Cát sỏi ở Quảng Ngãi bị đẩy giá, các dự án trọng điểm lo

(PLO)- Khan hiếm cát, sỏi tại phía Tây Quảng Ngãi khiến giá vật liệu leo thang, ảnh hưởng đến việc thi công nhiều công trình đầu tư công.

Nguồn cung vật liệu xây dựng, đặc biệt là cát, sỏi tại khu vực phía Tây tỉnh Quảng Ngãi đang rơi vào tình trạng thiếu hụt nghiêm trọng.

Khan hiếm nguồn cung không chỉ đẩy giá vật liệu tại các xã vùng sâu, vùng xa lên cao mà còn đặt ra nguy cơ chậm tiến độ hàng loạt dự án đầu tư công, công trình giáo dục và hạ tầng giao thông trọng điểm.

Cung không đủ cầu, giá cát vượt 500.000 đồng/m³

Theo Sở NN&MT tỉnh Quảng Ngãi, nguồn cung các loại vật liệu xây dựng thông thường như đất, đá, cát, sỏi phục vụ các công trình đầu tư công trên địa bàn tỉnh nói chung và khu vực phía Tây nói riêng đang thiếu hụt rõ rệt. Thực trạng này thể hiện rõ nhất tại các xã vùng sâu, vùng xa, nơi hạ tầng giao thông còn hạn chế, chi phí vận chuyển cao.

Hiện khu vực phía Tây tỉnh Quảng Ngãi có 54 mỏ khoáng sản, gồm 15 mỏ đá làm vật liệu xây dựng thông thường, 33 mỏ cát, 3 mỏ đất và 3 mỏ sét làm gạch, ngói. Tuy nhiên, theo đánh giá của ngành chức năng, nguồn cung thực tế từ các mỏ này vẫn không đáp ứng được nhu cầu vật liệu cho các công trình đầu tư công, nhất là tại các địa bàn khó khăn.

Nguyên nhân chủ yếu được chỉ ra là do điều kiện địa hình phức tạp, nhiều khu vực giao thông xuống cấp, khó thu hút doanh nghiệp đầu tư khai thác mỏ. Bên cạnh đó, trữ lượng cát xây dựng tại các dòng sông phía Tây không lớn, phân bố không đều, khiến nguồn cung ngày càng eo hẹp.

Ông Võ Minh Vương, Phó Giám đốc Sở NN&MT tỉnh Quảng Ngãi cho hay, tình trạng khai thác cát trái phép vẫn còn xảy ra ở một số nơi, gây khó khăn cho công tác quản lý, đồng thời làm rối loạn thị trường vật liệu xây dựng.

“Nguồn cung vật liệu xây dựng tại các xã thuộc khu vực phía Tây Bắc và Tây Nam của tỉnh đang rơi vào tình trạng cung không đủ cầu” – ông Vương nói.

Thực tế tại nhiều địa phương cho thấy, khi hàng loạt công trình trọng điểm được triển khai, nhu cầu vật liệu xây dựng tăng mạnh trong khi nguồn cung không theo kịp.

Tại xã Tu Mơ Rông, ông Dương Đăng Khoa, Phó Chủ tịch UBND xã thông tin địa phương có năm điểm mỏ được quy hoạch nhưng hiện chỉ có hai mỏ cát, đá đang khai thác, hai mỏ đất đã đấu giá.

Trong khi đó, nhu cầu khoáng sản (nhất là cát xây dựng) rất lớn để phục vụ các công trình trọng điểm giai đoạn 2026–2030. Hạ tầng giao thông yếu kém, chi phí vận chuyển cao khiến giá khoáng sản tăng mạnh, gây khó khăn cho doanh nghiệp và đơn vị thi công.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra tại xã Rờ Kơi. Theo ông Mai Nhữ Nam, Phó Chủ tịch UBND xã, nhu cầu vật liệu xây dựng tăng cao khi địa phương vừa khởi công Trường phổ thông nội trú liên cấp Tiểu học – THCS Rờ Kơi – một trong chín trường học ở khu vực biên giới của tỉnh. Do giao thông xa xôi, việc vận chuyển cát từ nơi khác về gặp nhiều khó khăn, giá cao hơn mặt bằng chung.

Theo đại diện một doanh nghiệp khai thác vật liệu, giá cát tại mỏ hiện dao động từ 300.000 – 320.000 đồng/m³, chưa kể chi phí vận chuyển khoảng 3.000 đồng/m³/km. Riêng tại xã Măng Ry, cát phải vận chuyển từ xã Đăk Tô, cách khoảng 50km, khiến giá cát khi về đến địa bàn vượt mốc 500.000 đồng/m³.

Khai thác trái phép phức tạp, kiến nghị cơ chế đặc thù

Không chỉ thiếu nguồn cung, công tác quản lý khoáng sản tại khu vực phía Tây Quảng Ngãi còn đối mặt với nhiều thách thức. Đặc biệt là tình trạng khai thác cát trái phép diễn biến phức tạp tại các khu vực giáp ranh.

Theo Phòng An ninh kinh tế, Công an tỉnh Quảng Ngãi, các đối tượng khai thác trái phép thường lợi dụng địa bàn giáp ranh giữa các xã, chọn vị trí giữa sông để hoạt động. Khi bị phát hiện, các đối tượng nhanh chóng di chuyển sang địa phận xã khác, gây khó khăn cho lực lượng chức năng trong việc kiểm tra, xử lý.

Trước thực trạng thiếu hụt nguồn cung vật liệu, Sở NN&MT tỉnh Quảng Ngãi đã kiến nghị UBND tỉnh xem xét áp dụng cơ chế đặc thù theo Nghị quyết số 66/2025 của Chính phủ.

Theo đó, đối với các công trình không phát sinh khoáng sản làm vật liệu xây dựng trong quá trình thi công, đề xuất cho phép cấp phép thăm dò, khai thác theo cơ chế chỉ định nhằm tháo gỡ vướng mắc trong triển khai Luật Địa chất và Khoáng sản năm 2024.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi Đỗ Tâm Hiển cho biết, thời gian qua công tác quản lý, khai thác khoáng sản tại khu vực phía Tây đã có chuyển biến tích cực nhưng vẫn còn thiếu đồng bộ.

Một số địa phương chưa quan tâm đúng mức đến quy hoạch mỏ, trong khi tiềm năng còn nhiều. Công tác quản lý chưa chặt chẽ, vẫn để xảy ra tình trạng khai thác trái phép, vượt ranh giới cho phép.

Ông Hiển yêu cầu Sở NN&MT phối hợp với Sở Tài chính khẩn trương rà soát, đánh giá tổng thể quy hoạch khoáng sản trong quy hoạch tỉnh sắp tới. Tăng cường phối hợp liên ngành, kiểm tra, giám sát các mỏ đang khai thác, đã hết hạn hoặc bị thu hồi, kịp thời phát hiện, xử lý vi phạm.

Sắp tới, phía Tây của tỉnh sẽ triển khai nhiều dự án trọng điểm như mở rộng Quốc lộ 24, trình Trung ương xin chủ trương đầu tư cao tốc Quảng Ngãi – Kon Tum. Nhu cầu vật liệu xây dựng sẽ rất lớn, nếu không chủ động từ bây giờ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến tiến độ và hiệu quả đầu tư.

Ông Đỗ Tâm Hiển – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ngãi