Thung lũng nào ở Phú Thọ mây phủ 4 mùa, 12 tháng, cao 1.200m so với mực nước biển, vương quốc trường thọ?

Đặc biệt, xã Vân Sơn ngày nay (được hình thành trên cơ sở sáp nhập ba xã Quyết Chiến, Vân Sơn và Ngổ Luông, thuộc huyện Tân Lạc, tỉnh Hòa Bình cũ) hiện lên như một bản giao hòa tuyệt vời giữa thiên nhiên và con người.

Vào những sáng đẹp trời, từ dốc Mùn nhìn xuống, cả thung lũng hiện ra huyền ảo với mây trắng chờn vờn khắp các đỉnh núi và bản làng, xua tan mọi hoài nghi về cái tên thung lũng mây ngàn.

Đẹp nhất là khoảng thời gian từ sau Tết Nguyên đán đến tháng Tư âm lịch, khi sương sớm giăng phủ và mây sà xuống vờn trên những thửa ruộng bậc thang.

Nhiều hộ gia đình ở Vân Sơn đã cải tạo nhà sàn thành homestay khang trang nhưng vẫn giữ hồn truyền thống. Ảnh: Thành Dân.

Cái tiết trời sương khói khiến con người nơi này như đủng đỉnh, an nhiên. Để những ai đến đây tuyệt nhiên không thể vội, sống chậm, chân thật với lòng mình, hòa cùng thiên nhiên.

Không chỉ có cảnh sắc, Lũng Vân còn ẩn chứa những câu chuyện văn hóa Mường cổ xưa đầy bí ẩn. Người dân nơi đây gọi vùng đất này là “thung lũng trường thọ” bởi có rất nhiều cụ già sống trăm tuổi nhưng vẫn minh mẫn và khỏe mạnh.

Theo lời kể của các cụ cao niên, nguồn cội nơi đây gắn liền với truyền thuyết về trận đại hồng thủy và đôi vợ chồng sống sót nhờ bấu víu vào cây bi cổ thụ, từ đó khai phá núi rừng, lập nên Mường Bi. Những giá trị văn hóa ấy vẫn được các thế hệ người Mường gìn giữ vẹn nguyên qua nếp nhà sàn mái dốc hình mai rùa, qua váy áo thổ cẩm và những chum rượu cần bên ánh lửa.

Anh Đinh Văn Doanh, xóm Bương, giới thiệu mâm cỗ Mường với những món ăn đặc sắc được tạo nên từ những sản vật phong phú, riêng biệt ở Vân Sơn. Ảnh: Thành Dân.

Tại đây, du khách có thể tìm gặp những “pho sử sống” như cụ Bùi Văn Kình hay cụ Bùi Văn Tâm để nghe kể về sử thi “Đẻ đất, đẻ nước” và những phong tục cúng mo Mường độc đáo. Đặc biệt, khí hậu ở đây trong lành đến mức quanh năm không cần dùng quạt, đêm về dù mùa hè vẫn phải đắp chăn bông.

Sản vật đa dạng và hướng đi mới từ du lịch cộng đồng

Đến Lũng Vân – Vân Sơn, không thể bỏ qua phiên chợ độc đáo họp vào thứ Ba và Chủ nhật hằng tuần. Trong làn sương mờ ảo, chợ phiên hiện lên đầy sức sống với những gùi măng trúc, rau rừng, tỏi tía và đặc biệt là quýt cổ Nam Sơn vàng ươm.

Vân Sơn có nhiều thắng cảnh đẹp nổi tiếng, như thác trăng, động Nam Sơn, ruộng bậc thang… Ảnh: Thiên Long.

Anh Đinh Văn Doanh, Trưởng xóm Bương Bái cho biết: “Giống quýt cổ này là niềm tự hào của người dân nơi đây với đặc điểm vỏ mỏng, múi dày, mọng nước và hương thơm đặc trưng.

Những đồi quýt chín vàng vào dịp trước Tết giờ đây đã trở thành điểm nhấn du lịch nông nghiệp, thu hút du khách đến tham quan và thưởng thức.

Ngoài ra, gạo Vân Sơn, hay còn gọi là gạo “Chúa Mường” cũng là một sản vật nức tiếng bởi độ dẻo và hương thơm tự nhiên. Tất cả những sản vật đó tạo nên sự đặc sắc và đa dạng về văn hoá cũng như ẩm thực người Mường cổ”.

Nhận thức được tiềm năng to lớn, người dân xã Vân Sơn đang từng bước chuyển mình làm du lịch cộng đồng.

Tại xóm Chiến, nhiều hộ gia đình đã cải tạo nhà sàn thành homestay khang trang nhưng vẫn giữ hồn truyền thống. Du khách đến đây được sống như người bản địa, cùng ăn cơm Mường, giã bánh giầy, đi nương và vào rừng hái măng.

Lũng Vân – Vân Sơn đang trở thành một trong những điểm đến lý tưởng của tỉnh Phú Thọ. Ảnh: Thiên Long.

Bên cạnh trải nghiệm văn hóa, du khách còn có thể khám phá hệ thống hang động kỳ vĩ như động Nam Sơn, một “viên ngọc thô” với hồ nước xanh ngọc bích và hệ thống thạch nhũ lung linh, hay quần thể 11 cây nghiến ngàn năm tuổi ở xóm Bo Trẳm.

Ông Nguyễn Duy Tư, Bí thư Đảng uỷ xã Vân Sơn thông tin, thời gian tới, xã sẽ tiếp tục khuyến khích mở rộng diện tích cây trồng theo quy hoạch, thành lập hợp tác xã để tăng cường quảng bá, xây dựng thương hiệu gắn với truy xuất nguồn gốc.

Đặc biệt, địa phương đang hướng đến việc kết hợp nông nghiệp với du lịch trải nghiệm mùa thu hoạch, mở ra hướng đi mới bền vững cho bà con.

Với định hướng phát triển bền vững, xã Vân Sơn đang phấn đấu trở thành điểm đến nổi bật, kết nối trong tam giác du lịch Vân Sơn – Mai Châu – Pù Luông, lan tỏa trọn vẹn hồn cốt xứ Mường giữa đại ngàn Tây Bắc.

Đến với Tà Xùa, du khách như được trở về với thiên nhiên thuần khiết, nơi có thảo nguyên bạt ngàn, núi rừng hùng vĩ và những biển mây trắng xóa trải…