Nhân dịp năm mới Ất Tỵ, phóng viên Báo Nhân Dân đã có buổi trò chuyện với Đại sứ Anh tại Việt Nam, Iain Frew về những ưu tiên hợp tác trong lĩnh vực công nghệ giữa hai nước. Đại sứ Frew đánh giá, Việt Nam có lợi thế rất tự nhiên trong ngành khoa học và công nghệ. Không ít lĩnh vực của Việt Nam đã ngang bằng, nếu không muốn nói là vượt lên một số nước phát triển.
Ông cho biết thêm công nghệ sinh học, công nghệ số, công nghệ sạch đã và đang là ba lĩnh vực hợp tác chủ chốt giữa hai nước trong nhiều năm qua. Ngoài ra, Anh luôn cởi mở với các ý tưởng hợp tác mới của Việt Nam, nhất là sau khi Nghị quyết 57 ra đời. Tuy nhiên, một môi trường đầu tư minh bạch và cập nhật xu thế liên tục sẽ là điều mà các nhà đầu tư nước ngoài rất mong đợi từ Việt Nam trong thời gian tới.
Thứ nhất, Vương quốc Anh sở hữu khả năng nghiên cứu học thuật rất mạnh. Nước Anh có 4/10 trường đại học hàng đầu thế giới. Cả bốn trường đại học này đều có cam kết thúc đẩy nghiên cứu, phát triển các ngành STEM (Khoa học, Công nghệ, Kỹ thuật, Toán học) – hay nói cách khác, các ngành học nuôi dưỡng ý tưởng, phát kiến khoa học mới.
Có một sự thật là, cho dù thế giới đã nhận diện được một số ngành khoa học chủ chốt như sản xuất tiên tiến (advanced manufacturing), trí tuệ nhân tạo (AI), điện toán lượng tử,… chúng ta vẫn không thể biết chính xác cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư sẽ tạo ra những cơ hội mới nào cho nhân loại.
Do đó, tôi tin rằng chúng ta cần tăng cường giáo dục, đào tạo và phát triển nghiên cứu để chuẩn bị cho cả những điều không thể dự đoán. Đó cũng là một trong phần cốt lõi của nền giáo dục tại Anh.
Thứ hai, Anh là một trung tâm tài chính lớn. Ngoài nguồn nhân lực chất lượng, các doanh nghiệp công nghệ còn có cơ hội tiếp cận các nguồn lực và chính sách tài chính của Anh trong việc gây quỹ, gây vốn và hỗ trợ khởi nghiệp. Trên thực tế, rất nhiều doanh nghiệp hàng đầu thế giới trong lĩnh vực AI, sản xuất tiên tiến, dược phẩm tiên tiến,… đều đến từ Anh hoặc có trụ sở tại Anh.
Thứ ba, Anh có thế mạnh trong kết nối, hợp tác quốc tế trong nhiều lĩnh vực, bao gồm khoa học – công nghệ. Anh là một quốc gia rất cởi mở. Chúng tôi sẵn sàng học hỏi, chia sẻ ý tưởng và cởi mở với tài năng đến từ khắp nơi trên thế giới. Đây là yếu tố quan trọng với Anh cũng như bất kỳ quốc gia nào trong cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư.
Hiện tại, Việt Nam có một số lợi thế để phát triển khoa học công nghệ.
Thứ nhất, dân số Việt Nam trẻ và có thế mạnh đặc biệt mạnh trong các môn STEM. Tôi nghĩ, đây là một thành tựu mà Việt Nam đã đạt được sau nhiều năm đào tạo nhân tài trong và ngoài nước.
Tuy nhiên nhu cầu sử dụng nhân lực đang thay đổi và đặt ra nhiều thách thức mới. Không chỉ Việt Nam mà rất nhiều nước cũng đang thiếu hụt nhân tài trầm trọng trong một số ngành công nghệ như AI, phát triển phần mềm, công nghệ tài chính (Fintech),… Do đó, chúng ta cần tiếp tục đầu tư vào giáo dục, đào tạo cho thế hệ tiếp theo.
Như đã nhắc, tôi cho rằng Việt Nam có rất nhiều tài năng trẻ. Nhưng chúng ta sẽ cần thêm những chương trình phù hợp để đào tạo các kỹ năng chuyên biệt nhằm đáp ứng yêu cầu của khoa học và công nghệ trong thời kỳ mới.
Thứ hai, người dân và Chính phủ Việt Nam luôn sẵn lòng xây dựng và phát triển các mối quan hệ hợp tác quốc tế. Ngày nay, hầu hết mọi sáng kiến, công nghệ, ý tưởng kinh doanh mới mẻ đều liên quan và dựa vào các mối quan hệ hợp tác quốc tế. Do đó, tôi thực sự vui mừng khi chứng kiến Anh và Việt Nam đã nhiều lần hợp tác trong lĩnh vực nghiên cứu và ứng dụng khoa học. Trong tương lai, tôi hy vọng hai nước tiếp tục duy trì và mở rộng sự hợp tác này trên phương diện đào tạo và thương mại.
