Bi kịch của chuyến thám hiểm Bắc Cực bằng khinh khí cầu

Ngày 11/7/1897, ba người Thụy Điển – Salomon August Andrée, Nils Strindberg và Knut Frankel – khởi hành trong một trong những cuộc thám hiểm đầy tham vọng nhất lịch sử Bắc Cực: một nỗ lực bay qua Cực Bắc trên kinh khí cầu có tên “The Eagle” (Đại Bàng).

Cuộc thám hiểm này không có cái kết tốt đẹp như kỳ vọng.

Số phận của đoàn thám hiểm trên khinh khí cầu The Eagle vẫn là một bí ẩn trong suốt 33 năm, cho đến khi được một nhóm thợ săn hải mã người Na Uy trên đảo Kvitoya – một hòn đảo có diện tích 250 dặm vuông (647 km2) phủ đầy băng nằm ở cực Đông Bắc Cực thuộc quần đảo Svalbard, phát hiện vào tháng 8/1930.

Các thợ săn đã phát hiện phần còn lại của một chiếc thuyền nhỏ chôn vùi dưới một đống tuyết. Gần đó, họ tìm thấy thi thể của 2 người. Tháng sau, một nhóm khác phát hiện thêm một thi thể nữa, cùng với vài quyển nhật ký và dụng cụ rải rác.

Khi viết về phát hiện này 70 năm sau trong cuốn sách “A Fabulous Kingdom: The Exploration of the Arctic” (tạm dịch là “Vương quốc kỳ thú: Chuyến thám hiểm Bắc Cực”), Charles Officer và Jake Page nói rằng những cuốn nhật ký đó cho thấy Andrée và những người đồng hành cùng ông biết rằng cái chết của họ đang đến gần.

“Chúng tôi nghĩ rằng chúng tôi có thể đối mặt với cái chết, vì đã làm những gì chúng tôi đã làm. Liệu chúng tôi có bị coi là những kẻ điên không?”, Andrée viết trong nhật ký.

Lạc quan tới mức ảo tưởng

Cuộc thám hiểm này là ý tưởng của Andrée, một kỹ sư người Thụy Điển làm việc tại văn phòng cấp bằng sáng chế, có niềm đam mê với khinh khí cầu và khám phá Bắc Cực. Sau khi được giới thiệu về khinh khí cầu tại Hội chợ Thế giới năm 1876 ở Philadelphia, Andrée đã tự mua một chiếc khinh khí cầu vào năm 1893 và thực hiện một số chuyến bay, trong đó có một lần bay qua biển Baltic.

Vào năm 1894, Adolf-Erik Nordenskiold, một nhà thám hiểm người Thụy Điển khác và là người đầu tiên vượt qua Tuyến đường biển Đông Bắc vào năm 1878, đã hỏi Andrée về việc sử dụng một quả khinh khí cầu để bay lên trên lớp băng và quan sát từ trên cao. Andrée đã trả lời rằng đó là một cuộc khám phá.

Năm sau, Andrée đã đứng trước Hội Địa lý Hoàng gia và trình bày kế hoạch của mình. Lúc đó, ông nói rằng con người đã cố gắng vượt qua lớp băng Bắc Cực bằng tàu thuyền nhưng thường xuyên bị chôn vùi, rồi phải kéo các xe trượt tuyết qua băng. Đã đến lúc xem xét một lựa chọn khác. “Tôi nói đến khinh khí cầu”, ông nói.

Theo Andrée, rằng có thể điều khiển khinh khí cầu bằng cách kết hợp một chiếc buồm gắn vào túi khí và các “dây kéo nặng” để làm chậm tốc độ của nó khi dây kéo qua nước hoặc trên bề mặt băng. Với những lo ngại rằng không khinh khí cầu nào bay được đủ lâu để hoàn thành chuyến đi, ông phản bác rằng chuyến đi sẽ ngắn hơn một nửa so với những gì người ta dự kiến, vì ánh sáng ban ngày suốt 24 giờ vào mùa hè ở Bắc Cực sẽ cho phép ông bay và quan sát cả ngày lẫn đêm.

Khi tướng Adolphus Greely, người vừa trở về từ chuyến thám hiểm đến Greenland và đảo Ellesmere, đứng lên chất vấn về sự an toàn trong ý tưởng của Andrée, Andrée đã đáp trả bằng cách chỉ ra rằng 18 trong số 25 người trong đoàn của Greely đã chết.

