Bỏ cấp huyện: Cơ hội để hoàn thiện tổ chức chính quyền địa phương

(PLO)- Chủ trương bỏ cấp hành chính trung gian đang mở ra không gian cải cách toàn diện hệ thống chính trị, đặc biệt là tổ chức chính quyền địa phương.

Sáp nhập một số tỉnh, bỏ hẳn cấp huyện và tăng cường cấp xã theo chỉ đạo của Bộ Chính trị là chủ trương chiến lược, có tính cải cách trên quy mô chưa từng có từ trước đến nay ở nước ta. Chủ trương này mở ra cơ hội để tiếp tục hoàn thiện toàn diện hệ thống chính trị và đặc biệt là tổ chức chính quyền địa phương.

Dù vậy, công cuộc cải cách này phải giải quyết những thách thức không nhỏ, nhất là trước yêu cầu ổn định và phát triển kinh tế – xã hội. Vì vậy, từ nghiên cứu đến triển khai cần có sự chuẩn bị kỹ lưỡng về mọi phương diện.

Từ lý luận và thực tiễn, chúng ta dễ dàng thống nhất với nhau rằng đơn vị hành chính lãnh thổ cấp trung gian nặng tính nhân tạo, chủ yếu là cấp kết nối giữa cấp đầu và cấp cuối của địa phương. Vậy nên vai trò không quá quan trọng mà còn có thể dẫn tới tầng nấc, làm giảm hiệu quả công tác điều hành, quản lý.

Nhưng nếu bỏ cấp trung gian này thì cấp cơ sở, tức cấp xã phải được tăng cường thành cấp chính quyền mạnh, đáp ứng những nhu cầu dịch vụ công phổ biến nhất của người dân. Cấp tỉnh cũng phải được củng cố để có thể tương tác, triển khai công việc trực tiếp tới cấp xã, đồng thời tổ chức được dịch vụ công trên phạm vi toàn địa bàn.

Cùng với việc bỏ cấp huyện, chủ trương sáp nhập và giảm đầu mối cấp tỉnh sẽ tạo ra những đơn vị kinh tế lãnh thổ rộng lớn hơn. Các chính sách kinh tế – xã hội quy mô lớn sẽ cải thiện tính chuyên môn hóa, chuyên nghiệp.

Đó là tiền đề để dần hình thành một chính quyền địa phương theo hướng phân quyền mạnh, tự chủ cao và cũng là điều kiện tiền đề để tạo nên mô hình chính quyền gần dân, thu hút dân tham gia vào hoạt động quản lý nhà nước cấp cơ sở. Đây cũng là giải pháp để tiếp tục tinh gọn bộ máy, đồng thời cải thiện hiệu quả hoạt động của cơ quan hành chính địa phương.

Để triển khai chủ trương có tính cách mạng này, cần đặc biệt chú ý đến tính tự nhiên của lãnh thổ, tôn trọng các ranh giới tự nhiên, được phân chia sẵn có qua thời gian. Chú ý những cộng đồng dân cư, lãnh thổ có kết nối đồng bộ, ổn định, lâu dài, tránh sáp nhập hoặc phân chia cơ học, làm chia cắt, phá vỡ cấu trúc ổn định của lãnh thổ.

Cùng với đó, chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mỗi cấp chính quyền, công tác tổ chức, cán bộ phải được phân bổ lại sao cho hợp lý. Bảo đảm không quá tải với cấp tỉnh, không quá sức với cấp xã.

Công tác cán bộ lúc này cần được đặc biệt chú trọng, bởi đây luôn là vấn đề phức tạp trong các cuộc sáp nhập, tinh gọn bộ máy. Nếu không có giải pháp hợp tình hợp lý thì dễ dẫn đến nguy cơ gây mất lòng tin, sự nghi ngờ, chia rẽ, mất đoàn kết.

Trong quá trình sắp xếp, cần đảm bảo tính liên tục trong hoạt động của chính quyền các cấp, giảm thiểu xáo trộn cuộc sống bình thường của người dân.

Việc tinh gọn bộ máy, tổ chức lại đơn vị hành chính lãnh thổ theo hướng bỏ cấp trung gian là bước đi cần thiết trong hành trình xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN. Tuy nhiên, việc này phải được chuẩn bị và triển khai khoa học để giảm thiểu những hệ lụy tiêu cực. Muốn vậy phải có sự chuẩn bị về tâm thế bên trong ở mỗi cơ quan, đơn vị, mỗi cán bộ, công chức.

Điều cuối cùng rất quan trọng, đó là cần có những phương án đề phòng rủi ro và tiêu cực. Đó là phát hiện, xử lý sớm tư duy cục bộ, lợi ích nhóm trong từng quyết sách. Xây dựng tinh thần vì đại cuộc, xả thân, để huy động nguồn lực nội lực, tạo nên sức mạnh và động lực cải cách thắng lợi.

THANH TUYỀN ghi