Anh có thể buộc nhà tài phiệt Abramovich gửi số tiền bán CLB Chelsea cho Ukraine?

(PLO)- Các chuyên gia pháp lý nghi ngờ khả năng Anh có thể buộc được nhà tài phiệt Nga Roman Abramovich chuyển 2,5 tỉ bảng Anh (3,33 tỉ USD) từ việc bán Câu lạc bộ Bóng đá Chelsea cho Ukraine.

Ngày 17-12, Anh tuyên bố rằng nhà tài phiệt Nga Roman Abramovich có “cơ hội cuối cùng” để chuyển 2,5 tỉ bảng Anh (3,33 tỉ USD) từ việc bán Câu lạc bộ Bóng đá Chelsea cho Ukraine, nếu không sẽ đối mặt khả năng bị khởi kiện, theo hãng tin Reuters.

Chelsea đã được ông Abramovich bán cho một liên danh Mỹ. Thương vụ diễn ra sau khi Văn phòng Thực thi Trừng phạt Tài chính của Anh cấp giấy phép cho phép bán câu lạc bộ.

Ông Abramovich phải chứng minh rằng bản thân ông sẽ không được hưởng lợi cá nhân từ giao dịch này. Đến nay số tiền thu được vẫn nằm yên trong một tài khoản ngân hàng tại Anh do tranh cãi về mặt pháp lý xoay quanh việc liệu khoản tiền đó có thể được sử dụng để hỗ trợ Kiev hay không.

Toàn cảnh vụ việc

Sau khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine vào tháng 2-2022, chính phủ Anh – khi đó do Thủ tướng Boris Johnson của đảng Bảo thủ – đã áp đặt các biện pháp trừng phạt đối với nhiều nhà tài phiệt Nga mà London cho rằng có mối quan hệ mật thiết với Tổng thống Nga Vladimir Putin.

Ông Abramovich bị trừng phạt vào tháng 3-2022 và bị chính phủ Anh mô tả là một “tài phiệt thân Điện Kremlin”. Hệ quả là toàn bộ tài sản của tỉ phú này tại Anh – bao gồm CLB Chelsea – bị phong tỏa; đồng thời ông bị cấm nhập cảnh vào Anh, không cá nhân hay doanh nghiệp nào tại Anh được phép giao dịch với ông.

Ngày 2-3-2022, tức 8 ngày trước khi bị áp dụng các biện pháp trừng phạt, ông Abramovich đã rao bán Chelsea và cam kết dành tiền bán câu lạc bộ cho “tất cả các nạn nhân của chiến tranh Ukraine”.

Vào thời điểm bán Chelsea, ông Abramovich từng tuyên bố ông sẽ “không yêu cầu hoàn trả bất kỳ khoản nào”. Tuy nhiên, các báo cáo tài chính của Fordstam Ltd – công ty mẹ cũ của Chelsea – vừa được công bố gần đây lại nêu rằng khoản quyên góp sẽ được thực hiện “sau khi đã tính đến các khoản mục khác trên bảng cân đối kế toán”.

Dẫu vậy, tuyên bố mới từ phía ông Abramovich xác nhận rằng hiện tại “không thể thực hiện bất kỳ hành động nào liên quan số tiền bị phong tỏa”.

“Tác động của các lệnh trừng phạt cùng hàng loạt biện pháp khác” của chính phủ Anh đã khiến bất kỳ thực thể nào có mối liên hệ lịch sử với ông Abramovich “rơi vào tình trạng tê liệt kể từ năm 2022”, theo người phát ngôn của ông Abramovich.

“Do đó, không thể tiến hành bất kỳ hành động nào đối với số tiền bị phong tỏa nếu không có sự chấp thuận của chính phủ. Chính phủ Anh cho đến nay vẫn chưa đề xuất bất kỳ giải pháp pháp lý nào cho tình trạng hiện tại” – theo người phát ngôn.

Về phía Anh, các chính phủ kế nhiệm ông Johnson đến nay vẫn chưa đạt được bất kỳ tiến triển nào trong việc phê duyệt giải ngân số tiền đã được cam kết dành cho Ukraine.

Nguyên nhân xuất phát từ việc chính phủ Anh cho rằng số tiền từ việc bán CLB phải được dùng cho các mục đích nhân đạo tại Ukraine trong khi ông Abramovich muốn khoản tiền này được chuyển cho “tất cả các nạn nhân của cuộc chiến ở Ukraine”, bao gồm cả những người ở Nga.