“Tôi mạo hiểm 3 mạng sống trong những gì ông gọi là một cuộc thử sức ‘liều lĩnh’, còn ông đã mạo hiểm bao nhiêu? Một tàu chở đầy người”, ông tuyên bố một cách hùng hồn.

Khán giả đã đứng dậy và vỗ tay.

Cuộc thử nghiệm đầu tiên kết thúc trong thất bại

Cuộc thử nghiệm đầu tiên của Andrée là một thảm họa. Vào năm 1896, ông và hai người bạn đồng hành mà ông chọn cho chuyến đi đã khởi hành tới Svalbard với chiếc khinh khí cầu The Eagle mà ông đã mua đặc biệt cho cuộc thám hiểm này. Tại đó, họ chờ đợi gió từ phía Nam để nâng họ lên và đưa họ về phía Bắc.

Tuy nhiên, khi chờ đợi ở Svalbard, gió từ phía Nam mà họ mong đợi không đến, thay vào đó là gió mạnh từ phía bắc khiến Andrée cảm thấy thất bại và mất tinh thần. Ông nhận ra rằng họ không còn lựa chọn nào khác ngoài việc thu dọn và trở về.

Bị chỉ trích nặng nề trên các phương tiện truyền thông và thậm chí bị một số người chế giễu là “kẻ lừa đảo”, Andrée quyết định lại thực hiện ý tưởng của mình một lần nữa.

Năm sau, với sự tài trợ từ nhà phát minh và doanh nhân Thụy Điển Alfred Nobel, ông đã trở lại – cùng với hai người đồng đội của mình, nhiếp ảnh gia và nhà khoa học 24 tuổi Strindberg và kỹ sư 26 tuổi Frankel.

Bi kịch của The Eagle

Vào sáng 11/7/1897, Andrée đã gửi điện tín thông báo tới Nhà vua Oscar của Thụy Điển và tờ báo Aftonbladet. Khinh khí cầu The Eagle rời mặt đất và bắt đầu hành trình. Nó đã bay lên rất cao, cao hơn dự tính, vút vào khoảng không và không bao giờ quay trở lại.

Mãi cho đến khi các thi thể, nhật ký cùng với những bức ảnh của Strindberg được phát hiện vào năm 1930, các nhà nghiên cứu mới có thể dựng lại câu chuyện. The Eagle chỉ bay tự do được hơn 10 giờ, sau đó tiếp tục bay lên cao và xuống thấp trong suốt 40 giờ, rồi lại bị kéo tụt xuống vì độ ẩm. Các nhà thám hiểm đã chất đồ lên các xe trượt tuyết và hướng về một kho tiếp tế đã được thiết lập trước đó trên quần đảo Franz Josef Land ở Bắc Cực.

Trong khi họ cố gắng di chuyển về phía Đông, dòng băng lại cuốn họ về phía Tây. Họ hầu như không tiến được bao xa, quần áo không đủ ấm, còn xe trượt tuyết của họ lại quá nặng và cứng.

Họ quyết định đổi hướng đi về phía Tây Nam, nhưng lại phát hiện ra địa hình băng biển gập ghềnh và đầy nguy hiểm ở hướng này. Họ dựng trại trên một tảng băng phẳng và trôi về phía Kvitoya.

Họ lên được bờ vào ngày 3/10, nhưng chỉ trong vài ngày sau đó, tất cả đều đã qua đời. Thi thể của Frankel bị chôn vùi một nửa và là thi thể cuối cùng được tìm thấy, nhưng có lẽ là người đã chết đầu tiên. Nhật ký cuối cùng của Strindberg đề ngày 5/10, có lẽ là người thứ hai qua đời. Andrée viết bài nhật ký cuối cùng vào ngày 7/10 và thi thể của ông được tìm thấy đang ngồi dựa vào một tảng đá, với nhật ký và súng trường bên cạnh.

Các thi thể sau đó được đưa về Thụy Điển.

Ngày nay, Andréeneset – nơi họ lên bờ và được phát hiện, có một đài tưởng niệm đơn giản để đánh dấu yên nghỉ cuối cùng của họ.