Khi Việt Nam hướng tới mục tiêu trở thành một nước phát triển khoa học công nghệ, quá trình thu hút đầu tư, thúc đẩy thương mại quốc tế càng trở nên quan trọng. Bởi đầu tư đi kèm với chuyển giao kiến thức, chuyển giao công nghệ và chuyển giao quy trình.
Tuy nhiên, khi ngày càng nhiều nước tìm cách nâng cao năng lực quốc gia, các yêu cầu về hợp tác quốc tế sẽ trở nên khắt khe và càng cạnh tranh hơn. Do vậy, Việt Nam cần có một cơ sở vững chắc để không chỉ bắt kịp mà còn tăng tốc trong lĩnh vực hợp tác quốc tế.
Thứ ba, tôi nghĩ Việt Nam có lợi thế tự nhiên trong ngành khoa học công nghệ. Tôi nói là lợi thế tự nhiên bởi điều này đã được xây dựng và phát triển trong nhiều năm, đã giúp Việt Nam thu hút vốn đầu tư và hợp tác quốc tế. Hay nói cách khác, trong rất nhiều lĩnh vực, Việt Nam đã vượt lên các tiêu chuẩn quốc tế. Công nghệ số là một minh chứng. Tôi cho rằng, ngành công nghệ số của Việt Nam ngang hàng, nếu không muốn nói là tốt hơn một số nước phát triển. Ví dụ như: công nghệ số cho người tiêu dùng hay công nghệ số tài chính.
Đây là lĩnh vực mà Việt Nam đã nhảy vọt lên giai đoạn phát triển. Để tạo ra điều phi thường này, Việt Nam đã rất cởi mở và sẵn sàng thu hút vốn đầu tư và hợp tác quốc tế ở ngay những ngày đầu tiên.
Về hạn chế, tôi nghĩ một trong những thách thức mà tất cả các quốc gia phải đối mặt là chúng ta cần phản ứng “đủ nhanh” với những thay đổi liên tục trong ngành khoa học – công nghệ. Ngoài ra, các nhà đầu tư nước ngoài rất cần một môi trường minh bạch và cập nhật xu hướng liên tục.
Đầu năm 2026, Việt Nam sẽ tiến hành tổ chức Đại hội Đảng lần thứ XIV, đây là thời điểm quyết định những định hướng mới cho đất nước. Cho tới thời điểm hiện tại, Việt Nam đã đặt ra những tham vọng rất rõ ràng. Bên cạnh đó, sự linh hoạt sẽ trở nên rất quan trọng trong năm năm tới. Bởi công nghệ phát triển với tốc độ mà chúng ta không thể dự đoán được.
Trong nhiều năm qua, những dự án nghiên cứu kết hợp vì các mối quan tâm chung và bổ sung năng lực luôn là trụ cột chính trong mối quan hệt hợp tác giữa hai nước. Anh đã và sẽ tiếp tục hợp tác với Việt Nam trong các ngành: công nghệ sinh học, đặc biệt là lĩnh vực y tế và nông nghiệp; công nghệ số, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo, cân nhắc thêm về lĩnh vực bán dẫn; công nghệ sạch cho tăng trưởng xanh và phát thải ròng bằng không.
Chúng tôi coi trọng việc hỗ trợ đối tác bồi dưỡng và nâng cao năng lực ở cả cấp nhà nước và cấp cá nhân. Anh sẽ tiếp tục hợp tác chặt chẽ với các bộ ngành và các trường đại học của Việt Nam để tìm ra những cách làm tốt và hiện đại nhất trong đổi mới, quản trị và thương mại hóa công nghệ; đồng thời xây dựng một thế hệ các nhà nghiên cứu trẻ và tài năng.
Không chỉ phát triển công nghệ, chúng tôi còn sẵn sàng đồng hành cùng Việt Nam trong việc xây dựng các khuôn khổ quản trị cho công nghệ mới nổi, như trí tuệ nhân tạo chẳng hạn. Anh và Việt Nam sẽ có nhiều hợp tác thông qua các kênh song phương và đa phương (như ASEAN và Liên hợp quốc).
Tôi muốn nhấn mạnh đến một sự kiện khoa học và công nghệ trong năm nay: Tuần lễ công nghệ Anh – Đông Nam Á, diễn ra từ ngày 27 – 28/3/2025 tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đây là một sự kiện thường niên, quy tụ những công ty về dữ liệu và trí tuệ nhân tạo hàng đầu tại Anh.
