Bỏ cấp huyện: Ưu tiên tuyển người có chuyên môn cao về công tác tại cấp xã

Chiều 28-3, Học viện Cán bộ TP.HCM, Cơ quan thường trực Tạp chí Cộng sản tại miền Nam, phối hợp tổ chức Hội thảo khoa học cấp Bộ “Nghiên cứu định hướng tiếp tục sắp xếp bỏ cấp hành chính trung gian (cấp huyện) và sáp nhập một số đơn vị hành chính cấp tỉnh theo kết luận của Bộ Chính trị, Ban Bí thư: Từ thực tiễn TP.HCM”.

Phân quyền không làm giảm vai trò của Trung ương

PGS.TS Huỳnh Văn Thới, nguyên Quyền Giám đốc Phân viện Học viện Hành chính quốc gia tại TP.HCM, nhấn mạnh bỏ cấp huyện phải được tiến hành đồng thời với việc phân cấp, phân quyền mạnh mẽ.

Tuy nhiên, phân quyền, phân cấp phải đúng, tránh cả hai thái cực là không dám phân quyền, phân cấp và viện lý do chính quyền địa phương không có khả năng thực hiện hay tiến hành đại trà mà không định liệu khả năng, điều kiện thực hiện.

“Phân cấp, phân quyền không phải làm giảm sút vai trò của chính quyền Trung ương mà ngược lại Trung ương cần đủ mạnh để xây dựng chính sách pháp luật, giải quyết các vấn đề tầm chiến lược”– PGS.TS Thới nói và cho rằng lúc này chính quyền Trung ương cũng phát huy tính tự chủ, tự quyết định và tự chịu trách nhiệm của cấp chính quyền địa phương.

Từ đó, phân cấp, phân quyền phải minh định về thẩm quyền, rành mạch về công việc, rõ ràng về trách nhiệm, gắn với địa vị pháp lý của mỗi cấp.

Bà Phạm Phương Thảo, nguyên Chủ tịch HĐND TP.HCM, cho rằng với việc sắp xếp quá nhanh nếu không có bước chuyển sẽ có nguy cơ đứt gãy trong quá trình thực hiện thủ tục hành chính, ảnh hưởng đến quyền lợi của người dân.

Bà Thảo cũng đề nghị Trung ương cần phân cấp, phân quyền mạnh hơn cho cấp tỉnh; thậm chí bộ máy Trung ương nên gọn lại, hướng về việc hoạch định chính sách. Lúc này chức năng quản lý của cấp tỉnh sẽ là cấp mạnh, còn cấp cơ sở nên là một cấp chính quyền hoàn chỉnh, có đầy đủ HĐND, UBND.

“Phân cấp, phân quyền cho rõ ràng, cái gì thẩm quyền chung, cái gì thẩm quyền tập thể, cái gì riêng của chủ tịch UBND để quyết cho nhanh chứ thông qua tập thể sẽ chậm đi”– bà Thảo đề xuất và cho rằng Trung ương nên mạnh dạn giao quyền cho cấp tỉnh về tài chính, cán bộ, quy hoạch…

AI giúp kết nối chủ tịch tỉnh đến người dân

TS Nguyễn Hữu Nguyên, Hội Quy hoạch phát triển đô thị TP.HCM, cho rằng điều kiện trước tiên và quan trọng nhất để bỏ cấp huyện là phải đạt đủ trình độ phát triển công nghệ thông tin, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo AI.

“AI có thể cho phép nói chuyện trực tiếp từ chủ tịch tỉnh đến người bán rau, trồng rau”– TS Nguyên nói và gợi ý hỗ trợ hộ nghèo mua sắm điện thoại thông minh để tăng tỉ lệ giao tiếp hai chiều giữa người dân với chính quyền bằng công nghệ.

Ông Nguyên ví von mô hình chính quyền địa phương 3 cấp như bậc tam cấp, nếu bỏ bậc giữa thì mỗi người phải có bước chân dài để bước từ bậc 1 lên bậc 3 và ngược lại. Do đó, đôi chân nối dài chính là công nghệ thông tin, trí tuệ nhân tạo.

Trong quá trình sáp nhập, TS Nguyên cho rằng phải sáp nhập các cơ quan tương thích với nhau bởi nếu không thì sẽ có tình trạng “ông nào làm việc ông nấy”.

TS Nguyên cũng đề nghị phải có cuộc điều tra xã hội học nghiêm túc để đánh giá mức độ đồng thuận trong xã hội về một chủ trương lớn chưa từng có tiền lệ. Trong đó phải điều tra cả người dân lẫn cán bộ, công chức.

Ngoài ra, để xây dựng đội ngũ cán bộ có phẩm chất cao hơn cả về đạo đức lẫn chuyên môn, TS Nguyên nhấn mạnh nguyên tắc phải loại trừ nạn chạy chức chạy quyền và tình trạng bổ nhiệm người thân, bè phái, nhóm lợi ích.

