạn trên bản đồ để phục vụ công tác điều hành, bố trí lực lượng.

Ngoài ra, camera AI còn có khả năng tra cứu, truy vết thông tin phương tiện và con người, phục vụ công tác bảo đảm an ninh trật tự và ATGT. Hệ thống có thể nhận diện phương tiện theo màu sắc, loại xe, biển số để truy vết lộ trình, xác định thời điểm gần nhất phương tiện vi phạm hoặc gây tai nạn.

Đồng thời, AI cũng hỗ trợ nhận diện đặc điểm khuôn mặt, phục vụ truy tìm đối tượng truy nã, tình nghi đối tượng để cảnh báo ngay khi xuất hiện trên hệ thống camera.

Đáng chú ý, hệ thống còn có chức năng cảnh báo sớm các hành vi gây mất an ninh trật tự, như mang theo hung khí, tụ tập đông người bất thường, đánh nhau, gây rối… và hiển thị cảnh báo tức thời trên bản đồ giám sát để lực lượng chức năng kịp thời xử lý.

“Không chỉ phục vụ xử phạt, hệ thống camera AI còn có khả năng dựng lại hành trình phương tiện trước và sau tai nạn, hỗ trợ điều tra, truy vết phương tiện nghi vấn, phát hiện hành vi gây mất an ninh trật tự như mang hung khí, tụ tập bất thường”, đại diện Cục CSGT chia sẻ.

Theo Đề án Quy hoạch trung tâm dữ liệu, quản lý, giám sát xử lý vi phạm và điều hành giao thông của Bộ Công an, 34 tỉnh, thành sẽ có camera AI với các tính năng giống trung tâm chỉ huy giao thông.

KHÔNG PHÓ MẶC HOÀN TOÀN CHO AI

Thượng tá Nguyễn Văn Bình đánh giá, camera AI là giải pháp hiệu quả để giải quyết bài toán giao thông tại TP.HCM. Tuy nhiên, việc triển khai camera AI sẽ áp dụng theo tính đặc thù của giao thông TP.HCM, thích ứng với đặc thù giao thông phức tạp, mật độ phương tiện cao.

Theo đó, tại các giao lộ của TP.HCM, lưu lượng xe đông, CSGT sẽ lựa chọn công nghệ và camera AI có khả năng chụp và phân tích đồng thời nhiều phương tiện, hành vi của người tham gia giao thông. Các camera AI sẽ được huấn luyện đặc biệt để nhận diện các hành vi vi phạm của nhiều loại phương tiện, thay vì chỉ bắt 1 lỗi vi phạm.

Lãnh đạo PC08 cho hay, TP.HCM có nhiều quy định cấm xe tải, xe khách theo giờ hoặc theo tuyến đường và trong tương lai TP.HCM sẽ triển khai “Đề án kiểm soát khí thải phương tiện giao thông”. Do đó, việc dừng xe để kiểm tra giấy phép vào tuyến đường cấm có thể gây ùn tắc nên camera AI sẽ được triển khai để tự động tra soát biển số với cơ sở dữ liệu để biết xe đó có được phép đi vào giờ đó hay không.

“Do đặc thù giao thông của TP.HCM, CSGT sẽ không thể phó mặc hoàn toàn cho máy, 100% hình ảnh vi phạm do camera AI gửi về đều phải qua cán bộ tại trung tâm lọc lại trước khi trích xuất dữ liệu xử phạt để đảm bảo tính chính xác khi ra quyết định xử phạt”, thượng tá Nguyễn Văn Bình thông tin.