Xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc: Việt Nam sắp ‘soán ngôi’ Thái Lan?

(PLO)- Trong 11 tháng năm 2025, sầu riêng tươi tiếp tục là mặt hàng nhập khẩu lớn nhất của Trung Quốc với trị giá 7,18 tỉ USD. Trong đó, Việt Nam xuất khẩu sang thị trường này 3,24 tỉ USD, thị phần tăng vọt lên mức 49,33%.

Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương) dẫn số liệu của Cơ quan Hải quan Trung Quốc cho thấy nhập khẩu nhiều chủng loại trái cây chủ lực của nước này tăng trưởng tích cực trong 11 tháng năm 2025. Điều này phản ánh nhu cầu tiêu dùng ổn định và xu hướng đa dạng hóa nguồn cung của thị trường tỉ dân.

Tuy nhiên, diễn biến giữa các mặt hàng và thị trường cung ứng có sự phân hóa rõ rệt, cho thấy cuộc cạnh tranh ngày càng gay gắt.

Sầu riêng Việt thu hẹp khoảng cách với Thái Lan

Sầu riêng tươi tiếp tục là mặt hàng nhập khẩu lớn nhất của Trung Quốc với 1,79 triệu tấn, trị giá 7,18 tỉ USD, tăng 17,2% về lượng và 5% về trị giá so với cùng kỳ năm 2024. Thái Lan và Việt Nam hiện là hai nguồn cung chi phối gần như toàn bộ thị trường.

Thái Lan vẫn là nhà cung cấp lớn nhất với 903,61 ngàn tấn, đạt trị giá 3,9 tỉ USD. Dù lượng tăng 13,5% nhưng trị giá lại giảm 0,8% so với cùng kỳ năm trước. Thị phần sầu riêng tươi của Thái Lan trong tổng lượng nhập khẩu của Trung Quốc giảm xuống còn 50,39%, thấp hơn con số 52,04% của cùng kỳ năm ngoái.

Đáng chú ý, Trung Quốc nhập khẩu sầu riêng từ Việt Nam tăng mạnh hơn so với Thái Lan. Cụ thể, Việt Nam đã xuất sang đây 884,59 ngàn tấn, trị giá 3,24 tỉ USD, tăng 22,8% về lượng và 13,1% về trị giá.

Tỉ trọng sầu riêng Việt Nam trong tổng lượng nhập khẩu của Trung Quốc đã tăng lên mức 49,33%. Vị thế của trái sầu riêng Việt được củng cố trong khi nguồn cung từ Philippines giảm mạnh, chỉ còn chiếm tỉ trọng rất nhỏ.

Cục Xuất nhập khẩu nhận định khả năng duy trì thị phần của Việt Nam phụ thuộc lớn vào việc kiểm soát chất lượng. Các vấn đề về dư lượng và tính ổn định của nguồn cung cần được đặc biệt lưu tâm.

Áp lực cạnh tranh của chanh, bưởi, dừa

Đối với mặt hàng dừa, Trung Quốc nhập khẩu gần 1,02 triệu tấn với trị giá 568,76 triệu USD. Indonesia và Thái Lan đang gia tăng nhanh thị phần nhờ lợi thế quy mô và chi phí thấp.

Trong khi đó, tỉ trọng dừa của Việt Nam giảm mạnh từ 17,27% xuống còn 9,05%. Nông sản Việt đang gặp khó khăn về tính cạnh tranh, đặc biệt ở phân khúc nguyên liệu phục vụ chế biến.

Theo Cục Xuất nhập khẩu, để cải thiện vị thế, các doanh nghiệp Việt Nam cần tập trung nâng cao năng suất, giảm chi phí logistics và đẩy mạnh xuất khẩu các sản phẩm dừa chế biến nhằm tránh cạnh tranh trực tiếp về giá.

Về mặt hàng dứa, Trung Quốc nhập khẩu 227,19 ngàn tấn với trị giá 214,14 triệu USD. Thị trường này hiện vẫn phụ thuộc rất lớn vào nguồn cung duy nhất là Philippines khi quốc gia này chiếm tới 98,02% thị phần.

Trong 11 tháng năm 2025, nhập khẩu bưởi của Trung Quốc cũng tăng mạnh với gần 110 ngàn tấn. Lào đã nổi lên là nhà cung cấp lớn nhất khi thị phần tăng vọt lên 42,48%, chính thức vượt qua Nam Phi. Diễn biến này cho thấy vai trò rõ nét của các thị trường láng giềng nhờ lợi thế về địa lý và chi phí logistics thấp.

Việt Nam hiện chưa phải là nguồn cung đáng kể đối với mặt hàng bưởi nhưng thị trường vẫn có tín hiệu tích cực. Sự bứt phá của bưởi Lào vừa là thách thức, vừa là động lực để Việt Nam sớm hoàn thiện các tiêu chuẩn về kiểm dịch. Nếu đáp ứng tốt mã số vùng trồng và quy định đóng gói, bưởi Việt Nam sẽ có cơ hội mở rộng thị phần.

Riêng với chanh, nhập khẩu của Trung Quốc tăng đột biến. Cơ cấu thị trường thay đổi lớn khi Chile và Argentina nổi lên như những nhà cung cấp mới, làm giảm tỉ trọng của Nam Phi và Lào.

Qua số liệu 11 tháng cho thấy Trung Quốc đang tái cơ cấu nguồn cung theo hướng đa dạng hóa, tối ưu hóa chi phí cùng chất lượng. Để duy trì và mở rộng thị phần, doanh nghiệp Việt cần chú trọng hơn đến chất lượng, tiêu chuẩn kỹ thuật, truy xuất nguồn gốc và khả năng đáp ứng ổn định.

Dư địa tăng trưởng năm 2026

Theo số liệu của Cục Hải quan, tính đến ngày 15-12, xuất khẩu rau quả của Việt Nam đạt hơn 8,16 tỉ USD, tăng 19,2% so với cùng kỳ năm 2024. Kết quả này khẳng định vai trò ngày càng nổi bật của Việt Nam trong chuỗi cung ứng rau quả toàn cầu. Động lực tăng trưởng chủ yếu đến từ sầu riêng và việc mở rộng thị trường sang Trung Quốc, Hoa Kỳ, Malaysia.

Về cơ cấu, kim ngạch xuất khẩu hầu hết các loại trái cây và rau củ của Việt Nam đều tăng, ngoại trừ thanh long, mít và nhãn. Trong đó, sầu riêng vẫn dẫn đầu với 3,65 tỉ USD, chiếm 47,06% tổng kim ngạch xuất khẩu rau quả.

Thị trường Trung Quốc chiếm tới 94,54% tổng kim ngạch xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam (đạt 3,45 tỉ USD, tăng 21,4%).

Năm 2025 đánh dấu bước phát triển mới của ngành rau quả Việt Nam. Tuy nhiên, việc phụ thuộc vào một số mặt hàng chủ lực và thị trường Trung Quốc đặt ra yêu cầu cấp bách về đa dạng hóa sản phẩm, thị trường.

Đặc biệt, việc mở rộng xuất khẩu chính ngạch mít, chôm chôm và dưa hấu sang Trung Quốc cho thấy năng lực đáp ứng kỹ thuật của nông sản Việt Nam đang được cải thiện. Đây là nền tảng quan trọng tạo dư địa tăng trưởng mạnh mẽ trong năm 2026.