“Chưa có ngành khoa học nào, kể cả AI hiện đại nhất có thể làm được việc xét nghiệm đạo đức cán bộ. Do đó, phẩm chất của người đứng đầu như thế nào thì họ sẽ chọn người cùng hệ với họ”– ông Nguyên nhìn nhận.

Về xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã, TS Bùi Quang Tiến, Phó Trưởng Khoa Mỹ thuật công nghiệp, Trường ĐH Kiến trúc TP.HCM, cho rằng năng lực cán bộ, công chức ở trung tâm và vùng ven có chút chênh lệch.

Thời gian tới, khi sáp nhập cấp xã, cần tổ chức đào tạo, tập huấn để cán bộ làm quen với mô hình mới, bao gồm cập nhật kiến thức về quản lý đô thị hiện đại.

“Không đào tạo cho có, theo phong trào, nặng hình thức”– TS Tiến nhìn nhận và cho rằng nên ưu tiên tuyển dụng người có chuyên môn cao về công tác tại cấp xã, ngay cả cán bộ quận, huyện xuống xã phải có chọn lọc, đáp ứng được yêu cầu công việc.

TS Tiến đề nghị một phường/xã nên có một chuyên viên phụ trách tin học trong bối cảnh công nghệ thông tin mạnh mẽ hiện nay. Theo ông, cần tăng cường giám sát công việc trên nền tảng số để giảm bớt thủ tục giấy tờ và tối ưu hóa quy trình làm việc. Việc quản lý hồ sơ điện tử không chỉ giúp giảm thất lạc hồ sơ mà còn giúp người dân theo dõi tiến độ hồ sơ.

Bên cạnh đó, bắt buộc phải cải cách hành chính và quy trình làm việc ở cấp xã để nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và cải thiện chất lượng dịch vụ công.

TS Bùi Quang Tiến cũng nhìn nhận đây cũng là lúc xây dựng lại hình ảnh văn hóa của cán bộ phường xã, làm sao để người dân lên phường xã không có tâm lý nặng nề.

Áp lực lớn khi quản lý địa phương đa diện

Tôi ủng hộ việc sáp nhập tỉnh bởi điều này sẽ mở ra không gian phát triển cho địa phương mới thành lập, khai thác các tiềm năng lợi thế biển, khu công nghiệp… tạo động lực phát triển mới trong kỷ nguyên vươn mình.

Dù vậy, việc này cũng đặt ra áp lực lớn lên Đảng bộ, chính quyền của các địa phương mới, đòi hỏi sự lãnh đạo, quản lý đa diện. Đồng thời, phải phản ứng chính sách nhanh nhạy, nhất là trong bối cảnh có nhiều vấn đề phi truyền thống.

Việc quản lý một địa phương có quy mô lớn, vừa có đô thị, vừa có đồng bằng, hải đảo, đặc khu trong khi nguồn lực mỏng cũng là áp lực lớn, đòi hỏi phải chuyển đổi tư duy, nhận thức, hành động để tiếp nhận nhiều nhiệm vụ mới lớn hơn.

Chính vì vậy, Trung ương phải phân quyền mạnh cho địa phương để kiến tạo những kịch bản mới cho phát triển.

TS BÙI NGỌC HIỀN, Học viện Cán bộ TP.HCM

*****

‘Cho tiền con cái ra riêng để làm vốn’

Trong quá trình sắp xếp đơn vị hành chính, bên cạnh sự đồng thuận của người dân, cần có sự đồng thuận cao từ đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Có thể nói họ cũng là đội ngũ bị tác động mạnh, rất tâm tư, cần được chia sẻ.

Dĩ nhiên những người làm không được việc phải sẵn sàng rời bỏ “cuộc chơi” nhưng với thực tiễn TP.HCM có rất nhiều cán bộ giỏi cũng có nguy cơ phải rời việc.

Vì vậy, việc ngưng chế độ hỗ trợ thêm cho cán bộ nghỉ việc trong quá trình sắp xếp bộ máy do thay đổi quy định từ Chính phủ cũng cần phải suy nghĩ. Tôi nghĩ các địa phương có yếu tố đặc thù như TP.HCM liệu có thể nghiên cứu nguồn ngân sách địa phương để khuyến khích, động viên cán bộ.

Tôi nghĩ bố mẹ có con cái ra riêng thì việc cho khoản tiền làm vốn để sống cuộc sống mới là tốt. Do vậy, nếu có những cán bộ sẵn sàng hy sinh lợi ích riêng để vì lợi ích chung thì việc hỗ trợ thêm cũng là điều nên làm.

TS VŨ THỊ NGHĨA, Phó Hiệu trưởng Trường Chính trị tỉnh Đồng Nai