Bộ Công an vừa ban hành hướng dẫn chi tiết hồ sơ kiến nghị khởi tố các hành vi gian lận, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN nhằm tháo gỡ vướng mắc và siết chặt xử lý hình sự.
Thông tin được nêu trong công văn Bộ Công an vừa gửi Bộ Tài chính, hướng dẫn kiến nghị khởi tố hình sự với hành vi trốn đóng bảo hiểm xã hội (BHXH), bảo hiểm y tế (BHYT) và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Mục đích là để tháo gỡ khó khăn trong thực tiễn, tạo thuận lợi cho cơ quan BHXH khi kiến nghị khởi tố theo Điều 214, 215, 216 Bộ luật Hình sự.
Bộ Công an đề nghị cơ quan BHXH nghiên cứu xây dựng, tổng hợp, lập hồ sơ kiến nghị khởi tố gồm các giấy tờ, tài liệu, chứng cứ liên quan để đảm bảo tính pháp lý. Các giấy tờ có thể là bản chính, bảo sao y hoặc bản chuyển đổi từ dữ liệu điện tử.
Công an yêu cầu, trong hồ sơ đều bắt buộc phải có văn bản kiến nghị khởi tố vụ án của cơ quan BHXH; đơn thư, tài liệu của cá nhân, tổ chức phản ánh, khiếu nại, tố cáo; biên bản, kết luận kiểm tra, xác minh. Ngoài ra, với mỗi tội khác nhau sẽ có những yêu cầu khác về thành phần hồ sơ.
Người lao động nộp hồ sơ tại Trung tâm dịch vụ việc làm TP HCM, tháng 6/2025. Ảnh: Quỳnh Trần
Về hồ sơ kiến nghị khởi tố tội Gian lận BHXH, BHTN theo Điều 214, cần hồ sơ giải quyết, chi trả các chế độ như ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất, trợ cấp thất nghiệp,… Qua đó thể hiện hành vi gian lận chiếm đoạt tiền BHXH, BHTN từ 10 triệu đồng trở lên hoặc gây thiệt hại từ 20 triệu đồng trở lên.
Các tài liệu, chứng cứ thể hiện hành vi chiếm đoạt hoặc gây thiệt hại tiền BHXH, BHTN là tài liệu đã bị làm sai lệch nội dung, giấy tờ được lập giả, không có thật hoặc cấp không đúng quy định, thẩm quyền. Ví dụ như giấy ra viện, giấy chứng nhận nghỉ việc hưởng chế độ BHXH, giấy chứng sinh, khai sinh, chứng tử, khai tử, biên bản giám định khả năng lao động.
Hồ sơ kiến nghị khởi tố tội Gian lận BHYT theo Điều 215, cần có hồ sơ giải quyết, chi trả chế độ BHYT thể hiện hành vi gian lận, chiếm đoạt tiền BHYT từ 10 triệu đồng trở lên hoặc gây thiệt hại từ 20 triệu đồng trở lên.
Ngoài ra, cần có các giấy tờ, chứng cứ liên quan như hồ sơ bệnh án khống, giả mạo, đơn thuốc khống, hóa đơn thuốc thanh toán kê tăng số lượng hoặc thêm loại thuốc, vật tư y tế; các chi phí phát sinh khác như tiền công khám, vận chuyển người bệnh; thẻ BHYT giả hoặc dùng thẻ của người khác.
Đối với kiến nghị khởi tố tội Trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động theo Điều 216, hồ sơ gồm: quyết định xử phạt vi phạm hành chính được lập với hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN theo quy định được thực hiện từ ngày 1/1/2018 trở đi. Kèm theo đó là quyết định thanh kiểm tra, biên bản làm việc, tài liệu xác minh sự việc, biên bản vi phạm hành chính, kết luận thanh kiểm tra.
Các tài liệu chứng minh hành vi trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN với thời gian từ đủ 6 tháng trở lên và thỏa mãn một trong hai dấu hiệu sau: Một là, số tiền trốn đóng từ 50 triệu đồng trở lên hoặc trốn đóng từ 10 người trở lên (tính từ 1/1/2018 trở đi).
Trong đó cần phải có danh sách người lao động tham gia hoặc bắt buộc tham gia BHXH, BHYT, BHTN, bảo hiểm tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp; biên bản làm việc về đóng bảo hiểm cho người lao động.
Người lao động làm hồ sơ liên quan bảo hiểm thất nghiệp tại Trung tâm Dịch vụ việc làm Hà Nội, tháng 4/2025. Ảnh: Hoàng Giang
Hồ sơ kiến nghị khởi tố gửi đến đâu?
Theo Bộ Công an, với các hành vi có dấu hiệu tội phạm quy định tại Điều 214, 215, 216 Bộ luật Hình sự, thì Giám đốc cơ quan BHXH ký văn bản kiến nghị khởi tố gửi đến Cơ quan Cảnh sát điều tra cùng cấp. Cụ thể là C03 Bộ Công an, Phòng PC03 Công an các địa phương.
Hồ sơ được gửi kèm theo các tài liệu là bản photo có đóng dấu treo, giáp lai của BHXH tỉnh, thành phố hoặc tài liệu số hóa theo quy định để thể hiện nguồn gốc của tài liệu. Nếu cơ quan điều tra, VKS cùng cấp đề nghị cung cấp thêm hồ sơ thì cơ quan BHXH có trách nhiệm phối hợp, cung cấp đầy đủ, kịp thời.
Trước đó, trong Điều 214, 215, 216 của Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi có hiệu lực từ 1/7/2025 quy định về các hành vi liên quan gian lận bảo hiểm không thay đổi mức phạt tù so với quy định cũ, song mức phạt tiền và mức tiền vi phạm để bị quy kết trách nhiệm hình sự đã tăng gấp đôi.
Theo thống kê của BHXH Việt Nam, tính đến cuối năm 2022, việc chậm đóng diễn ra ở tất cả loại hình doanh nghiệp với số tiền phải tính lãi hơn 13.150 tỷ đồng. Riêng tiền nợ khó thu hồi tại doanh nghiệp phá sản, giải thể, ngừng hoạt động, chủ bỏ trốn hơn 4.000 tỷ đồng.
Nguồn: https://vnexpress.net/siet-xu-ly-hinh-su-hanh-vi-gian-lan-tron-dong-bao-hiem-5000089.html
