Bức tranh kinh tế toàn cầu 2025: Thuế quan, lạm phát và phục hồi

Vào tháng 10, Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) cho rằng nền kinh tế toàn cầu đã thể hiện “khả năng phục hồi bất ngờ” trước các biện pháp thuế quan của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump. Trong đợt thông báo này, IMF đã nâng dự báo tăng trưởng GDP toàn cầu năm nay lên 3,2%, tăng từ mức dự báo 3% hồi với tháng 7.

“Thích nghi” và “phục hồi” cũng được xem là những từ khóa có thể dùng mô tả cho tình hình kinh tế toàn cầu năm 2025, trước những biến động lớn về chính sách thuế quan, thương mại, tiền tệ của nhiều quốc gia.

Kinh tế 2025 ổn định trong bối cảnh nhiều xáo trộn

Theo tạp chí The Economist, vào tháng 4, khi ông Trump bắt đầu khởi xướng đợt áp thuế đối ứng quy mô lớn, các nhà đầu tư và nhiều nhà kinh tế đã chuẩn bị tinh thần cho một cuộc suy thoái toàn cầu nghiêm trọng. Tuy nhiên, nhờ sự phục hồi và thích nghi của các nền kinh tế, GDP toàn cầu năm nay được dự đoán sẽ không thấp hơn năm 2024.

Tỉ lệ thất nghiệp vẫn ở mức thấp ở hầu hết mọi nơi. Theo Diễn đàn Kinh tế Thế giới, tỉ lệ thất nghiệp thậm chí ở mức thấp kỷ lục tại nhiều nền kinh tế có thu nhập cao. Tuy nhiên, sự chênh lệnh giữa các nước vẫn rõ rệt.

Trong tháng 7, Mexico ghi nhận thất nghiệp thấp 2,6%, trong khi cuộc khảo sát lực lượng lao động hàng quý mới nhất của Nam Phi cho thấy tỉ lệ thất nghiệp đáng kể ở mức 32,9%. Anh chứng kiến ​​tốc độ tuyển dụng chậm lại ngay cả khi tiền lương tăng 5% hàng năm, trong khi Nhật duy trì tỉ lệ thất nghiệp cực thấp ở mức 2,5% nhưng lại trải qua tháng thứ sáu liên tiếp giảm tiền lương thực tế.

Ngược lại, mức lương ở Brazil đang ở mức cao kỷ lục, tỉ lệ thất nghiệp giảm xuống 5,8% trong quý II-2025 – mức thấp nhất kể từ khi chuỗi dữ liệu bắt đầu ghi nhận vào năm 2012. Còn ở Mỹ, mức lương giảm trong khi tỉ lệ thất nghiệp ổn định ở mức 4,2%.

Về tình hình lạm phát, Trung tâm Nghiên cứu Toàn cầu J.P. Morgan dự báo lạm phát lõi toàn cầu – chỉ số đo lường mức tăng giá của hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng, trừ các mặt hàng có giá biến động mạnh như thực phẩm và năng lượng – sẽ tăng lên 3,4% trong nửa cuối năm 2025.

Báo cáo của IMF vào tháng 10 cũng cho thấy trên toàn cầu, lạm phát chung và lạm phát lõi đều tăng nhẹ.

Chỉ số lạm phát ở Mexico và Anh có xu hướng tăng. Ngược lại, lạm phát ở Ấn Độ, Malaysia, Philippines và Thái Lan lại có xu hướng giảm. Tại Trung Quốc, lạm phát giá tiêu dùng duy trì ở mức thấp và lạm phát giá sản xuất tiếp tục ở mức âm. Tại Mỹ, lạm phát chung ổn định, do sự giảm tốc độ tăng giá trong các dịch vụ cốt lõi và động lực giảm phát trong giá cả hàng hóa đang giảm dần.

Trong năm qua, nhiều ngân hàng trung ương thực hiện chu kỳ cắt giảm lãi suất nhanh nhất trong nhiều thập niên. Điển hình, đầu tháng 12, Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) lần thứ 3 trong năm 2025 cắt giảm lãi suất cơ bản 0,25%, đưa biên lãi suất xuống còn 3,25-3,5%.

Về thương mại, Tổ chức Phát triển và Thương mại Liên hợp quốc (UNCTAD) dự báo thương mại toàn cầu năm nay sẽ lần đầu tiên vượt mốc 35.000 tỉ USD, tăng khoảng 2.200 tỉ USD, tương đương khoảng 7%, so với năm 2024.

Thương mại hàng hóa sẽ chiếm khoảng 1.500 tỉ USD trong mức tăng đó, trong khi thương mại dịch vụ dự kiến ​​sẽ tăng khoảng 750 tỉ USD.

