Phát lộ móng cột khổng lồ tại Chính điện Kính Thiên quy mô nghìn năm

Ngày 29/12, tại Hoàng thành Thăng Long – Hà Nội đã diễn ra buổi báo cáo sơ bộ kết quả khai quật khảo cổ khu vực nền điện Kính Thiên năm 2025.

Theo đó, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thăng Long – Hà Nội đã phối hợp với Viện Khảo cổ học tiến hành khai quật khảo cổ tại nền điện Kính Thiên thuộc Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long với diện tích khai quật là 580m2.

Phát lộ móng cột 15-16m2, thông tin Quân đội sản xuất gạch xây Chính điện Kính Thiên

PGS.TS Tống Trung Tín – Chủ tịch Hội Khảo cổ học Việt Nam, chủ trì Dự án khai quật Chính điện Kính Thiên – cho biết kết quả khai quật năm nay đã mang lại những dữ liệu bất ngờ về quy mô kiến trúc thời Lê.

Đặc biệt, các nhà khảo cổ đã tìm thấy những móng cột có diện tích 15-16m2. Đây là loại móng cột có kích thước lớn nhất từng được phát hiện trong lịch sử kiến trúc móng cột tại Việt Nam.

Hệ thống móng cột này được quy hoạch vô cùng chặt chẽ và trật tự. Tại gian quan trọng nhất, móng cột có kích thước lớn nhất, sau đó diện tích móng nhỏ dần đi theo các gian di tích trong quần thể trung tâm.

Mặt bằng khai quật khảo cổ khu vực nền điện Kính Thiên rộng 580m2 tại Khu trung tâm Hoàng thành Thăng Long (Ảnh: H.H).

Một phát hiện mang tính “chìa khóa” trong đợt này là viên gạch còn rõ chữ, minh chứng cho việc các đơn vị Quân đội xưa tham gia sản xuất vật liệu xây dựng cung điện. Trên viên gạch khai quật được thuộc thời Lê Sơ, dòng chữ ghi tên phiên hiệu Quân đội, gạch được sản xuất năm 1466.

Điều này khẳng định tính chân thực của các tư liệu lịch sử trước đây về việc huy động lực lượng Quân đội trong công cuộc kiến thiết xây dựng Hoàng Thành Thăng Long cũng như Chính điện Kính Thiên.

PGS.TS Tống Trung Tín thông tin, với diện tích thăm dò hơn 580m2, địa tầng khu vực khai quật hiện tại dày 6m, gồm 6 lớp văn hóa, kéo dài từ thời Tiền Thăng Long (thế kỷ 7-10) đến thời hiện đại (thế kỷ 19-20).

Trong đó, lớp văn hóa thời Lê dày nhất, gần 3m, gồm hai giai đoạn Lê sơ và Lê Trung hưng, nối tiếp liên tục.

Các tầng văn hóa này tương ứng với nhiều dấu tích kiến trúc quan trọng: Hàng gạch đỏ thời Trần (thế kỷ 13-14), hàng gạch xám thời Lê sơ (thế kỷ 15-16), nền đá lát Ngự Đạo và 14 móng cột thuộc Chính điện Kính Thiên thời Trung hưng (thế kỷ 17-18).

Như vậy, tổng số móng cột của Chính điện Kính Thiên đã phát lộ qua các năm 2011, 2023 và 2025 là 30/36 móng, gồm hai loại: Móng đơn và móng kép.

Ở tầng văn hóa thời Nguyễn (thế kỷ 19), các nhà khảo cổ phát hiện 2 cống thoát nước và 26/64 móng cột của kiến trúc điện Long Thiên.

Cũng theo PGS.TS Tống Trung Tín, dấu tích điện Long Thiên là hoàn toàn trùng khớp với giới hạn Đông – Tây của tòa nhà Pháo binh thời Pháp thuộc.

Hệ thống móng và cống thoát nước đã phát lộ cho phép khẳng định điện Long Thiên được vua Gia Long xây dựng theo kiến trúc đặc trưng triều Nguyễn – “trùng thiềm điệp ốc”.

Công trình gồm hai khối nhà: Tiền điện và chính điện, đặt trên cùng một nền móng, nối với nhau bằng gian thừa lưu.

Cuộc khai quật đã làm rõ quy mô và kết cấu nền móng của Chính điện Kính Thiên thời Lê và điện Long Thiên thời Nguyễn, đồng thời lần đầu phát hiện dấu tích văn hóa thời Lý, Trần và Tiền Thăng Long tại vị trí này.

Nền điện Kính Thiên từng được chính sử ghi chép được đắp hoàn toàn nhân tạo, toàn bộ mặt bằng của khu vực này được đắp đầm quy chuẩn bao gồm đất sét và các vật liệu vỡ.

Sau đó mới quy hoạch các vị trí móng cột rõ ràng và đầy đủ nhất là móng cột điện Kính Thiên thời Lê Trung hưng.

Cận cảnh viên gạch có thông tin về niên đại và đội ngũ sản xuất gạch xây dựng điện Kính Thiên (Ảnh: H.H).