‘Đầy đủ, không ngoại lệ’

Đó là lời khẳng định của đại tá Nguyễn Hồng Quân – Phó cục trưởng Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao (A05, Bộ Công an) tại buổi tọa đàm với chủ đề “Bảo vệ dữ liệu cá nhân – quyền và trách nhiệm” diễn ra tại Hà Nội vào chiều 31.12, chỉ ít giờ trước khi luật đi vào hiệu lực từ ngày 1.1.2026.

Theo đại tá Nguyễn Hồng Quân, quyền được bảo vệ dữ liệu cá nhân, trước đây được hiểu là một phần của quyền riêng tư, nay đã trở thành một quyền độc lập, được pháp luật ghi nhận và bảo hộ. Hiện có khoảng 80% dân số thế giới đang sống trong các khu vực có quy định về bảo vệ dữ liệu cá nhân và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này. “Việc ban hành Nghị định 13 và tiếp đó là luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân có hiệu lực từ ngày mai (1.1.2026) là bước đi thể hiện cam kết mạnh mẽ của Nhà nước trong xây dựng một môi trường số an toàn, bảo đảm quyền con người trên không gian mạng”, lãnh đạo A05 nhấn mạnh.

Thời gian gần đây, dữ liệu cá nhân ngày càng trở thành yếu tố trọng yếu của Chính phủ số và nền kinh tế số. Tuy nhiên, tình trạng thu thập, mua bán và sử dụng trái phép dữ liệu cá nhân diễn ra ngày càng phổ biến, gắn với các hành vi giả danh ngân hàng, doanh nghiệp viễn thông, sàn thương mại điện tử và cơ quan công quyền để lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Thống kê của A05 trong 6 tháng đầu năm 2025 cho thấy, lực lượng chức năng đã phát hiện và xử lý 56 vụ việc liên quan đến mua bán trái phép dữ liệu cá nhân, với quy mô hơn 110 triệu bản ghi dữ liệu bị thu thập và giao dịch trái phép.

Tình trạng này xuất phát từ nhu cầu thu thập dữ liệu cá nhân để phục vụ hoạt động sản xuất, kinh doanh là có thật. Lợi dụng điều đó, nhiều tổ chức, cá nhân đã tiến hành thu thập trái phép dữ liệu để sử dụng cho mục đích riêng.

Những ngày cuối năm 2025, cộng đồng người dùng dịch vụ trên không gian mạng tại Việt Nam cũng xôn xao về việc thay đổi chính sách, điều khoản của Zalo – ứng dụng nhắn tin trực tuyến hàng đầu trong nước với hơn 80 triệu người dùng. Trong đó có những điều khoản khá “nhạy cảm” liên quan đến quyền thu thập, sử dụng dữ liệu người dùng của nhà cung cấp dịch vụ, đi kèm là động thái có tính “ép buộc” khách hàng phải đồng ý với điều khoản, không có lựa chọn từ chối. Nếu không chấp thuận, họ sẽ phải đối mặt với rủi ro bị xóa vĩnh viễn tài khoản sau 45 ngày.

Thông điệp từ cơ quan chủ trì soạn thảo luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân

Trao đổi tại sự kiện, thượng tá Nguyễn Đình Đỗ Thi, Phó trưởng phòng tham mưu Cục A05, cơ quan chủ trì soạn thảo luật, đã gửi thông điệp rõ ràng về trách nhiệm bảo vệ dữ liệu cá nhân tới hai nhóm đối tượng chính.

Trong đó, đối với người dân, ông khuyến cáo mọi người cần nêu cao ý thức tự bảo vệ dữ liệu trên không gian mạng, chủ động áp dụng các biện pháp kỹ thuật như bảo vệ mật khẩu, xác thực đa lớp… Đồng thời cần tìm hiểu kỹ tính năng và cân nhắc các điều khoản của nhà cung cấp dịch vụ trước khi sử dụng để tránh bị thu thập, khai thác thông tin ngoài ý muốn.

“Khi sử dụng tiện ích, dịch vụ trên không gian mạng, người dân cần cân nhắc kỹ lưỡng những điều khoản được các nhà cung cấp dịch vụ nêu ra, xem xét đã phù hợp chưa, từ đó quyết định lựa chọn các dịch vụ một cách thông minh. Người dân cũng nên tìm hiểu các tính năng, ứng dụng của dịch vụ trên không gian mạng để đảm bảo tránh bị khai thác, bị lợi dụng thông tin mà không hay biết”, ông nhấn mạnh.

Với doanh nghiệp cần chủ động nghiên cứu và tuân thủ nghiêm ngặt luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, áp dụng giải pháp kỹ thuật để bảo vệ dữ liệu xuyên suốt quy trình (từ thu thập, xử lý đến lưu trữ) và lựa chọn đối tác xử lý dữ liệu đáng tin cậy. Khi phát hiện sự cố hoặc hành vi xâm phạm, doanh nghiệp cần báo ngay cho cơ quan chức năng, đồng thời tích cực phối hợp trong công tác điều tra và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của chủ thể dữ liệu.