UNCTAD dự báo ​​tăng trưởng sẽ vẫn tích cực trong quý IV, mặc dù với tốc độ chậm hơn.

Dự báo 2026

Trong Báo cáo Triển vọng Kinh tế 2026, Viện Kinh tế Mastercard cho rằng tăng trưởng GDP thực tế toàn cầu dự báo ​​đạt 3,1% vào năm 2026, giảm nhẹ so với mức tăng GDP ước tính hiện tại của năm 2025 là 3,2%.

“Nhìn chung, bức tranh toàn cảnh là sự mở rộng liên tục, nhưng có sự khác biệt trong nền kinh tế toàn cầu” – bà Michelle Meyer, nhà kinh tế trưởng của Mastercard, nhận định.

Các động lực cơ bản thúc đẩy GDP trong năm 2026 được cho là đến từ nhiều nguồn. Theo bà Meyer, trong năm 2026, tác động thực tế, cả tích cực lẫn tiêu cực, từ các vấn đề về lạm phát, chính sách thuế quan mới, cắt giảm thuế, phát triển trí tuệ nhân (AI) tạo bộc lộ rõ ràng hơn, trực tiếp ảnh hưởng đến kinh tế toàn cầu.

Mặc dù vẫn còn nhiều bất ổn trên thị trường, bà Meyer cho rằng nền kinh tế toàn cầu vẫn sẽ duy trì được khả năng phục hồi. Sức mạnh đó sẽ được củng cố nhờ các khoản đầu tư liên tục vào AI, việc cắt giảm lãi suất và các gói kích thích của chính phủ.

Hướng đến năm 2026, Viện Kinh tế Mastercard dự đoán các doanh nghiệp nhỏ sẽ nâng cao lợi thế cạnh tranh, cắt giảm chi phí và tinh gọn hoạt động nhờ khả năng tiếp cận và ứng dụng công nghệ tốt hơn. Những thay đổi lớn trong chính sách của các nước trong năm 2025 cũng sẽ tác động mạnh mẽ đến nền kinh tế toàn cầu năm 2026.

Ngân hàng Morgan Stanley dự đoán lạm phát giảm sẽ là một xu hướng toàn cầu. Tại Mỹ, chỉ số chi tiêu tiêu dùng cá nhân (PCE) cốt lõi được dự báo sẽ tăng trong quý đầu tiên năm 2026, do thuế quan và các biện pháp hạn chế nhập cư, nhưng sau đó sẽ giảm dần.

Tại khu vực đồng euro, dự đoán của Morgan Stanley cho thấy lạm phát chung sẽ thấp hơn mục tiêu 2% của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB). Lạm phát được dự báo ​​sẽ ở mức 1,7% vào cuối năm 2026. Tại Nhật, dự báo lạm phát sẽ giảm xuống dưới 2% vào cuối năm 2026.

Về tình hình lãi suất, theo hãng tin Reuters, lãi suất trong năm 2026 có thể biến động mạnh hơn nhiều so với dự đoán của các nhà đầu tư.

Nhìn vào kỳ vọng về lãi suất thị trường của các ngân hàng trung ương lớn, Reuters cho rằng Fed, Ngân hàng Trung ương Anh và Ngân hàng Trung ương Na Uy sẽ cắt giảm lãi suất vào năm tới. Ngân hàng Trung ương Canada, Ngân hàng Trung ương Nhật và Ngân hàng Dự trữ Úc hiện được dự đoán sẽ tăng lãi suất.

ECB đã thông báo rằng họ dự định giữ nguyên lãi suất hiện tại trong năm 2026. Tuy nhiên, với tăng trưởng chậm trong nền kinh tế khu vực đồng euro, cùng với lạm phát dưới mức mục tiêu, dự báo là ECB sẽ có 2 đợt cắt giảm lãi suất trong năm 2026, đưa lãi suất chính sách xuống 1,5% vào giữa năm này.

Theo Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), tăng trưởng thương mại dự kiến ​​sẽ chậm lại vào năm 2026 do nền kinh tế toàn cầu hạ nhiệt và tác động của các đòn thuế quan. Tăng trưởng xuất khẩu dịch vụ được dự báo sẽ chậm lại từ 6,8% năm 2024 xuống 4,6% năm 2025 và xuống 4,4% năm 2026.

Đồng tình, UNCTAD dự báo tăng trưởng thương mại toàn cầu năm 2026 sẽ yếu hơn năm 2025 do hoạt động kinh tế toàn cầu chậm lại, chi phí thương mại cao hơn và sự bất ổn kéo dài ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động xuất nhập khẩu.