Điểm cốt lõi là người dùng cần hiểu những nền tảng công nghệ này là gì? Có thể cung cấp những gì? Bên cạnh đó, mỗi cá nhân cần tuân theo các khuôn khổ pháp lý một cách có trách nghiệm.
Về vấn đề an ninh mạng, chính phủ Anh đang tập trung nâng cao nhận thức, năng lực cho người người dân về các lựa chọn an toàn khi khi truy cập trực tuyến, chia sẻ dữ liệu và hiểu biết về cách dữ liệu có thể được sử dụng. Đó là cách giúp họ bảo vệ bản thân và gia đình trên nền tảng số. Bên cạnh đó, chúng tôi cũng áp dụng các khuôn khổ pháp lý nghiêm ngặt để bảo vệ người dùng.
Tôi nghĩ là cả khối công và khối tư sẽ đều có vai trò trong lĩnh vực này. Khối công sẽ có trách nghiệm lập pháp, quy định về cách dữ liệu cá nhân được thu thập, lưu trữ và khai thác,…Khối tư sẽ cần thực hiện các yêu cầu từ khối công với một tinh thần trách nghiệm và đảm bảo tính bền vững. Thẳng thắn mà nói, họ cũng không muốn tự đặt mình vào rủi ro (về cả danh tiếng và kinh doanh).
Có lẽ chúng ta đều thấy, sự bùng nổ của AI là dấu mốc lớn trong năm 2023 và đầu năm 2024. Một số sản phẩm và công cụ AI mới đã khiến mọi người thực sự bất ngờ. Nhưng tôi cho rằng, không phải ai cũng có thể bắt kịp các quy định an toàn về AI một cách dễ dàng. Các chính phủ cố gắng tự mình giải quyết vấn đề này. Nhưng chúng ta cần thêm những mối quan hệ hợp tác quốc tế. Cũng trong năm 2024, Anh đã tổ chức một hội nghị thượng đỉnh về những lợi ích và rủi ro mà AI có thể mang lại. Tôi tin rằng, giống như nhiều quốc gia khác, Việt Nam cần sẵn sàng thích ứng với AI và cả những những rủi ro bất ngờ khác.
Tuy nói rất nhiều về rủi ro, nhưng người lập pháp cũng cần đảm bảo rằng các khuôn khổ này không ngăn cản những lợi ích mà dữ liệu mang lại. Ví dụ khi các nhà đầu tư nước ngoài muốn đầu tư vào Anh hoặc Việt Nam, họ cần cơ sở dữ liệu minh bạch để phán đoán về thị thường. Trong đó, dữ liệu sẽ được dùng để phục vụ người dùng và toàn xã hội.
Ở cấp độ đại học, các trường đại học từ hai nước đã thiết lập nhiều chương trình đào tạo kết hợp, cho phép sinh viên Việt Nam nhận bằng cấp của Anh theo các mô hình linh hoạt.
Về mặt hợp tác khoa học và công nghệ trực tiếp, Quỹ đối tác khoa học quốc tế (ISPF) là đơn vị chính triển khai các hoạt động hợp tác Anh – Việt. Trong đó, dự án “Tài năng tương lai” là một trong bốn trụ cột của ISPF.
Trong khuôn khổ hoạt động của ISPF, Anh đã triển khai một loạt các chương trình nhằm góp phần phát triển nguồn nhân lực Việt Nam. Cụ thể, ISPF cung cấp các khóa đào tạo về kỹ năng nghiên cứu, kỹ năng thương mại hóa công nghệ và phát triển nghề nghiệp cho các nhà nghiên cứu; cấp học bổng sau tiến sĩ tại Vương quốc Anh; tổ chức các chuyến thăm quan và học tập cho lãnh đạo ngành giữa hai nước,…
Cho tới nay, ISPF đã hoạt động tại Việt Nam được 1,5 năm. Anh đã cam kết tài trợ khoảng 3 triệu bảng Anh cho 52 khoản tài trợ, bao gồm 16 dự án nghiên cứu kết hợp trong lĩnh vực như y tế, nông nghiệp, môi trường và chuyển đổi số.
Đào tạo tại chỗ thông qua các dự án nghiên cứu kết hợp không chỉ giúp các nhà khoa học trao đổi kiến thức và phương pháp kỹ thuật mà còn cả phong cách và nguyên tắc làm việc chuyên nghiệp.
Tôi nghĩ hai thách thức lớn nhất trong quá trình này là đảm bảo nguồn lực tài chính và tạo điều điều kiện để tài năng giữa hai quốc gia có cơ hội hợp tác.
Phóng viên: Xin cảm ơn và chúc mừng năm mới ngài Đại sứ.
Nguồn: https://nhandan.vn/dai-su-anh-anh-muon-tiep-tuc-hop-tac-voi-viet-nam-tren-3-linh-vuc-cong-nghe-chinh-post857841.html
