Cà phê, sầu riêng bứt phá đưa nông sản lập kỷ lục mới

Số liệu Hải quan cho thấy, hết tháng 11, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 64 tỷ USD, tăng 12,6% so với cùng kỳ và vượt mức cao nhất của cả năm 2024. Với đà này, mục tiêu 70 tỷ USD cho cả năm đang cận kề.

Trong bức tranh chung, nhóm nông sản tiếp tục giữ vai trò chủ lực với kim ngạch 34,24 tỷ USD, tăng 15%. Điểm khác biệt của năm nay nằm ở động lực tăng trưởng tập trung rõ nét hơn, khi rau quả vươn lên dẫn dắt về quy mô, còn cà phê tạo dấu ấn mạnh về giá trị.

Rau quả là điểm sáng nổi bật nhất của xuất khẩu nông sản năm 2025. Gần hết năm, kim ngạch nhóm hàng này đạt hơn 8,5 tỷ USD, tăng 20% và cao nhất từ trước tới nay. Sầu riêng tiếp tục giữ vai trò trụ cột với kim ngạch vượt 3,5 tỷ USD, song tăng trưởng không còn phụ thuộc vào một mặt hàng duy nhất. Rau quả chế biến lần đầu vượt mốc 1,5 tỷ USD, phản ánh xu hướng kéo dài chuỗi giá trị và giảm dần phụ thuộc vào xuất khẩu tươi.

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, kết quả trên cho thấy khả năng thích ứng nhanh của doanh nghiệp trong bối cảnh đầu năm ngành gặp nhiều khó khăn do quy định kỹ thuật và kiểm soát nhập khẩu. Ông nhận định ngành rau quả đã vượt qua giai đoạn khó khăn nhất và đang bước vào chu kỳ tăng trưởng mới, khi cả thị trường truyền thống lẫn thị trường có yêu cầu cao đều mở rộng. Tuy nhiên, ông cũng lưu ý tăng trưởng chỉ bền vững khi ngành tiếp tục chuẩn hóa vùng trồng, kiểm soát chất lượng và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu.

Cùng với sự mở rộng về quy mô, xuất khẩu rau quả năm nay ghi nhận sự dịch chuyển rõ rệt về thị trường. Trung Quốc vẫn là thị trường lớn nhất, nhưng xuất khẩu sang Mỹ và EU tăng mạnh 40-60%, giúp giảm dần mức độ phụ thuộc vào một thị trường đơn lẻ và nâng vị thế rau quả Việt Nam ở các phân khúc cao hơn.

Nếu rau quả giữ vai trò dẫn dắt về lượng, thì cà phê là ngành tạo dấu ấn rõ nét nhất về giá trị trong năm 2025. Trong 11 tháng, kim ngạch xuất khẩu cà phê đạt gần 8 tỷ USD, tăng 61% so với cùng kỳ và được dự báo đạt khoảng 8,3 tỷ USD cho cả năm, mức cao nhất từ trước tới nay. Giá xuất khẩu bình quân đạt 5.667 USD một tấn, tăng gần 40%, trong bối cảnh nguồn cung toàn cầu sụt giảm do hạn hán kéo dài tại Brazil và Việt Nam, trong khi nhu cầu tại châu Âu, Mỹ và châu Á phục hồi.

Ông Nguyễn Nam Hải, Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam, đánh giá 2025 là năm ghi nhận bước tiến rõ rệt của ngành cà phê. Theo ông, kết quả này không chỉ đến từ mặt bằng giá cao mà còn phản ánh quá trình nâng chất lượng hạt cà phê Việt Nam trong nhiều năm, từ phát triển cà phê đặc sản, đạt các chứng nhận bền vững đến nâng chuẩn chế biến và truy xuất nguồn gốc. Khi chất lượng được cải thiện, cà phê Việt Nam ngày càng được các nhà rang xay lớn ưu tiên lựa chọn.

Châu Âu tiếp tục là thị trường tiêu thụ lớn nhất của cà phê Việt Nam, trong đó Đức, Italy và Tây Ban Nha giữ vai trò chủ lực. Việc Mỹ áp thuế bổ sung đối với cà phê Brazil cũng tạo thêm dư địa để Robusta Việt Nam mở rộng thị phần trong bối cảnh chất lượng đã được cải thiện đáng kể.

Cùng với rau quả và cà phê, hạt điều tiếp tục củng cố vị thế của Việt Nam trong chuỗi cung ứng nông sản toàn cầu. Trong 11 tháng, kim ngạch xuất khẩu hạt điều đạt 4,76 tỷ USD, tăng 19,5% và cao nhất từ trước tới nay, với triển vọng cả năm vượt 5 tỷ USD. Tuy nhiên, việc phụ thuộc lớn vào nguyên liệu nhập khẩu vẫn là điểm nghẽn khiến biên lợi nhuận ngành còn mỏng, đòi hỏi đẩy mạnh chế biến sâu và xây dựng thương hiệu.

Nhìn tổng thể, 2025 là năm nông sản Việt Nam bước vào giai đoạn tăng trưởng mới, trong đó rau quả nổi lên như trụ cột về quy mô, cà phê dẫn dắt về giá trị, còn các ngành hàng khác duy trì vai trò trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Các kỷ lục đạt được phản ánh xu hướng nâng chuẩn chất lượng, mở rộng chế biến và đa dạng hóa thị trường.

Năm 2025, xuất khẩu nông nghiệp Việt Nam khởi đầu trong bối cảnh nhiều áp lực, từ biến động thị trường đến yêu cầu kỹ thuật ngày càng khắt khe tại các thị trường nhập khẩu. Tuy nhiên, từ giữa năm, đà tăng trưởng dần được cải thiện khi các ngành hàng chủ lực phục hồi và giá trị xuất khẩu gia tăng. Diễn biến này cho thấy tăng trưởng của ngành không còn dựa chủ yếu vào mở rộng sản lượng mà ngày càng gắn với giá trị và chất lượng.

Ở góc độ chính sách, phát biểu tại một diễn đàn kinh tế gần đây, Bộ trưởng Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng nhấn mạnh nông nghiệp trong hơn 80 năm qua luôn là trụ đỡ của nền kinh tế, đóng vai trò bảo đảm an ninh lương thực, ổn định xã hội và thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững. Theo Bộ trưởng, việc tiếp tục hoàn thiện thể chế, tháo gỡ điểm nghẽn pháp lý và thúc đẩy chuyển đổi xanh, kinh tế tuần hoàn sẽ là nền tảng để xuất khẩu nông, lâm, thủy sản duy trì đà tăng trưởng, tiến lên các mục tiêu mới.

Ở tầm nhìn dài hạn hơn, Thủ tướng Phạm Minh Chính cho biết Chính phủ hướng tới mục tiêu xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 100 tỷ USD. Để hiện thực hóa mục tiêu này, ngành nông nghiệp cần dựa trên khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; đồng thời tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do, đầu tư hạ tầng logistics và nâng chuẩn chất lượng, truy xuất nguồn gốc, coi kinh tế xanh và kinh tế tuần hoàn là yêu cầu xuyên suốt trong quá trình hội nhập.

Thi Hà