“Chính phủ kiên quyết bảo đảm toàn bộ số tiền thu được từ việc bán CLB Chelsea sẽ được chuyển tới các mục đích nhân đạo tại Ukraine. Chúng tôi vô cùng thất vọng vì cho đến nay vẫn chưa thể đạt được thỏa thuận về vấn đề này với ông Roman Abramovich” – theo tuyên bố của chính phủ Thủ tướng Anh Keir Starmer gửi đến tờ The Athletic trong tháng này.

Ngày 16-12, ông Starmer cho biết Anh sẽ cấp giấy phép để giải phóng số tiền này. Giấy phép sẽ cho phép chuyển tiền sang một quỹ từ thiện mới.

“Chúng tôi sẽ xem xét mọi đề xuất từ ông Abramovich nhằm tận dụng con đường pháp lý rõ ràng này để thành lập quỹ và chuyển tiền theo các điều khoản của giấy phép” – Bộ trưởng Tài chính Anh Rachel Reeves viết trong một tuyên bố riêng gửi quốc hội.

Anh sẽ dựa vào cơ sở nào?

Các chuyên gia pháp lý bày tỏ nghi ngờ về mức độ khả thi của việc Anh khởi kiện ông Abramovich, cho rằng chính phủ không có cơ sở pháp lý để đòi và chuyển giao số tiền thu được đến Ukraine, theo tờ Politico.

“Về cơ bản, chúng ta đang rơi vào tình thế giống với tất cả các nhà tài phiệt khác, đó là bạn không thể đơn giản lấy tiền của người khác chỉ vì bạn không thích họ” – ông Tom Keatinge, Giám đốc phụ trách an ninh tài chính tại Viện Nghiên cứu Dịch vụ Hoàng gia (RUSI), nhận định.

Ông Abramovich chưa từng bị truy tố về bất kỳ tội danh nào liên quan các tài sản bị trừng phạt của ông. Vì vậy, chính phủ Anh cần có sự đồng ý của ông Abramovich để sử dụng số tiền này, bởi về mặt pháp lý, nó vẫn là tài sản của tỉ phú này.

Theo một luật sư chuyên về trừng phạt, chính phủ hầu như không thể làm gì hơn trong tình huống này.

“Tôi thực sự không thấy có bất kỳ cơ sở nào để họ có thể khởi kiện ông Abramovich, bởi các khoản tiền này đang bị trừng phạt. Chúng vẫn là tài sản của ông ấy, điều đó không có gì tranh cãi” – vị luật sư nói với Politico (đề nghị giấu tên do tính nhạy cảm của vấn đề).

“Hai là số tiền đó sẽ không được chuyển vào tay bất kỳ ai khác, trừ khi chính ông Abramovich tự nguyện cho đi” – người này nói thêm.

Trong tuyên bố chung ngày 15-12, Bộ trưởng Tài chính Reeves và Ngoại trưởng David Lammy không nêu rõ họ có thể tiến hành biện pháp pháp lý nào, chỉ nói rằng chính phủ “quyết tâm đảm bảo số tiền thu được từ việc bán Chelsea sẽ được chuyển tới các mục đích nhân đạo tại Ukraine”.

Luật sư về trừng phạt được dẫn ở trên cho biết rất khó đánh giá cơ sở pháp lý của vụ việc khi chính phủ không cung cấp chi tiết cụ thể.

Dù không loại trừ khả năng chính phủ đang nắm giữ điều gì đó quan trọng nhưng chưa công bố – chẳng hạn một thỏa thuận miệng hoặc bằng văn bản với ông Abramovich về việc chuyển tiền cho Ukraine – nhưng luật sư này vẫn tỏ ra hoài nghi.

“Tôi thấy không thể tin ông Abramovich từng nói điều đó với chính phủ Anh, chứ chưa nói đến việc đưa nó vào một hợp đồng” – theo vị luật sư.

Ông Tan Albayrak, luật sư về trừng phạt tại hãng Reed Smith, cũng đồng tình: “Tôi không thấy có cơ sở pháp lý theo bất kỳ hướng nào, bởi các khoản tiền này đang bị phong tỏa. Chúng không thể được sử dụng để đáp ứng mong muốn của bất kỳ bên nào”.

“Trong luật trừng phạt, phong tỏa nghĩa là phong tỏa, chỉ đơn giản vậy. Thông thường, các khoản tiền đó không thể được phân phối dù theo mong muốn của ông Abramovich hay theo mong muốn của chính phủ Anh” – ông Albayrak nói.